عوامل اثرگذار بر شاخص کل

پایان‌نامه
بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران

چکیده:
در وضعیتی که قیمت سهام متاثر از واقعیات حاکم بر بازار باشد و متناسب با سودآوری سالهای آتی، ریسک و نرخ بازده مورد انتظار سهامداران تغییر کند (نه با تغییرات کورکورانه و لجام گسیخته) این حالت موجب آن خواهد شد که سرمایه‌گذاران با اطمینان بیشتری سرمایه‌های خود را به بازار بورس هدایت کنند. در شرایط فعلی بورس تهران که اوراق بهادار بدون ریسک (اوراق قرضه) معامله نمی‌شود و خرید و فروش سهام به هر صورت همراه با ریسک است ، از سوی دیگر نوپا بودن بازار و عدم آشنایی سرمایه‌گذاران با آن، بدیهی است هر بی‌توجهی به تغییرات واقعی قیمت سهام که موجب تغییرات بی‌دلیل قیمت گردد، تجربه تلخی برای سرمایه‌گذارانی است که در ابتدای راهند و موجب دلسردی آنها نسبت به حضور در بازار سهام خواهد شد. هدف از انجام این تحقیق اولا شناخت چگونگی تاثیر عوامل مختلفی که از نظر تئوریک بر قیمت سهام موثرند و ثانیا بررسی چگونگی تاثیر عوامل مزبور بر قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران و یافتن پاسخ برای سوالات زیر است : -آیا در بورس اوراق بهادار تهران عرضه و تقاضا حاکم است ؟ آیا با توجه به قیمت تابلو در هر وضعیتی، اگر تقاضایی برای خرید سهمی وجود داشته باشد، سهام مزبور عرضه می‌شود؟ و آیا هر فروشنده سهامی می‌تواند با توجه به قیمت تابلو، به راحتی و به سرعت سهام خود را بفروشد؟ اگر جواب منفی است ، تا چه حد این پدیده در بورس تهران حاکم است ؟ آیا قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران، همبستگی لازم با میزان سودآوری، رشد سود سالهای آتی و ریسک هر یک از این شرکتها را دارند و کدام یک از عوامل فوق به عنوان یک مولفه مهم در تغییرات قیمت سهم موثر هستند؟ از سوی دیگر چون نگرش و عملکرد کارگزاران و کارشناسان بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یکی از عوامل مهم در فرآیند قیمت‌گذاری سهام، مورد توجه است . لذا در این تحقیق نیز تلاش شده است تا نظرگاههای مختلف این افراد در مقابل تغییر عوامل مختلف موثر بر قیمت سهام شناسایی شده و مشخص شود که کارشناسان و کارگزاران بورس تا چه حد عوامل مختلف داخلی و خارجی را بر قیمت سهام موثر می‌دانند، مهمترین عامل به نظر آنها چیست و الویت‌بندی اهمیت آنها نسبت به این مسایل چگونه است ؟ تنگناهای موجود در عدم بکارگیری عوامل مختلف در ارزیابی صحیح قیمت سهام را چه می‌دانند و رضایتمندی آنها نسبت به تصمیم‌گیری مسولان بورس در این مورد چگونه است و در نهایت چه راههایی را در ایجاد بازار متعادل موثر می‌دانند؟ یکی دیگر از اهداف این تحقیق بررسی تاثیر بعضی از عوامل مانند عدم گسترش مالکیت سهام در متعادل‌تر کردن قیمت است و همچنین بررسی این امر که در اوضاع خاص اقتصادی امروز، خیلی از شرکتها در بورس حضور دارند ولی عمده سهام آنها یا در اختیار سازمانها و نهادهای دولتی است و یا در دست چند نفر معدود است و سهام این شرکتها برای معامله به بازار عرضه نمی‌شود. این پدیده موجب آن گردیده است تا سهام این شرکتها کمتر معامله شده و بازار نتواند تاثیر عوامل مختلف به قیمت این نوع سهام را (از طریق عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان مختلف) ظاهر نماید.

تشریح عوامل تاثیرگذار بر نرخ ارز/ مسئولانی که ادعای دلار ۵ هزار تومانی را داشتند، کجا هستند؟

یک کارشناس اقتصادی اظهار داشت: در سه ماه اخیر قیمت دلار 7 هزار تومان افزایش یافته‌ است و از 25 هزار تومان به بیش از 32 هزار تومان رسیده و مفهوم این است که در سه ماه آینده شاهد افزایش دوباره قیمت‌ها خواهیم بود و شوک دیگر قیمتی خواهیم داشت. این در حالی است که جامعه تحمل همین گرانی‌ها را ندارد و حقوق و دستمزد‌ها با اقلام ضروری همخوانی ندارند.

وحید شقاقی شهری در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره روند افزایش نرخ دلار و دلایل آن اظهار داشت: براساس سیاست‌های کلی نظام، رهبری و مسئولان تمام دولت‌ها نسبت به حفظ ارزش پول حساس بودند و مکررا در این باره صحبت شده و وعده‌هایی داده‌اند اما نتوانستند ارزش پول ملی را حفظ یا تقویت کنند.

وی با بیان اینکه مکررا قیمت دلار به عنوان شاخص ارز خارجی در ایران همواره روند صعودی داشته، ادامه داد: علی‌رغم تلاش‌هایی که بانک مرکزی و دیگر نهادهای اقتصادی انجام دادند اما در تمام دولت‌ها شاهد تضعیف ارزش پول ملی و افزایش قیمت دلار بودیم.

این کارشناس اقتصادی درباره اظهارات رییس کل بانک مرکزی مبنی بر غنی بودن منابع و ذخایر ارزی گفت: روسای بانک مرکزی تمام دولت‌ها این جمله مشابه را گفته‌اند که وضعیت ذخایر ارزی بهتر شده یا مناسب بوده است و موضوع جدیدی نیست.

شقاقی شهری ادامه داد: در ایران وقتی درباره ارزهای خارجی صحبت می‌کنیم مفهوم ذهنی همان دلار است چراکه مردم به سایر ارزهای خارجی توجهی ندارند و توجه‌ها معطوف به دلار است، چون خرید و فروش و ارز حاکم در کشورما دلار است و باید یک منطق علمی در بحث دلار رعایت کنیم که متاسفانه رعایت نمی‌شود.

وی تاکید کرد: برخی از مسئولان همین دولت در گذشته اظهاراتی درباره کنترل بازار داشتند و مدام در فضای مجازی شاهد این مطالبه مردم هستیم که مسئولانی که گفته بودند با تزریق دلار می‌توانیم حتی دلار را به 5 هزار تومان برسانیم با مبلغ 5 میلیارد دلار می‌توانیم قیمت دلار را به 4 هزار تومان برسانیم، الان کجا هستند؟ سوال جامعه این است، این افرادی که در گذشته مدعی بودند و الان مسئولیتی دارند، کجا هستند؟ این نشان می‌دهد که رفتار علمی در رفتار این افراد وجود نداشته است.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه معتقدم قیمت دلار تابع عوامل اقتصادی و سیاسی است اگر عوامل بهبود پیدا نکند شرایط همین خواهد بود و ممکن است بدتر هم شود، گفت: اولین عامل، تورم اقتصادی ایران است و تا زمانی که تورم اقتصادی کشور مهار نشود، همچنان قیمت دلار افزایشی و فزاینده خواهد بود و براوردها نشان می‌دهد که نرخ تورم کشور در حالت بدبینانه حتی عددهای بالاتراز 50 درصد را ثبت کند.

شقاقی شهری افزود: میانگین تورم شرکای اقتصادی ایران مانند چین، ترکیه، امارات، هند، کره جنوبی و آلمان که شرکای اقتصادی اصلی هستند، 5 درصد است. بنابراین فاصله تورم اقتصادی ایران با تورم شرکای اقتصادی بیش از 45 درصد است و این به این مفهوم است که به میزان 45 درصد به قیمت دلار پایان سال 1400 اضافه شود. پایان سال گذشته قیمت دلار حدود 25 هزار تا 26 هزار تومان بود که اگر به این عدد 45 درصد اضافه شود، قیمت دلار تا 10 هزار تومان بالا می‌رود. فقط عامل شکاف تورمی ایران و با شرکای تجاری ایران به تنهایی به بازار ارز فشار می‌آورد و به تنهایی می‌تواند توجیه کننده افزایش 10 هزار تومانی دلار باشد. یعنی تنها این تک عامل باید پایان سال 1401 باعث رسیدن قیمت دلار به 35 هزار تومان می‌شود.

وی تاکید کرد: اما تنها این تک عامل، دخیل نیست و عوامل دیگری هم منجر به رشد قیمت دلار خواهد شد که در محاسبات نرخ دلار باید در نظر گرفته شوند. عامل دوم بحث انتظار تورمی، نااطمینانی‌ها و ریسک‌های سیاسی و اقتصادی ایران است که این انتظارات تورمی ملتهب کننده بازار ارز است که از جنس عامل سیاسی و اقتصادی تلقی می‌شود. عامل سوم در تعیین قیمت دلار تراز تجاری کشور و تراز ارزی کشور محسوب می‌شود که تراز تجاری و تراز ارزی کشور هم در قیمت دلار اثرگذار هستند.

این کارشناس اقتصادی درباره اثرگذاری عامل تراز تجاری اظهار داشت: تراز تجاری یعنی صادرات غیر نفتی و واردات که همواره با کسری تراز تجاری غیرنفتی مواجه بودیم و با صادرات نفت در سال‌های گذشته این کسری‌های تجاری غیر نفتی را پوشش می‌دادیم اما از آنجایی که به واسطه تحریم‌ها صادرات نفت هم با مشکلاتی مواجه شده این کسری ترازهای غیر نفتی خودش را عیان کرده است.

شقاقی شهری با بیان اینکه در کنار کسری تراز تجاری غیر نفتی با بحث ناترازی‌های ارزی هم مواجه هستیم، ادامه داد: برخی از صادرکنندگان همچنان ارز حاصل از صادرات را وارد کشور نمی‌کنند یا اینکه عملا در صادرات و واردات خود کم ارزش‌گذاری یا بیش ارزش‌گذاری می‌کنند. برای اینکه ارز خود را به نحوی در سامانه نیما وارد نکنند کم‌اظهاری می‌کنند در حالی که همین افراد پیش از تحریم‌ها برای استفاده از تشویق‌ها و جوایز صادراتی این رقم را بیش‌ارزش‌گذاری می‌کردند.

وی تاکید کرد: از موضوعات مهم دیگر، بحث واردات قاچاق است. طبق گفته آقای همتی، در دوران ریاست در بانک مرکزی وی مهمان یکی از وزرای کره جنوبی بود و در این دیدار به میزبان اعلام کرد که اگر پول‌های بلوکه‌ شده ایران را آزاد نکنید دیگر اجازه واردات از کره جنوبی را نمی‌دهد و انتظار داشت که این مقام مسئول نسبت به حرفایش حساسیت پیدا کند. وقتی به ایران برگشت با بررسی مقدماتی متوجه شد که بخش عمده‌ای از کالاهای کره جنوبی به ایران قاچاق می‌شود و به همین دلیل برای آن مسئول واردات رسمی اهمیت زیادی نداشت.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به میزان قاچاق در کشور اظهار داشت: حجم قاچاق بین 15 تا 25 میلیارد دلار است و بین محدوده دو عدد براورد قاچاق می‌شود و ارز مورد نیاز واردات غیر رسمی از بازار غیر رسمی تامین می‌شود که بر روی بازار رسمی ارز اثرگذار خواهد بود و بازار ارز آزاد هم سایر بازارها را ملتهب می‌کند. بنابراین مجموعه‌ای از عوامل کنار یکدیگر هستند که بر روی قیمت دلار به عنوان شاخص ارزهای خارجی در ایران اثر می گذارند و تا زمانی که این عوامل را به صورت علمی و عقلانی بهبود نبخشیم نمی‌توانیم انتظار کنترل نرخ ارز و دلار را داشته باشیم.

وی تاکید کرد: جمله درمانی و شعار و روش‌های غیرعلمی اصلا پاسخگو نیستند و هر میزان دلار پاشی شود بازار همه آن دلار را می‌بلعد. چراکه حجم نقدینگی بسیار بالایی در اختیار مردم قرار دارد و به دلیل انتظارات تورمی رو به بالا هر میزان دلاری هم وارد بازار شود، بازار تمام آن را می‌بلعد و بی‌فایده‌ است.

شقاقی شهری گفت: ارزپاشی شاید یک دوره کوتاه مدت نهایت دو هفته‌ای بازار را به صورت موقتی تسکین دهد اما این هم سیاست اشتباهی است که اگر به این سمت حرکت کنیم منابع ارزی را هم از دست می‌دهیم و این یک اقدام بی‌فایده‌ای است. هر چه که به بازار تزریق شود، یا وارد صندوق امانات بانک‌ها می‌شود یا در خانه‌ها ذخیره می‌شوند چراکه مردم از آینده اقتصاد کشور مطمئن نیستند و وقتی نااطمینانی از آینده اقتصادی زیاد باشد مردم هم به این سمت می‌روند که قدرت خرید خود را حفظ کنند و برای آن دست به خرید دارایی می‌زنند که راحت‌ترین دارایی دلار و طلا هستند و در مرحله بعد مسکن و خودرو و در پایان هم بازار سرمایه قرار دارند.

وی با بیان اینکه اگر رفتار ما بازار ارز غیر علمی و غیر منطقی باشد، نتیجه‌ای نخواهیم گرفت، تاکید کرد: در سه ماه اخیر قیمت دلار 7 هزار تومان افزایش یافته‌ است و از 25 هزار تومان به بیش از 32 هزار تومان رسیده و مفهوم این است که در سه ماه آینده به واسطه این افزایش 7 هزار تومانی قیمت دلار شاهد افزایش دوباره قیمت‌ها خواهیم بود و شوک دیگر قیمتی به واسطه افزایش قیمت دلار خواهیم داشت این در حالی است که جامعه تحمل همین گرانی‌ها را ندارد و حقوق و دستمزد‌ها با اقلام ضروری همخوانی ندارند.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه دولت باید تنها بر روی مساله تورم تمرکز کند، گفت: بارها به مسئولان گفته‌ایم که دولت باید بر روی کنترل نرخ تورم متمرکز شود و توصیه‌ای به تمام مسئولان با عنوان کنترل تورم و دیگر هیچ؛ داشته‌ام. اگر تورم کنترل شود بسیاری از حوزه‌های اقتصادی درمان خواهد شد. در شرایط تورمی هر سیاست یارانه‌ای و رفاهی حمایتی یا هر سیاست تولیدی به شکست می‌انجامد.

شقاقی شهری افزود: در شرایط تورمی، تولید رشد نمی‌کند و اتفاقا بازار غیر مولد رشد خواهد کرد و مردم برای انتفاع راحت به سمت سوداگری حرکت می‌کنند.

وی با اشاره به سیاست‌های دولت سیزدهم برای کنترل تورم اظهار داشت: دولت در 9 ماه گذشته سیاست‌هایی که اتخاذ کرده که سیاست‌های کنترل تورمی نبود اما شنیده‌ها حاکی از این است که در جلسه اخیر هیات دولت بحث کنترل تورم مطرح شده و مسئولیت آن به بخشی از اعضای تیم اقتصادی دولت واگذار شده‌ است اما دولت باید از 9ماه گذشته سیاست‌ها را بر روی کنترل تورم متمرکز می‌کرد و در این شرایط کار دولت سخت خواهد بود چراکه یکسری سیاست‌های تورمی در پیش‌ گرفته‌اند که حذف آنها سخت خواهد بود.

وی تاکید کرد: در 4 سال گذشته تورم‌های بالایی را تجربه کردیم به طوریکه میانگین تورم در چهار سال گذشته 35 درصد بوده در حالی که میانگین تورم بلندمدت ایران 20 درصد است یعنی در این چهار سال میانگین تورم حدود دو برابر تورم بلند مدت اقتصاد ایران است. وقتی در چند سال پی در پی با تورم نرخ بالا مواجه هستیم توان مردم از بین می‌رود چراکه پس اندازهای مردم تمام می‌شود و مردم دارایی خود را می فروشند و مصرف می‌کنند و آن هم به انتها می‌رسد و دستشان خالی می‌شود.

بررسی تاثیر متغیرهای خرد و کلان پولی بر شاخص قیمت سهام دوازده گروه شرکتی فعالتر در بازار بورس اوراق بهادار با استفاده از روش داده‌های تابلویی پویا

به طور معمول، در بررسی عملکرد و کارایی بازار بورس اوراق بهادار، شاخص قیمت سهام آئینه تمام نمای بورس کشور تلقی می‌شود. از اینرو تحلیل‌گران مالی معتقدند که شناسایی عوامل موثر بر قیمت سهام و تجزیه و تحلیل رفتار قیمتی سهام در مقابل این عوامل، می‌تواند به بهبود و رونق بازار سرمایه کمک شایانی نماید. این مقاله به دنبال بررسی همزمان متغیرهای خرد و کلان پولی موثر بر شاخص قیمت سهام دوازده گروه شرکتی(فعالیت مشترک در یک صنعت) فعالتر در بازار بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از روش داده‌های تابلویی پویا برای دوره زمانی 1389 تا 1396 است. نتایج برازش الگو حاکی از آن است که اثر متغیرهای پیش‌بینی سود(درآمد) هر سهم و شاخص قابلیت نقدشوندگی سهام بر شاخص قیمت سهام مثبت است. همچنین اثر متغیرهای کلان پولی مانند رشد نقدینگی و نرخ ارز بر شاخص قیمت سهام مثبت است؛ در حالی که اثر نرخ سود بانکی بر شاخص قیمت سهام منفی می‌باشد. ضریب وقفه متغیر وابسته نیز مثبت و نشان‌دهنده وابسته بودن شاخص قیمت سهام به وقفه خودش است.

کلیدواژه‌ها

• شاخص قیمت سهام
• نرخ ارز
• نرخ سود بانکی
• شاخص قابلیت نقدشوندگی سهام

20.1001.1.22516212.1397.8.0.2.7

مراجع

اسلاملوییان، کریم. زارع، هاشم. 1385. بررسی تاثیر متغیرهای کلان و دارایی‌های جایگزین بر قیمت سهام در ایران: یک الگوی خود همبسته با وقفه‌های توزیعی، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره ۲۹، صص 46-17.

بورس اوراق بهادار. 1390. آموزش سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار(مقدماتی)، نوای مدرسه با همکاری بورس اوراق بهادار تهران، چاپ اول، صص 56-55، 144-139.

پدرام، مهدی. موسوی، میرحسین و عباسی عقدا، سحر. 1395. اثرات نامتقارن نرخ بهره بر شاخص قیمت سهام ایران، فصلنامه مطالعات مدیریت و حسابداری، دوره 2، شماره 4، صص 171-162.

تقوی، مهدی. محمدی، تیمور و برزنده، محمد. (1378). بررسی متغیرهای اقتصادی اثرگذار بر شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه برنامه و بودجه، شماره 40، 41، صص 60-31.

دایی کریم زاده، سعید. شریفی رنانی، حسین و قاسمیان مقدم، لطفعلی. 1393. اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص قیمت سهام بانک‌ها، مجله اقتصادی(دو ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی)، شماره 13، صص 90-65.

سجادی، سیدحسین. فرازمند، حسن و علی صوفی، هاشم. 1389. بررسی رابطه متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص بازده نقدی سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران، پژوهشنامه علوم اقتصادی، شماره 39، صص 123-150.

سعیدی پرویز، امیری عبداله. 1387. بررسی رابطه متغیرهای کلان اقتصادی با شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران، مدلسازی اقتصادی، دوره2، شماره 2، صص 130-111.

صارم صفاری، میلاد. طاهری، حامد. 1390. بررسی رابطه بین نرخ ارز و شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران: با استفاده از رویکرد ARDL، فصلنامه روند پژوهش‌های اقتصادی، سال نوزدهم، شماره ٦، صص 80-63.

طیبی، سید کمال. حاجی کرمی، مرضیه و سریری، هما. 1390. تحلیل درجه باز بودن مالی و تجاری روی توسعه مالی ایران و شرکای تجاری، فصلنامه تحقیقات اقتصادی راه اندیشه، صص 60-39.

عباسی نژاد، حسین. محمدی، شاپور و ابراهیمی، سجاد. 1396. پویایی‌های رابطۀ متغیرهای کلان و شاخص بازار سهام، فصلنامه مدیریت دارایی و تأمین مالی، سال پنجم، شماره اول، (پیاپی 6)، صص 82-61.

علیزاده، محمد. گل‌خندان، ابوالقاسم. 1394. آزمون فرضیه لویاتان برای اقتصاد ایران با استفاده از رهیافت گشتاورهای تعمیم یافته(GMM)، فصلنامه مطالعات اقتصادی کابردی ایران، سال چهارم، شماره 14، صص 166-141.

کریم زاده، مصطفی. 1385. بررسی رابطه بلندمدت شاخص قیمت سهام بورس با متغیرهای کلان پولی با استفاده از روش همجمعی در اقتصاد ایران، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال هشتم، شماره 26. صص 41-54.

کریم زاده، مصطفی. سلطانی، اصغر. 1389. برآورد رابطه بلندمدت شاخص قیمت سهام صنعت واسطه‌گری مالی با متغیرهای کلان پولی با استفاده از روش ARDL، فصلنامه حسابداری مالی، سال دوم، شماره 6، صص 18-1.

محنت‌فر، یوسف. درخشانی درآبی، کاوه و پرندین، کاوه. 1395. تاثیر نوسانات نفت و ارز بر شاخص قیمت بازار سهام در ایران،: رویکرد آزمون کرانه‌ها، فصلنامه سیاستگذاری پیشرفت اقتصادی، سال چهارم، شماره 11، صص ۱۵۶-۱۳۳.

موسایی، میثم. مهرگان، نادر و امیری، حسین. 1389. رابطه بازار سهام و متغیرهای کلان اقتصادی در ایران، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال هجدهم، شماره 54، صص 73-94.

نونژاد، مسعود. زمانی کردشولی، بهزاد و سید مجتبی، حسین زاده. 1391. اثر سیاست‌های پولی بر شاخص قیمت سهام در ایران، فصلنامه علوم اقتصادی، شماره بیستم، سال ششم، صص 38-9.

Alam, M. and Gazi Salah, U. (2009). Relationship between Interest Rate and Stock Price: Empirical Evidence from Developed and Developing Countries, International Journal of Business and Management, 4(3): 43-51.

Amarasinghe, A. (2015). Dynamic Relationship between Interest Rate and Stock Price: Empirical Evidence from Colombo Stock Exchange, International Journal of Business and Social Science, 6(4): 92-97.

Anderson, T. W. and Hsiao, C. (1981). Estimation of Dynamic Models with Error Components, Journal of the American Statistical Association, 76: 589-606.

Arellano, M. and Bond, S. (1991). Some Test of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and Application to Employment Equations, Review of Economic Studies, 58: 277-297.

Arellano, M. and Bover, O. (1995). Another Look at the Instrumental Variable Estimation of Error Component Models, Journal of Econometrics, 68: 29-51.

Bhattacharya, B. and Mukherjee, J. (2003). Causalrelationship between Stock Market and Exchange Rate, Foreign Exchange Reserves and Value of Trade Balance: A Case Study for India, Paper Presented at the Fifth Annual Conference on Money and Finance in the Indian Economy.

Blundell, R. and Bond, S. (1998). Initial conditions and moment restrictions in dynamic panel data models, Journal of Econometrics, 87: 115-143.

Chung, S. and Tai, A. (1998). On the Dynamic Relation Between Stock Prices and Exchange Rates, Journal of Financial Research, 19: 193 – 207.

Martkowitz, H.M. (1959). Portfolio Selection: Efficient Diversification of Investments, The Journal of Finance, 15(3).

Ibrahim, M.H. (1999). Macroeconomic Variables and Stock Prices in Malaysia: AnEmpirical Analysis, Asian Economic Journal, 13: 219-231.

Im, K. S., Pesaran, M. H. and Shin, Y. (2003). Testing for unit عوامل اثرگذار بر شاخص کل roots in heterogeneous panels, Journal of Econometrics, 115, 53-74.

Kao, C. (1999). Spurious regression and residual-based tests for Cointegration in panel data, Journal of Econometrics, 90, 1-44.

Miller, K. and Show Fang, G. (2001). Is There a Long-Run Relationship Between Stock Returns and Monetary Variables: Evidence From an Emerging Market, Applied Financial Economics, 11: 641-649.

Mohammad Hasan Saleh, M. (2018). The effect of internal and external factors on stock market prices - evidence from Saudi Arabia, The Business and Management Review, 9(3): 413- 423.

Morley B. and Pentecost, E. J. (2000). Common Trends and Cycles in G7 Countries Exchange Rates and Stock Prices, Applied Economic Letters, 7: 7-10.

Raymond, K. (2009). Is There a Lang Run Relation Ship between Stock Prices and Monetary Variables? Evidence from Jamica, Financial Stability Departmen, Bank of Jamaica.

Sheng-Yeh, W., Guan-Ru, C. and Wu, M. H. (2014). A Nonlinear relationship between stock prices and interest rates: evidences for G-8 countries, Global business and economics research Journal, 3(11): 1-17.

Saeed, S. and Akhter, N. (2012). Impact of Marcoeconomic Factors on Banking Index in Pakistan, 4(6): 1201-1218.

4 عامل رشد شاخص کل بورس/ سهامداران بعد از ریزش سال 99 به پختگی در معاملات رسیده‌اند

یک کارشناس بازار سرمایه درخصوص وضعیت این روزهای بورس گفت: در دو ماه گذشته، بازار و سهامداران روند پخته‌ای را در پیش گرفته و حرکت‌‌ها و معاملات به شدت منطقی‌تر از گذشته بوده است.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بازار سرمایه این روزها به یک روند منطقی و متعادل رسیده است که بسیاری از سهامداران را به آینده امیدوار کرده است. اقدامات سازمان بورس در زمینه شفافیت اطلاعات و تصمیم گیری های درست در ماه های گذشته سبب ایجاد اطمینان در بازار سرمایه شده است. تصمیمات خلق الساعه در گذشته سبب ادامه دار شدن روند نزولی بورس شده بود. برگزاری انتخابات و کاهش التهابات سیاسی و بین المللی نیز باعث بهبود شرایط برای سهامداران شده است. این روند در صورتی که در ماه های آینده نیز ادامه داشته باشد، می توان امیدوار بود ضررهایی که سهامداران در سال گذشته متحمل شدند تا حدود قابل توجهی کاهش یافته یا جبران شود. در صورتی که دولت سیزدهم به وعده های خود در زمینه بورس جامه عمل بپوشاند، می توان باز هم امیدوار بود که بازار سرمایه به یک بازار مهم در زمینه کنترل نقدینگی و سرمایه گذاری تبدیل شود.

میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه در خصوص وضعیت فعلی بورس می گوید: به نظر من در ماه های گذشته روند ورودی پول داشته ایم. برای این مساله می توان شاهد مثال نیز آورد. در ماه های گذشته ما شاهد ابطال واحدهای زیادی از صندوق های با درآمد ثابت بوده ایم که قطعا این پول ها به سمت سهام آورده شده است. حداقل در یک ماه اخیر وضعیت خروج از صندوق ها با درآمد ثابت به شدت افزایش یافته است. ورود پول حقیقی بیشتر در این یک ماه اخیر رخ داده است. جریان صعودی که از خرداد در بازار سرمایه شکل گرفته عمدتا با حرکت حقیقی‌ ها بوده است.

در ادامه گفت و گوی فارس با حمید میرمعینی را می خوانید:

فارس: به عنوان اولین سوال بفرمایید، وضعیت بازار سرمایه در حال چگونه است و تحلیل شما از وضعیت فعلی بازار بورس چیست؟

میرمعینی: بازار سرمایه این روزها بعد از یک ریزش حدودا ده ماهه که از اواسط مردادماه سال 99 شروع شده و تا اواسط خردادماه سال 1400 طول کشید که یک ریزش شدیدی هم بود، به یک روند متعادل رسیده است. این افت در قیمت بسیاری از نمادها که در این مدت رخ داده است، جذابیت زیادی در قیمت بسیاری از شرکت‌ها ایجاد کرده است. با همه این شرایط و افتی که بازار در این مدت کرده بود، انتظار می‌رفت بازار دوباره در یک روند مقطعی، رشد پیدا کرده و شاخص کل نیز در این مدت توانسته است افزایش خوبی را تجربه کند. این روند که از اواسط خردادماه شروع شده است، به نظر می رسد تا چند ماه آینده نیز ادامه داشته باشد.

* انتخاب رئیس‌جمهور باعث ثبات بخشی به بازار شد

فارس: در این رشد بورس که در دو ماه گذشته شاهد آن بوده ایم، به غیر از اینکه قیمت بسیاری از نمادها به پایین‌ترین حد خود رسیده بودند و به اصطلاح ارزنده بودند، چه عواملی را می توان دخیل دانست که سبب رشد تقریبا 35 درصدی بورس در این 75 روز گذشته شده است؟

میرمعینی: البته برای رشد شاخص کل می توان عوامل مختلفی را نام برد. یکی از اصلی ترین موارد همانی است که گفته شد؛ یعنی رسیدن قیمت اکثر سهم ها به پایین ترین حد که در نیمه دوم سال 99 و ماه های ابتدایی سال 1400 رخ داد. علاوه بر این عامل که جذابیت بالایی را برای بیشتر سهم ها ایجاد کرده بود، می توان از عوامل سیاسی نیز در سبزپوشی شاخص کل نیز نام برد. در نیمه خرداد ماه سال جاری تکلیف کاندیداهای ریاست جمهوری مشخص شده و برنامه های آنها برای بورس نیز تا حدودی بیان شده بود. این مساله هر چه به سمت روز انتخابات حرکت کردیم تاثیر بیشتری بر رشد شاخص کل و افزایش قیمت سهم ها گذاشت. با مشخص شدن رئیس دولت سیزدهم، بازار به یک اطمینان از آینده سیاسی و اقتصادی کشور رسید. همین موضوع نیز در ارامش بازار سرمایه نقش به سزایی داشت. به عبارت دیگر، با مشخص شدن نتیجه انتخابات، مقداری از التهاب و ریسک های سیاسی در بازارهای مالی داخلی از جمله بازار سرمایه کاهش یافت.

فارس: علاوه بر این دو موردی که گفتید، آیا مواردی از جمله ثبات در بازار ارز و . در این رشد نقش داشته است؟

میرمعینی: بله. یکی دیگر از عواملی که در ثبات در بازار سرمایه نقش موثری داشته است، نوسان جزیی در بازار ارز در این دو ماه بوده است. تقریبا انتظار کاهش قیمت دلار در بازار از بین رفته بود و بازار ارز نیز در یک ثبات نسبی قرار گرفته بود. همین مساله در رشد شاخص بورس نیز تاثیر زیادی داشته است. به عبارت دیگر، وعده های دولتمردان دولت دوازدهم مبنی بر کاهش قیمت دلار تا 15 هزار تومان یکی از دلایل افت یا در جا زدن شاخص در ماه پایانی سال 99 و دو ماه ابتدایی سال 1400 بود. با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، این وعده ها تا حدودی از بین رفت و یک ثبات نسبی به بازار ارز و سکه و طلا وارد شد. همین ثبات باعث شد بخشی از سرمایه های بیرون مانده از همه بازارها، وارد بورس شود. البته وعده کاهش قیمت دلار بیشتر بر شرکت های صادرات محور تاثیر منفی گذاشته بود.

اگر دولت می توانست قیمت دلار را کاهش دهد، شرکت های صادرات محور مقداری از سود خود را از دست می دادند؛ ولی این اتفاق با نزدیک شدن به پایان دولت دوازدهم رخ نداد و این مساله در بازار سرمایه یک سیگنال مثبت بود تا واکنش مثبت نشان دهد. بحث دیگر قیمت های جهانی است. در یک سال گذشته تقریبا قیمت همه کامودیتی ها و قیمت همه فلزات در بازارهای جهانی رشد قابل توجهی داشته است. این مساله نیز در رشد بازار سرمایه در کنار سایر عوامل نقش موثر و قابل توجهی داشته است.

* سهامداران به شدت منطقی تر از گذشته معامله می کنند

فارس: در کنار این عوامل که گفته شد، برخی از کارشناسان رشد سودآوری شرکت ها و گزارشات بسیار خوب شرکت ها در زمان برگزاری مجامع را نیز از عوامل مهم در رشد بورس می دانند. نظر شما در این زمینه چیست؟

میرمعینی: یکی از موضوعاتی که در ماه های ابتدایی سال توجه سهامداران را به خود جلب کرده است، گزارشات بسیار خوب شرکت ها از میزان فروش و سودآوری آنها بوده است. این مساله در ماه های ابتدایی سال نیز ادامه داشته است. البته باید به تشکیل مجامع در خرداد و تیر ماه نیز اشاره کرد که اکثر شرکت ها اخبار خوبی برای سهامداران داشتند. مجموع این دلایل از اواسط خرداد ماه سبب شد، بازار سرمایه گارد صعودی به خود بگیرد و شاهد رشد شاخص کل در دو ماه گذشته بوده ایم. هم اکنون نیز شاخص کل بالای ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد در حال نوسان است.

فارس: در ماه های آینده باز هم می توانیم شاهد این رشد در بورس باشیم و یا یک روند نوسانی را شاهد خواهیم بود؟

میرمعینی: در ماه های آینده با توجه به رشد و افزایش نرخ دلار که در روزهای گذشته شاهد آن بوده ایم و هم به دلیل انتظارات تورمی که در اقتصاد ما شکل گرفته است که حتما شامل حال محصولات شرکت ‌های بورسی نیز خواهد شد، به نظر می‌رسد با یک روند افزایشی در بورس همراه باشیم. این افزایش قیمت دلار و تورم هم بر روی قیمت محصولات شرکت‌ ها و هم بر روی افزایش قیمت دارایی شرکت ‌ها اثرگذار خواهد بود. این اتفاق را در یک سال و نیم قبل نیز شاهد آن بوده ایم. این اتفاقات دقیقا مشابه رخدادهای زمانی است که بورس شروع به رکورد زنی در زمینه شاخص کل کرد و هم اکنون نیز شاهد همان اتفاقات هستیم. البته فکر نمی‌کنم دیگر بازار به آن حالت بی مهابا رشد داشته باشد.

ولی فکر می‌کنم عوامل اثرگذار بر شاخص کل عوامل اثرگذار بر شاخص کل در این دو ماه، بازار و سهامداران روند پخته ای را در پیش گرفته و حرکت ‌ها و معاملات به شدت منطقی تر از گذشته بوده است. رشد نمادها متناسب با اتفاقات و اخبار بوده و برایند خطرپذیری سهامداران نیز از مولفه های جدی بازار بوده و از رخدادهای پیرامون بورس بسیار تاثیر گرفته است. در این دو ماه گذشته خیلی روند هیجانی را شاهد نبودیم و این رشد نیز به نظر معقول می باشد. از این به بعد هم فکر می‌کنم در صورتی که اتفاق خاصی نیفتد، بازار به همین روند ادامه دهد. مگر اینکه التهاب سیاسی خاصی را در کشور شاهد باشیم.

* بازار سرمایه شاهد ورود پول بوده است

فارس: شما روند حرکتی سهامداران حقیقی را در ماه های گذشته چگونه ارزیابی می کنید. در برخی روزها شاهد خروج پول بوده ایم و در برخی روزها شاهد ورود پول به بازار. ولی در مجموع روند خروج بسیار بیشتر از روند ورودی بوده است.

میرمعینی: من این مساله را که پول از بازار خارج شده است را باور ندارم. به نظر من در ماه های گذشته روند ورودی پول داشته ایم. برای این مساله می توان شاهد مثال نیز آورد. در ماه های گذشته ما شاهد ابطال واحدهای زیادی از صندوق های با درآمد ثابت بوده ایم که قطعا این پول ها به سمت سهام آورده شده است. حداقل در یک ماه اخیر وضعیت خروج از صندوق ها با درآمد ثابت به شدت افزایش یافته است. ورود پول حقیقی بیشتر در این یک ماه اخیر رخ داده است. جریان صعودی که از خرداد در بازار سرمایه شکل گرفته عمدتا با حرکت حقیقی‌ ها بوده است.

فارس: طبق آن چیزی که شما گفتید، یعنی اعتماد حقیقی‌ها به بازار برگشته است؟

میرمعنی: هم سهامداران کمتر حرفه ای و هم حرفه ای های بازار، سازوکارکف بازار را شناخته اند و هم عوامل تاثیرگذار توانسته اند به خوبی برآورد کنند که بازار دیگر به پایین ترین حد خود رسیده است. این مساله خود را در این موضوع نشان داده است که نهایتا شاهد این هستیم که بازار روند منطقی و پخته ای را در پیش گرفته است. عمدتا اشخاص حقیقی و حرفه ای بازار تقریبا بازار را به خوبی مدیریت می‌کنند و جهت می ‌دهند.

البته از رفتارهای درست مدیریت جدید سازمان بورس را هم نباید غافل شد. برخی از این کارهایی که رخ داد در سطح بازار و پیگیری هایی که انجام شد، از بحث کاهش نشر اطلاعاتی و افشای اطلاعات و پیگیری هایی در خصوص کاهش قیمت گذاری های دستوری و بحث هماهنگی با وزارتخانه های مختلف و بورس کالا و عرضه کالاها در بورس کالاها این خودش خیلی توانست در ماه های گذشته بر بازار سرمایه تاثیر زیادی داشته است.

* نامه سازمان بورس به بانک ها و بیمه ها از توزیع رانت جلوگیری می کند

فارس: نامه هایی که سازمان بورس به بانک‌ها و بیمه ها جهت افشای افرادی که دسترسی به اطلاعات این شرکت ها دارند، در این مساله چقدر نقش داشته است؟

میرمعینی: این نامه ها در صورتی که بتواند از نشر اطلاعاتی جلوگیری کند و باعث افزایش تقارن اطلاعاتی شود، می تواند برای بازار سرمایه بسیار مفید باشد. در صورتی که از افشای اطلاعات برای عده ای خاص جلوگیری شود و همه اهالی بازار به یک میزان از اطلاعات بهره مند شوند، این مساله در میان مدت نوید این موضوع را می‌دهد که دسترسی به اطلاعات نهانی و محرمانه به صورت یکسان در دسترس عموم قرار بگیرد و تقارن اطلاعاتی به شکل یکسان رخ دهد که به رشد بازار و منفعت همه اهالی بازار کمک قابل توجهی می کند.

در شرایطی که این اطلاعات تنها در اختیار عده ای خاص قرار داشت، فقط این افراد می توانستند از این اطلاعات استفاده کنند که خود این موضوع تاثیر زیادی بر ایجاد فساد و رانت در بازار سرمایه می گذاشت. افرادی که می توانستند از این اطلاعات سریعتر از بقیه استفاده کنند، تقریبا کاهش پیدا کرده است و با این نامه می توان از ایجاد رانت برای عده ای خاص جلوگیری کرد. البته در دنیا این مسئله با ضریب پایین رخ می ‌دهد ولی در کشور ما خیلی این مساله حادتر و بیشتر بود و رانت های اطلاعاتی باعث می ‌شد که یک سری افراد خاص که دسترسی به اطلاعات دارند، می توانستند از این رانت استفاده کرده و زودتر از این اطلاعات سوء ‌استفاده کنند و از بقیه جلوتر باشند. به نظر می ‌رسد که نامه هایی که زده شد می تواند مشخص کند که سازمان بورس می خواهد سطح نظارت خود را افزایش دهد و از طرفی برای درج نشر اطلاعات نیز باید برنامه خاصی داشته باشد.

عوامل موثر بر رشد بازار سرمایه را بشناسید

بازار سرمایه در یک ماه گذشته شاهد خروج پول بوده است، اما در همین وضعیت نیز عوامل موثر فراوانی وجود دارد تا بازار رشد کند.

به گزارش نبض بورس، بورس در دی ماه نیز روند نزولی به خود گرفت و بازار سرمایه ۱۸ ماه قرمز رنگ را پشت سر گذاشت، در این راستا سهامداران‌ ناامید از تغییر روند بورس در حال ترک این بازار و ورود به بازارهای موازی هستند تا اندکی از سرمایه از دست رفته خود را بازگردانند.

دولت سیزدهم هنوز زمان نیاز دارد تا بازار سرمایه را به ساحل آرامش برساند واین بازار در دی ماه سال جاری با افت بیش از ۷۵ هزار واحدی مواجه شد، بازدهی منفی ۵ درصدی بورس در دی ماه با همه افت و خیزهای موجود موجب شدت گرفتن خروج پول از بورس شده است.

افت معاملات خرد در بازار سرمایه نیز نشان می دهد سهامداران حقیقی علاقه ای به انجام معامله تا مشخص شدن وضعیت بازار ندارند.

* نوسان‌گیری شرکت‌های حقوقی

البته بررسی نحوه ورود و خروج شرکت‌های حقوقی به بازار سرمایه نشان می دهد، این شرکت ها به نوسان گیری‌ روی آوده و دامنه حد سود و ضرر خود را نیز محدود کرده‌اند و در یک ماه گذشته شاهد آن بوده ایم که گاه حتی با سودهای ۲ الی ۳ درصدی از سهم‌ها خارج می ‌شوند.

از دیگر سو، میزان ارزش ریالی معاملات نسبت به شاخص بازار و ارزش ریالی بازار نسبتا پایین است و میانگین ۲۵۰۰ میلیارد تومان ارزش معاملات خرد در یک ماه گذشته، در وهله اول نشان از ترس و بی ‌اعتمادی مردم نسبت به بازار سرمایه دارد و در کنار این موضوع سهامداران همچنان منتظر مشخص شدن نتایج اتفاقات سیاسی، بین المللی و اقتصادی داخلی و خارجی هستند؛ این اتفاقات و رخدادها می ‌تواند به شدت روی اقتصاد کشور و صنایع گوناگون تاثیرگذار باشد و در نتیجه بر روی درآمدهای عملیاتی شرکت ‌ها نیز تاثیر فراوانی دارد.

نسبت‌های مالی جذابیت بورس را نشان می دهند

در صورتی که بازار سرمایه نتواند برای سرمایه‌گذاری جذابیت لازم را ایجاد کند، پول وارد بازارهای موازی شده و باید منتظر حرکت نقدینگی به این بازارها بود، این مساله می‌تواند اقتصاد کشور را نیز چالش مواجه کند، ارزش معاملات هم همچنان حاکی از روند رکودی بازار دارد و همین امر موجب کاهش نسبت‌های P/E و P/S گذشته نگر بازار به محدوده ۷.۹ و ۲.۷ شده است.

در صورتی که این پول از بازار سرمایه خارج نشود می‌توان امیدوار بود، هم مشکل نقدینگی در بازار سرمایه حل شود و هم ارزش کل معاملات و معاملات خُرد افزایش یافته و یک تغییر روند در بورس ایجاد شود؛ به عبارت دیگر، خارج نشدن پول از بورس و افزایش تقاضا برای خرید سهام و در نتیجه آن افزایش ارزش بازاری سهام و در نهایت افزایش شاخص کل بازار سرمایه شود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر و با کاهش معاملات در بورس، تمایل سهامداران به خرید سهم‌های تدافعی و صندوق ‌های سرمایه‌گذاری بیشتر شده و با توجه به روند نزولی بازار، سرمایه‌گذاران ریسک خود را به شدت کاهش داده و صندوق‌ها با درآمد ثابت و بانک‌ها مقصد پول سهامداران خواهد شد.

* خروج پول از بازار سهام ادامه دارد؟

با وجود اصلاح شدید قیمتی اغلب نمادهای بازار در ماه ‌های اخیر، همچنان شاهد فشار فروش و خروج نقدینگی اشخاص حقیقی از بازار هستیم. در یک ماه اخیر روند خروج پول از بازار سرمایه به شدت نگران کننده بوده و تنها در روز اول دی ماه شاهد ورود پول به بازار بوده و در تمام روزهای دی ماه شاهد خروج پول از بازار سرمایه بوده ایم.

در دی ماه مبلغی بیش از ۶ هزار میلیارد تومان از بازار خارج شده است، این در حالی است که بازار تشنه نقدینگی بوده و در صورتی که کوچکترین حمایتی از سهم ها صورت گیرد، بازار با تغییر روند روبرو شده و می تواند به وضعیت متعادل بازگردد.

عوامل موثر بر رشد بازار سرمایه

در دی‌ماه اغلب شرکت‌های بورس گزارشات فصلی و ۹ ماهه خود را راهی کدال کرده اند، به نظر می ‌رسد بهترین گزارش ‌های فصلی متعلق به عوامل اثرگذار بر شاخص کل گروه‌های فلزی- معدنی و پس از آن گروه پالایشگاهی باشد؛‌ همچنین گروه اوره‌ای نیز گزارش ‌های فصلی جذابی را به ثبت رسانده‌اند. در گروه‌های کوچکتر گروه دارویی با توجه به افزایش درآمد عمده شرکت ‌های این گروه با رشد سودآوری همراه بوده اند.

روند نرخ دلار نیمایی در هفته ‌های اخیر رشد ملموسی را با وجود نوسانات منفی نرخ دلار آزاد داشته و خبر بسیار خوبی برای گروه‌ های صادرات محور است.

در بازارهای جهانی، نفت به روند رو به رشد خود ادامه می ‌دهد و محصولات فلزی نیز نوسانات مثبتی را تجربه می ‌کنند. رشد قیمت نفت نوید افزایش نرخ فرآورده‌ های نفتی و پتروشیمی را می‌ دهد که می ‌تواند باعث جذابیت گروه‌ های پتروپالایشی شود.

نوسانات نرخ سود بین بانکی نیز به شدت توسط فعالان بازار رصد می ‌شود که در صورت ثبات این نرخ زیر ۲۰ درصد بازار سرمایه جذابیت بالایی برای سرمایه ‌گذاری خواهد داشت و می ‌تواند محرک جدی برای رشدهای آتی بازار سهام شود.

در نهایت فعالان بازار سرمایه باید توجه داشته باشند که در میان‌مدت شاهد بروز شرایط بهتری در بورس نسبت به آنچه امروز است،‌ خواهند بود.