مکانیزم بازار آزاد در بورس

تاکنون دولت تمام ظرفیت بودجه ۱۴۰۰ باقی مانده در انتشار اوراق که ۱۳۲ هزار میلیارد تومان بوده را منتشر کرده، اما بعد از این باید مجوز برای انتشار اوراق جدید بگیرد که به نظر می رسد این موضوع بهترین راهکار برای دولت است

انتشار اوراق در چه حالتی برای بورس مفید است؟ | استقراض ریالی از صندوق توسعه ملی اثر تورمی دارد

شقاقی، اقتصاددان گفت: هرچند انتشار اوراق منجر به افزایش فشار فروش در بازار سرمایه می شود اما به دلیل اینکه تبعات تورمی ندارد دولت برای جبران کسری بودجه باید ماهانه ۵۰ هزار میلیارد تومان منتشر کند.

بازار؛ گروه بورس: در دو ماه گذشته بورس ایران به شدت روندی نزولی داشت، به گونه ای که در ابتدای آبان ماه شاخص هم وزن کف قیمتی سال گذشته خود را شکست تا نشان دهد که بعد از یک سال هنوز بسیاری از نمادها رشد قیمتی نداشته اند و حتی برخی از آنها کف جدیدی ساختند و وارد کانال هایی شدند که در سال ۹۸ در آن محدوده معامله می شدند.

این مساله تحت تاثیر سیاست های کلان اقتصادی دولت بود، زیرا قیمت ارز از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا مهر ماه رشدی حدود ۲۰ درصدی داشته و شاخص کل بورس هم حدود ۲۵ درصد رشد کرده بود و عملا بسیاری از نمادها از نظر بنیادی نسبت به شش ماه سال گذشته سودسازی خوبی داشتند، به همین دلیل افت اخیر بورس تابع سیاست های کلان اقتصادی بود.

وحید شقاقی اقتصاددان در گفتگو با بازار ضمن اشاره به اینکه انتشار اوراق بهادار در بورس اثر منفی بر وضعیت بازار سرمایه داشت، گفت: به طور قطع دولت نمی تواند از ابزار دیگری برای کسری بودجه استفاده کند، زیرا بار تورمی آن اثرات منفی بدتری بر اقتصاد مکانیزم بازار آزاد در بورس مکانیزم بازار آزاد در بورس کشور دارد که می تواند برای بازار سرمایه نیز مضر باشد. مساله ای دیگر این است که این اوراق برای هزینه های مصرفی بکار گرفته می شود درحالی که اگر برای پروژه های عمرانی بکار گرفته می شد می توانست به رونق سرمایه گذاری و تولید هم کمک کند.

برای آگاهی از جزئیات در ادامه متن کامل گفتگو را بخوانید؛

* در هفته های اخیر که بورس ایران به شدت روندی نزولی داشته و بسیای از فعالان اقتصادی آن را تحت تاثیر سیاست های اقتصادی کشور و انتشار اوراق برای تامین کسری بودجه دانستند، کسری بودجه چقدر بر بازار سرمایه تاثیر گذار است؟
بودجه ۱۴۰۰ همچنان به عنوان مهمترین چالش دولت برنامه ای برای رفع کسری بودجه آن ارائه نشده است، به طور قطع هر تامین مالی برای جبران کسری بودجه بر اقتصاد کشور و بازار سرمایه اثرگذار است. اما انتشار اوراق به دلیل جهت دهی به نقدینگی شرکت های دولتی و بانک ها اثرات منفی بیشتری بر بازار دارد، البته در حال حاضر بهترین سیاست این بود که دولت سیزدهم متمم بودجه ۱۴۰۰ را به مجلس بدهد، اما این تصمیم سخت گرفته نشد و مطمئنن در شش ماهه دوم سال این کسری بودجه خودش را بیشتر نشان خواهد داد.

تاکنون دولت تمام ظرفیت بودجه ۱۴۰۰ باقی مانده در انتشار اوراق که ۱۳۲ هزار میلیارد تومان بوده را منتشر کرده، اما بعد از این باید مجوز برای انتشار اوراق جدید بگیرد که به نظر می رسد این موضوع بهترین راهکار برای دولت است

* دولت در شهریور ماه بیشتر از گذشته اوراق منتشر کرده، آیا این بهترین راهکار برای جبران کسری بودجه ۱۴۰۰ بوده است؟
در شرایط کنونی راه حل کسری بودجه مشخص بود و دولت دوباره باید به سراغ انتشار اوراق برود، هرچند تاکنون دولت تمام ظرفیت بودجه ۱۴۰۰ باقی مانده در انتشار اوراق که ۱۳۲ هزار میلیارد تومان بوده را منتشر کرده، اما بعد از این باید مجوز برای انتشار اوراق جدید بگیرد که به نظر می رسد این موضوع بهترین راهکار برای دولت است، زیرا تبعات تورمی برای کشور ندارد.

اقدامی که وزیر اقتصاد برای تامین کسری بودجه از طریق فروش اموال مازاد دولت عنوان کرده در سال جاری ممکن نیست از این رو دولت مجبور است که انتشار اوراق را ادامه دهد

* دولت ماهانه چقدر کسری بودجه دارد و آیا وعده وزیر اقتصاد برای فروش اموال مازاد شرکت های دولتی از طریق بورس برای جبران کسری بودجه امکان پذیر است؟
در حال حاضر براساس برآورد بودجه ۱۴۰۰ ماهانه دولت ۲۶ هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد، به همین دلیل چاره ای جز انتشار اوراق ندارد، زیرا از یک سو پایه های مالیاتی تثبیت و زیرساخت اجرای آن فراهم نشده است، از سوی دیگر اقدامی که وزیر اقتصاد برای تامین کسری بودجه از طریق فروش اموال مازاد دولت عنوان کرده در سال جاری ممکن نیست از این رو دولت مجبور است که انتشار اوراق را ادامه دهد.

* دولت برای جبران کسری بودجه ۴۰۰ هزار میلیارد تومانی که بسیاری از مسئولان و نمایندگان مجلس آن را مورد تایید قرار داده اند ماهانه چقدر اوراق باید منتشر کند؟
در حال حاضر ۵ ماه به پایان سال باقی مانده که تقریبا باید ۲۷۰ هزار میلیارد تومان مجوز انتشار اوراق بگیرند که ماهانه می شود حداقل ۵۰ هزار میلیارد تومان انتشار اوراق در ماه.

خطای راهبردی در انتشار این اوراق این است که ما برای هزینه های جاری اوراق منتشر می کنیم در حالی که در دنیا از اوراق برای توسعه زیرساخت ها و تامین اعتبار پروژه های عمرانی استفاده می کنند تا از این طریق بستری برای سرمایه گذاری و رونق تولید فراهم شود

* بسیاری از فعالان بازار سرمایه معتقدند که انتشار اوراق به شدت برای بازار سرمایه مضر است و از طرف دیگر مزایای چندانی هم برای اقتصاد کشور ندارد، در شرایط کنونی چه فواید و مضراتی برای انتشار ارواق وجود دارد؟
انتشار این اوراق می تواند تبعات آن در سال آینده نمایان شود که دولت باید اصل و فرع آن را پرداخت کند و البته بخشی از این انتشار اوراق برای بدهی پیمانکار ها است، از طرف دیگر خطای راهبردی در انتشار این اوراق این است که ما برای هزینه های جاری اوراق منتشر می کنیم در حالی که در دنیا از اوراق برای توسعه زیرساخت ها و تامین اعتبار پروژه های عمرانی استفاده می کنند تا از این طریق بستری برای سرمایه گذاری و رونق تولید فراهم شود اما در صورتی که صرف هزینه های جاری شود عملا تنها بازپرداخت ان برای دولت باقی می ماند.

* دولت چه راههای جایگزینی مکانیزم بازار آزاد در بورس برای تامین منابع بودجه به جای انتشار اوراق دارد؟
در شرایطی که دولت نخواهد اوراق منتشر کند در این حالت یا باید از صندوق توسعه ملی یا بانک مرکزی استقراض کند و از آنجایی که دولت درآمد ارزی هم ندارد عملت منابع صندوق توسعه ملی هم به صورت ریال است و استقراض از آن هم می تواند مکانیزم بازار آزاد در بورس شبیه استقراض از بانک مرکزی تبعات تورمی داشته باشد.

در چند وقت اخیر تقریبا بسیاری از سهم ها از کف تاریخی خود پایین تر آمده اند زیرا حقوقی ها هم فقط می فروختند و از طرف دیگر دولت قرار بود این بازار را ساماندهی کند تا رونق به بازار برگردد و با ورود شرکت های جدید به بازار عمق ببخشد، اما تاکنون هیچکدام از اقداماتی که وعده داده انجام نشده است

* انتشار اوراق به چه دلیل منجر به افزایش فشار فروش در بازار سرمایه می شود در حالی که بسیاری از شرکت ها و نهادهایی که موظف هستند اوراق بخرند بانک ها و شرکت های دولتی هستند؟
باید توجه داشت که انتشار اوراق به دلیل اینکه نقدینگی را به سمت خرید اوراق سوق می دهد منجر به افزایش فشار به بازار سرمایه می شود و می بینیم که در چند وقت اخیر حجم معاملات بازار سهام به شدت کاهش یافته و تقریبا بسیاری از سهم ها از کف تاریخی خود پایین تر آمده اند زیرا حقوقی ها هم فقط می فروختند و از طرف دیگر دولت قرار بود این بازار را ساماندهی کند تا رونق به بازار برگردد و با ورود شرکت های جدید به بازار عمق ببخشد، اما تاکنون هیچکدام از اقداماتی که وعده داده انجام نشده است.

* بسیاری معتقدند افزایش نرخ سود بین بانکی بر شدت افت بازار افزوده است، آیا این مساله واقعیت دارد و مهمترین مشکل بازار سرمایه ایران چیست؟
وقتی نرخ سود بانکی بالای ۲۰ درصد رسیده اثر منفی بر بازار می گذارد، البته در ایران بازار سرمایه به شکل واقعی آن وجود ندارد، زیرا الزامات بازار سرمایه در ایران وجود ندارد و همه اینها باعث شده که مشکلات بیشتری در بازار نمایان شود.

* چرا در افت اخیر بازار سرمایه نسبت به سقوط سال گذشته ای بازار ارزش سهام ها بیشتر کاهش یافت؟
وقتی ۹۰ درصد سهام بازار سرمایه روزانه منفی می شوند وضعیت بازار وخیم است، زیرا وقتی قبلا برخی نمادها صف فروش بودند و قیمت پایانی پر نمی شد عملا ارزش سهام حفظ می شد، اما در شرایط کنونی با توجه به اینکه بسیاری از نمادها در هفته گذشته معاملات منفی آنها به اندازه حجم مبنا بوده به شدت افت کرده اند و البته در چند وقت اخیر حجم معاملات بالا نبوده و همین مساله روند بازگشت نمادها را کند کرده است.

بازار سرمایه حمایت دولت را نمی خواهد، بله نهادهایی باید برای بازار سرمایه ایجاد مکانیزم بازار آزاد در بورس شود که جلوی اتفاقاتی مانند معاملات الگوریتمی را بگیرد، همانطور که در تمام دنیا نهادهای نظارتی در مسیر شفاف سازی بازار حرکت می کنند از طرف دیگر قیمت گذاری در کالاهایی که در بورس کالا عرضه می شود باید با مکانیزم بازار تعیین شود

* در شرایط کنونی اگر قرار باشد دولت یک اقدام حمایتی برای بازار سرمایه انجام دهد باید چه سیاست هایی را اجرایی کند؟
بازار سرمایه حمایت دولت را نمی خواهد، بله نهادهایی باید برای بازار سرمایه ایجاد شود که جلوی اتفاقاتی مانند معاملات الگوریتمی را بگیرد، همانطور که در تمام دنیا نهادهای نظارتی در مسیر شفاف سازی بازار حرکت می کنند از طرف دیگر قیمت گذاری در کالاهایی که در بورس کالا عرضه می شود باید با مکانیزم بازار تعیین شود و دولت نباید در قیمت گذاری آنها وارد شود و این نوع دخالت ها اثر منفی بر بازار دارد.

* دولت برای دوراهی انتشار اوراق برای جبران کسری بودجه یا عدم انتشار آن برای حمایت از بورس باید کدامیک را انتخاب کند؟
به طور قطع فروش اوراق بهادار توسط دولت در شرایط کنونی روی معاملات بازار سرمایه اثر منفی گذاشته و این یک واقعیت است که دولت اگر به سراغ اوراق رفته چاره ای دیگری هم ندارد و باید از آن برای تامین کسری بودجه استفاده کند و از آنجایی که استقراض از صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی بار تورمی برای اقتصاد دارد دولت اوراق را باید به آنها ترجیح دهد تا دهک های پایین جامعه به دلیل افزایش پایه پولی زیر فشار اقتصادی قرار نگیرند، به همین دلیل انتشار اوراق هزینه اقتصادی کمتری دارد و نمی توان دولت را به خاطر آن سرزنش کرد.

احتمال آزادسازی ارزهای بلوکه شده ایران در کشورهای دیگر وجود ندارد و مکانیزم بازار آزاد در بورس در خوش بینانه ترین حالت ممکن است کالا به جای آن به ایران داده شود به همین دلیل دولت باید بودجه سال آینده را سختگیرانه تدوین کند

* آیا دولت انتشار اوراق را به این دلیل افزایش داده که مطمئن است در سال آینده منابع ارزی آزاد می شود و از این طیق می تواند اوراق را مکانیزم بازار آزاد در بورس بازپرداخت کند؟
حداقل مسائل سیاسی چند وقت اخیر نشان می دهد که احتمال آزادسازی ارزهای بلوکه شده ایران در کشورهای دیگر وجود ندارد و در خوش بینانه ترین حالت ممکن است کالا به جای آن به ایران داده شود به همین دلیل دولت باید بودجه سال آینده را سختگیرانه تدوین کند.

* آیا ممکن است کشورهای صنعتی که ایران از آنها مطالبه دارد به جای ارزهای بلوکه شده کالاهای واسطه ای و تجهیزات بدهد؟
اگر از کشوری مانند ژاپن به جای ارزهای بلوکه شده کالا به ایران بدهد ممکن است کالای ضروری ندهد و کالای مصرفی به ایران صادر کند به همین دلیل اثر تهاتر کالا با ارز بلوکه شده نمی تواند اثری بر تولید و رشد اقتصادی ایران داشته باشد و دولت همچنان برای تامین کالاهای مورد نیاز تولید به ارز نیاز دارد.

ورود کالا به جای ارز بلوکه شده می تواند فشار از بازار ارز را کم کند، زیرا قبلا همین دهک های مرفه برای کالاهایی مانند لوازم خانگی و . تقاضای مورد نیاز خود را از طریق قاچاق تامین می کردند و همین مساله روی تقاضا و گرانی دلار در بازار آزاد تاثیر داشت

* آیا ورود کالاهای مصرفی به جای ارزهای بلوکه شده به دلیل اینکه می تواند نیاز به ارز برای واردات کالا را کاهش دهد منجر به تعدیل قیمت ارز شود؟
ورود کالا به جای ارز بلوکه شده می تواند فشار از بازار ارز را کم کند، زیرا قبلا همین دهک های مرفه برای کالاهایی مانند لوازم خانگی و . تقاضای مورد نیاز خود را از طریق قاچاق تامین می کردند و همین مساله روی تقاضا و گرانی دلار در بازار آزاد تاثیر داشت، اما وقتی همین کالاها یا خودرو با تهاتر منابع بلوکه شده وارد کشور شوند از این طریق فشار از بازار ارز آزاد گرفته می شود و روند صعودی دلار متوقف می شود که می تواند به نوعی مانع از تورم ناشی از نوسانات دلار شود.

بازگشت بانک مرکزی به مکانیزم موفق مداخله در بازار ارز

به گزارش بیدار بورس، هفته گذشته با مجوز سران قوا اختیارات بانک مرکزی در بازار ارز افزایش یافت و این بانک مجاز شد به صورت نامحدود در بازار مداخله کند.

در همین رابطه مجید شاکری، کارشناس اقتصادی در رابطه با شیوه این مداخله به خبرنگار اقتصادآنلاین گفت: اتفاقی که طی ۹ ماه گذشته افتاد این بود که مکانیزم مداخله بانک‌مرکزی تا حدود زیادی دچار رکود شد. مبنایی از مداخله که با استفاده از تابلوی صرافی ملی از سال ۹۷ آغاز شده بود و تا ابتدای سال ۱۴۰۰ هم به عنوان یک ابزار مهم برای بانک‌مرکزی کار می‌کرد و به این معنا بود که بانک‌مرکزی نرخی را روی تابلوی صرافی ملی هدفگذاری می‌کرد؛ بالای آن می‌فروخت و زیر آن می‌خرید تقریبا از زمان آقای کمیجانی به بعد تقریبا طرد شد و در مکانیزم بازار آزاد در بورس زمان آقای صالح آبادی هم عملا استفاده نمی‌شد.

وی ادامه داد: این کار خیلی نقش مهمی در هموارسازی تغییرات قیمت در بازار داشت و مانع از این می‌شد که ما با شیب‌های شدید رشد قیمت مواجه شویم، اگر چه که روند نزولی یا صعودی بود. همچنین قیود جدیدی هم به بازار متشکل اضافه شد که بازار متشکل فاصله قابل توجهی با بازار آزاد پیدا کرد و باعث شد این منطق که نرخی نزدیک به بازار آزاد در بازار متشکل داشته باشیم تا از آن نرخ برای کنترل قیمت در بازار آزاد استفاده کنیم کاملا مخدوش شود.

این کارشناس افزود: دلیل قطع شدن ارتباط با بازار آزاد این بود که معتقد بودند ما باید به نیازهای مشروع پاسخ بدهیم. درحالی که اساسا آن چیزهایی که در بازار آزاد که تعیین قیمت می‌کنند، نیازهای نامشروع مثل تامین مالی قاچاق، تامین مالی خروج سرمایه و . هستند. البته معنی عرض من این نیست که ما باید این نیازها را تامین مالی کنیم، بلکه باید ابزاری داشته باشیم که مانع از انحراف بیش از حد نرخ قیمت آزاد از نرخ قیمت حواله رسمی یعنی نیما بشود.

مداخله در بازار ارزپاشی نیست!

شاکری با تاکید بر اینکه مداخله در بازار به معنای ارزپاشی نیست گفت: منظور از مداخله، خریدن و فروختن ارز در نرخ‌های هدف مختلف است که نیاز بازار را جهت بدهد. همان کاری که از مهر ۹۷ آغاز و تا ابتدای سال ادامه یافت. علیرغم اینکه در واقع در این مدت بانک‌مرکزی مکررا مداخله می‌کرد؛ خروجی خالص برای بانک مرکزی خرید اسکناس بود و نه فروش ارز!

وی افزود: هرچند این اختیارات بانک‌مرکزی تا حد زیادی از جهاتی دقت اختیارات مصوبه ۱۷ مهر ۹۷ را ندارد اما بانک دارد از آن استفاده می‌کند برای اینکه مجددا مداخله خود را اصلاح بکند. وقتی از مداخله صحبت می‌کنیم، به این معنی نیست که وقتی بانک‌مرکزی نرخ ارز خود را بالا می‌برد می‌خواهد نرخ ارز آزاد را بالا ببرد؛ بلکه دقیقا معکوس این است و به این معنی است که بانک‌مرکزی می‌خواهد نرخ ارز بازار آزاد کاهش پیدا بکند. چنانچه بارها در سال‌های گذشته این تجربه شده و بانک‌مرکزی نرخ خود را به نرخ بازار چسبانده و در درهم دبی ورود کرده و این کاهش اتفاق افتاده است.

به گفته شاکری این مداخله زمان می‌برد؛ اما نسبت به جمیع شرایط با سرعت معقولی این موضوع آغاز شده است. هرچند انتقاداتی به تعطیلی این مکانیزم درماه‌های گذشته وجود دارد اما بازگشت به آن باز هم جای خشنودی دارد.

این کارشناس خاطرنشان کرد: در نهایت باید حواسمان باشد که مداخله در بازار اسکناس و حتی بازار فردایی، کارکردش این است که تغییرات نرخ را هموار کند و روندها را نمی‌تواند تغییر بدهد. آنچیزی که روندها را ایجاد می‌کند اتفاقات بازار حواله، تقاضاهای وارداتی و تقاضاهای قاچاق است که اندازه‌های بسیار بزرگی دارد و مستمرتر نسبت به ارز بازار نقد است و درباره آن ها باید حتما به موازات فکر شود.

شاکری در ادامه با تاکید بر لزوم بستن حساب سرمایه کشور گفت: برای این کار نیز راهی جز این ندارد که با یکی از کشورهای دارای ارز جهان روا وارد معامله کلان در شبکه پرداخت شود. البته منظورم فقط توافق با آمریکا یا حتی چین نیست. گزینه‌های متفاوتی وجود دارد؛ اما یادمان باشد هیچ اولویتی مهم‌تر از احیای نظام پرداخت رسمی کشور با هدف ممکن کردن بحث حساب سرمایه نباید روی میز جمهوری اسلامی ایران باشد. هرچند به نظر می‌رسد که امروز انواع و اقسام کارهای بدون اولویت در دستور کار است.

ممنوعیت معاملات دلار فردایی اشتباه بود

وی در پاسخ به ممنوعیت معاملات فردایی دلار و طلا و تاثیر آن بر بازار نیز تاکید کرد: چند چیز درباره معاملات فردایی وجود دارد؛ الان آن چیزی که ممنوعیتش مطرح شده معاملات فردایی طلا است. مادامی که در آن طرف سناریو تلاشمان این باشد که بخواهیم به بازار آتی سکه با همان عمق قبلی خود برگردیم و بازارسازی هم در آن بکنیم؛ این ممنوعیت اشکالی ندارد.

شاکری ادامه داد: درباره ممنوعیت معاملات دلار فردایی نیز، قانون مجلس آن را ممنوع کرد اما مصوبه شورای سران عملا اختیاراتی در این حوزه به بانک مرکزی داده است. بازار فردایی موضوع خیلی مهمی است زیرا در زنجیره محاسبه قیمت که درهم امارات، فردایی و کف نقد تهران است، تنها جایی است که شما با ریال وارد شده و با ریال خارج می‌شوید و بانک مرکزی به عنوان خالق ریال هیچ محدودیتی در رابطه با اینکه چگونه به این بازار بیاید و پوزیشن‌های مختلف بگیرد ندارد. به همین خاطر خیلی بازار مهمی بوده و به نظر من ممنوعیتش کار اشتباهی است. اختیار مجدد دادن به بانک مرکزی کار درستی است البته باید بگویم این اختیارات با آنچه زمستان ۹۵ بود تفاوت دارد و به همین دلیل کار را زمان‌بر می‌کند.

شاکری در پایان تاکید کرد: در نهایت باید بگویم با وجود اینکه مهم است که در آینده چه اتفاقاتی در رابطه با قطعنامه علیه ایران و مذاکرات و . بیفتد؛ اینکه مکانیزم بازار آزاد در بورس بانک مرکزی از این فرصت استفاده کرد که به منطق مداخله پیشین خود برگردد خبر خوبی است؛ البته مشروط بر اینکه پایدار باشد و با مداخله عوامل غیربانکی و غیره مواجه نشود.

برای عرضه خودرو در بورس باید مکانیزم بازار سرمایه را بپذیریم

1400/02/07

اگر اصرار به استفاده از مکانیزم بورس داریم، باید درک کنیم که بازار خودرو با قیمت گذاری دستوری و هدف گذاری برای مدیریت شرایط کاری ندارد.

به گزارش فراسرمایه، نمایندگان مجلس یازدهم از همان هفته‌های ابتدایی آغاز به کار خود اعلام کردند که طرح ساماندهی بازار خودرو را در دستور کار قرار خواهند داد و در این مسیر، برای دور زدن دلال‌ها، مقدمات عرضه خودرو در بورس را فراهم می‌کنند.

این طرح با چند هدف مهم اجرایی می‌شود. نخست آنکه دست دلالان از بازار خودرو کوتاه شود و امکان استفاده از رانت خرید خودرو با قیمت رسمی و فروش آن در بازار آزاد پایین بیاید. در گام دوم نیز با توجه به انتقادهایی که به عملکرد شورای رقابت در عرصه قیمت گذاری وارد شده است، نمایندگان معتقدند کشف قیمت خودرو در بورس ممکن خواهد بود و در صورتی که قیمت بیش از اعداد فعلی بود، درآمد به دست آمده صرف حمل و نقل عمومی و تجهیز قطعه سازان می‌شود. با این وجود اما طرح ابهام‌هایی دارد که در کنار فعالان حوزه خودرو، کارشناسان بازار سرمایه نیز بر آن تاکید دارند.

مرتضی دلخوش – کارشناس بازار سرمایه – در گفت و گو با بیان اینکه نمی‌توان منحنی عرضه و تقاضا را بدون تعادل نگه داشت و به بورس امید بست که اوضاع را بهتر کند، توضیح داد: در هفته‌های اخیر قیمت سکه کاهش یافته که تحت تاثیر عوامل بیرونی و واقعیت‌های اقتصادی است. در حوزه خودرو نیز شرایط به همین گونه خواهد بود. ما با بازاری مواجه هستیم که هیچگاه در آن عرضه و تقاضا در تعادل قرار نداشته و این طبیعی است که وقتی عرضه پایین است، قیمت محصول افزایش پیدا کند.

دلخوش ادامه داد: اگر اصرار به استفاده از مکانیزم بورس داریم، باید درک کنیم که این بازار با قیمت گذاری دستوری و هدف گذاری برای مدیریت شرایط کاری ندارد. از این رو یا همچنان می‌خواهیم قیمت‌ها را خود تعیین کنیم که در این صورت نه تنها بورس کمکی نمی‌کند که خود می‌تواند پیچیدگی‌ها را نیز افزایش دهد یا قصد داریم فضا را در اختیار بازار سرمایه بگذاریم که این موضوع نیز نتایج خاص خود را به همراه خواهد داشت.

وی با اشاره به مختصات خاص بازار سرمایه، بیان کرد: اگر بنا به هر دلیلی شرایط به سمت کاهش قیمت خودرو در بورس برود، خودروسازان زیانی تازه خواهند دید که باید برایش برنامه ریزی کرد. اگر قیمت‌ها بالا برود نیز دسترسی مردم به خودرو دشوارتر می‌شود. از این رو طراحان این برنامه باید ابتدا پاسخ دهند که اساسا مبنای تعیین قیمت خودرو در بورس شورای رقابت، اعداد دستوری یا بازار آزاد است؟ پس از آن باید بگویند که با توجه به نبود تعادل در منحنی عرضه و تقاضای خودرو، آیا آمادگی پذیرش جابجایی قیمت‌ها در این بازار را خواهند داشت یا مداخله می‌کنند؟

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: بورس شرایط خاص خود را دارد. بسیاری از افراد به آن به چشم یک سرمایه گذاری میان مدت نگاه می‌کنند. مثلا اگر فردی تصمیم گرفت 10 دستگاه خودرو بخرد و در آینده بفروشد تکلیف چیست؟ آیا می‌خواهیم این آزادی‌ها را بگیریم؟ در این صورت باز هم با یک بازار دستوری طرفیم که افرادی محدود با داشتن برخی شرایط خودرو می‌خرند و هیچ تفاوتی در شرایط ایجاد نمی‌شود.

دلخوش خاطر نشان کرد: امروز اقتصاد ایران و بخش‌های مختلف آن از جمله بازار بورس و بازار خودرو، معضلات و پیچیدگی‌های خاص خود را دارند. اگر بناست طرحی برای کاهش مشکلات نهایی شود، باید تمام ابعاد آن را بررسی کرد و سپس تصمیم گرفت، زیرا در غیر این صورت یک برنامه غلط، خود التهاب جدیدی ایجاد می‌کند که حتی حل کردن مشکلات گذشته نیز دشوارتر خواهد شد. از این رو طرح عرضه خودرو در بورس، باید چکش کاری شده و به دقت برنامه ریزی شود.

صف خرید و صف فروش در بورس چیست؟

یکی از اولین اصطلاحاتی که به گوش تازه‌واردان بورس می‌خورد بحث صف‌های خرید و فروش در بورس است که تا حدودی ذهن افراد را درگیر خود می‌کند به طوری که اکثر فعالان بازار از صف خرید شدن سهم‌هایشان لذت می‌برند و اگر سهمشان صف فروش شود حس خوبی ندارند و احساس شکست می‌کنند.

در این مقاله به دلایل به وجود آمدن صف خرید و صف فروش در بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازیم و بررسی می‌کنیم که چرا در بازارهای بین‌المللی این اتفاق نمی‌افتد و پیدایش این صف‌ها در بازار نشان از چه چیزی دارد؟ آیا واقعاً از صف خرید شدن باید خوشحال شویم و صف فروش نگرانمان کند؟

در ادامه به همه این سؤالات جواب می‌دهیم. با ما همراه باشید.

مکانیزم بازار آزاد در بورس

همان‌طور که میدانید قیمت‌گذاری دارایی‌ها در بورس پیرو مکانیزم بازار آزاد است به این معنا که قیمت‌ها دستوری تعیین نمی‌شوند یا ثابت نیستند بلکه خریداران و فروشندگان هستند که با میزان عرضه و تقاضا قیمت‌ها را تعیین می‌کنند؛ هرچه تقاضا بیشتر شود قیمت‌ها نیز افزایش می‌یابند و چنانچه عرضه از تقاضا پیشی بگیرد قیمت کاهش پیدا می‌کند.

به‌این‌ترتیب در حالتی که خریداران زیای وجود داشته باشند و فروشنده‌ای پیدا نشود،صف خرید به وجود می‌آید و زمانی که همه فروشند باشند و هیچ خریداری وجود نداشته باشد، صف فروش شکل می‌گیرد.

محدودیت دامنه نوسان در بورس اوراق بهادار

یکی از محدودیت‌هایی که سازمان بورس اوراق بهادار برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاران اعمال کرده، محدودیت در نوسان قیمت‌هاست.

طبق این قانون، قیمت‌ها در بورس تهران روزانه بیشتر از ۵± درصد نمی‌توانند نوسان کنند.

یعنی اگر قیمت پایه یک سهم، امروز ۱۰۰ تومان باشد نهایتاً تا ۱۰۵ تومان می‌تواند افزایش و همچنین تا ۹۵ تومان کاهش پیدا کند.

این محدودیت سبب می‌شود که معامله گران نتوانند قیمت‌هایی خارج از دامنه نوسان روزانه برای معاملاتشان پیشنهاد دهند.

برای نمونه در مثال قبل، بالاترین قیمتی که در آن روز می‌توانید برای خرید پیشنهاد دهید ۱۰۵ تومان است و اگر فروشندگان حاضر نشوند با آن قیمت سهامشان را بفروشند، در این صورت صف خرید به وجود می‌آید؛ یعنی شما می‌توانید در قیمت ۱۰۵ تومان ثبت سفارش کنید و منتظر بمانید تا فروشنده‌ای در آن قیمت حاضر به فروش دارایی‌اش بشود؛ به همین ترتیب صفی از خریداران منتظر تشکیل می‌شود که به آن صف خرید می‌گویند.

همین اتفاق در فروش نیز رخ می‌دهد؛زمانی که خریداری برای دارایی‌تان وجود نداشته باشد، مجبور می‌شوید تا سفارش فروش خود را با پایین‌ترین قیمت دامنه نوسان (۵-درصد) ثبت کنید و منتظر بمانید تا شاید خریداری برای دارایی‌تان پیدا شود و داراییتان را با این قیمت بخرد؛ در این حالت هم اگر تعداد فروشندگان زیاد شود، صفی از آن‌ها تشکیل خواهد شد که به آن صف فروش گفته می‌شود.

آیا در بازارهای بزرگ بین‌المللی هم صف خرید و صف فروش وجود دارد؟

چنانچه به قوانین بازارهای بین‌المللی مانند فارکس، ارزهای دیجیتال و… نگاه کنید متوجه می‌شوید در این بازارها محدودیت دامنه نوسان وجود ندارد.

معامله گران این بازارها می‌توانند هر قیمتی که می‌خواهند برای معاملاتشان پیشنهاد دهند، این موضوع سبب می‌شود تا صف خرید و صف فروش در این بازارها به وجود نیاید.

با آزاد بودن دامنه نوسان در نهایت خریداران و فروشندگان در قیمت‌های مختلف با یکدیگر به توافق می‌رسند و معاملات انجام می‌شود.

برای نمونه در مثالی که آوردیم به دلیل محدودیت دامنه نوسان، معامله گران نمی‌توانستند بیشتر از ۱۰۵ تومان برای خرید پیشنهاد دهند و فروشندگان هم با این قیمت حاضر به فروش نبودند؛ اما اگر امکان ثبت سفارش باقیمت‌هایی بالاتر از ۱۰۵ تومان وجود داشته باشد، قطعاً فروشندگان حاضر هستند با قیمت‌های بالاتر سهامشان را بفروشند، به این ترتیب دیگر صف خریدی به وجود نمی‌آید.

همچنین در صف فروش اگر محدودیت دامنه نوسان وجود نداشته باشد، فروشندگان می‌توانند با پیشنهاد قیمت‌هایی کمتر از ۹۵ تومان، خریداران را راضی به انجام معامله کنند.

چرا صف خرید و صف فروش شکل می‌گیرد؟

مهم‌ترین دلیل به وجود آمدن صف‌های خرید و فروش همان وجود محدودیت دامنه نوسان است که به آن اشاره کردیم.

اما دلایل دیگری مانند اخبار، شایعات، هجوم نقدینگی و … به پیدایش این صف‌ها در بورس کمک می‌کنند.

برای مثال در یک روز معاملاتی خبری منتشر می‌شود مبنی بر اینکه شرکت خودروسازی سایپا از محصول جدیدش رونمایی کرده و قرار است به‌زودی به تولید انبوه برسد، با این کار سودآوری شرکت سایپا رشد چشمگیری خواهد داشت و آینده روشنی را برای شرکت پدید می‌آورد.

این خبر خوب باعث می‌شود عموم مردم برای خرید سهام شرکت سایپا هجوم بیاورند و حجم تقاضا به‌شدت افزایش پیدا کند، در طرف دیگر افرادی که این سهم را دارند به‌هیچ‌وجه حاضر به فروش سهامشان نیستند، در حقیقت عرضه‌ای برای سهام وجود ندارد؛ این اتفاق باعث به وجود آمدن صف خرید در نماد خساپا می‌شود.

یا به عنوان مثال، خبری از آتش‌سوزی در انبار شرکت نفت ایرانول منتشر می‌شود که قطعاً اتفاق ناخوشایندی برای شرکت و سهامداران آن است؛ با شنیدن این خبر همه سهامداران برای فروش سهامشان اقدام می‌کنند، اما هیچ‌کس حاضر به خرید سهام این شرکت نیست، این حادثه باعث به وجود آمدن صف فروش در نماد شرانل می‌شود.

چگونه متوجه صف خرید و صف فروش شویم؟

همان‌طور که در ابتدا گفتیم وقتی همه برای خرید اقدام کنند و فروشنده‌ای وجود نداشته باشد، صف خرید تشکیل می‌شود.

برای اطلاع از وضعیت سفارش‌های خرید و فروش باید به تابلوی سفارشات در سایت tsetmc.com یا به پنل معاملات آنلاین کارگزارتان مراجعه کنید.

در مثال زیر شاهد وجود صف خرید در بانک تجارت (وتجارت) هستیم.

همان‌گونه که ملاحظه می‌کنید (کادر قرمز) در سمت راست این تابلو سفارش‌های خرید زیادی وجود دارد و همه آن‌ها منتظر هستند تا فروشنده‌ای برای این نماد پیدا شود اما در سمت چپ تابلو (جایگاه فروشندگان) هیچ فروشنده‌ای وجود ندارد و خالی است. به این صورت متوجه می‌شویم که در تصویر برای نماد وتجارت صف خرید وجود داشته است.

برای تشخیص صف فروش سهام دقیقاً مانند قبل به تابلوی سفارشات مراجعه می‌کنیم؛ برای مثال در تابلوی سفارشات سهام شرکت رینگ سازی مشهد (خرینگ) می‌توانیم شاهد صف فروش باشیم.

همان‌طور که در تصویر مشخص است (کادر قرمز)، در سمت چپ این تابلو (جایگاه فروشندگان) سفارشات مکانیزم بازار آزاد در بورس بسیار زیادی ارسال‌شده؛ اما در سمت راست (جایگاه خریداران) هیچ سفارشی وجود ندارد، به این صورت متوجه می‌شویم در نماد خرینگ، صف فروش به جود آمده است.

یکی دیگر از نشانه‌های صف خرید و صف فروش در بورس، توجه به درصد تغییرات قیمت‌ است.

زمانی که درصد تغییر قیمت ۵+ درصد باشد یعنی سهام صف خرید شده است چراکه به دلیل تقاضا بسیار زیاد و عرضه کم، به بیشترین قیمت مجاز در روز رسیده.

و زمانی که درصد تغییر قیمت ۵- درصد باشد یعنی صف فروش است چراکه بیشترین حجم عرضه و کمترین مقدار تقاضا وجود دارد و قیمت به پایین‌ترین حد ممکن در روز رسیده است.

صف خرید و صف فروش نشانگر مکانیزم بازار آزاد در بورس چیست؟

خیلی از فعالان بازارسرمایه؛ از صف خرید شدن سهامشان خوشحال می‌شوند و این را اتفاق بسیار خوشایند می‌دانند و زمانی که سهامشان صف فروش می‌شود بسیار ناراحت و عصبانی شده و این اتفاق را بسیار ناامیدکننده می‌دانند.

همان‌گونه که گفتیم در بسیاری از مواقع علت به وجود آمدن صف‌های خریدوفروش در بورس صرفاً هیجانات و شایعات مقطعی و کوتاه‌مدت است که ممکن است هیچ‌گونه دلیل و پشتوانه درستی نداشته باشد؛ به همین دلیل هر صف خریدی الزاماً خوب و جذاب نیست و نمی‌توان صرفاً به خاطر صف خرید شدن، هیجان‌زده شویم و به این صف ملحق شویم چون ممکن است این اتفاق صرفاً براثر هیجان لحظه‌ای در بازار رخ داده باشد و آینده روشنی در انتظار سهام نباشد.

با توجه به این موضوع، بهتر است در هنگام صف خرید و صف فروش احساسات خود را کنترل کنیم و دلایل محکم‌تر و واقعی‌تری برای بررسی و خرید سهام داشته باشیم؛ بررسی‌هایی مانند تحلیل تکنیکال نمودار سهام، اطلاع از وضعیت سودآوری شرکت و ارزندگی آن در تحلیل بنیادی و …

به همین ترتیب صف فروش نیز اتفاق خیلی بد و ناخوشایندی برای شرکت‌ها نیست، چون ممکن است این صف نیز بر اساس هیجانات و شایعاتی به وجود آمده باشد که اعتبار زیادی ندارند؛ لذا اگر سهامتان صف فروش شد قبل از اینکه نگران شوید و آن را بفروشید، بهتر است خونسردی خود را حفظ کنید و از وضعیت واقعی شرکت مطمئن شوید تا با تجزیه و تحلیل دقیق، بتوانید عاقلانه‌ترین تصمیم را برای دارایی‌تان بگیرید.

چگونه در صف خرید، خریداری کنیم؟

بعضی وقت‌ها مانند روزهای نخست عرضه اولیه سهام شرکت‌ها در بورس، افراد در صف خریدهای طولانی شرکت می‌کنند ولی به آن‌ها هیچ سهامی نمی‌رسد و در انتهای روز معاملاتی سفارش آن‌ها باطل می‌شود.

برای اینکه امکان خرید را در صف خرید افزایش دهید، باید به اولویت‌بندی سفارش‌ها توجه کنید طبق قوانین سازمان بورس؛ اولویت سفارش‌ها در مرحله اول بر اساس قیمت است؛ یعنی هرکس که قیمت بالاتری برای خرید پیشنهاد دهد در اولویت قرار می‌گیرد.

در مرحله بعد اولویت بر اساس زمان ارسال سفارش است؛ وقتی که صف خرید شکل می‌گیرد و همه بالاترین قیمت مجاز را برای ارسال سفارش انتخاب می‌کنند؛ اولویت با سفارشی است که زودتر در سیستم معاملات ثبت شده است.

لذا برای اینکه احتمال انجام معامله را در صف خرید بالا ببرید، باید سفارش خود را در دقایق نخست گشایش بازار ثبت کنید.

در بورس اوراق بهادار تهران از ساعت 8:30 مجاز به ارسال سفارش در سامانه معاملات آنلاین هستید و از ساعت ۹ معاملات انجام می‌شود.

اگر این مقاله را خوب و کاربردی ارزیابی می‌کنید خوشحال می‌شویم آن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید و نظرتان را برایمان بنویسید.

افزایش مجدد نرخ سود بین بانکی

نرخ سود بازار بین بانکی درحالی مجدداً مسیر افزایشی را دنبال می‌کند که شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی تأکید بر کنترل و مدیریت این نرخ داشتند.

به گزارش تجارت‌نیوز، نرخ سود بازار بین بانکی در هفته منتهی به سوم شهریورماه با افزایش نسبت به هفته قبل ۲۰.۶۵ درصد شد.

به نقل از تسنیم،‌ مسئولان بورسی هم امیدوار بودند که با ورود جدی بانک مرکزی به این موضوع شاید تغییری در بازار سرمایه ایجاد و بهانه ریزش‌های پی در پی گرفته شود.

رئیس کل بانک مرکزی در دیدار با رئیس سازمان بورس گفته: نرخ سود در بازار بین بانکی، طبیعتا متناسب با عرضه و تقاضا و مکانیزم بازار تعیین می‌شود.

اما بانک مرکزی به عنوان بازارساز و در چارچوب سیاست پولی ضدتورمی که به تأئید دولت نیز رسیده است، در این بازار حضور دارد و نرخ سود در این بازار را در چارچوب مشخصی، کنترل می‌کند.

اما باوجود تأکید رئیس کل بانک مرکزی و مصوبه شورای پول و اعتبار برای کنترل نرخ سود بین بانکی، این نرخ تنها سه هفته مسیر نزولی را طی کرد و از دو هفته قبل مجدداً وارد مسیر صعودی شده است.

نرخ سود بین بانکی در هفته منتهی به سوم شهریورماه با یک واحد درصد افزایش نسبت به ۲۶ مردادماه، ۲۰٫۶۵ درصد شده است. این نرخ در هفته منتهی به ۲۶ مرداد ماه ۲۰٫۶۴ درصد بود.

جدول نرخ سود منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد، روند رو به رشد نرخ سود بازار بین بانکی از فروردین ماه امسال آغاز شد و از ۲۰٫۳۶ درصد در یازدهم فروردین ماه امسال به ۲۱٫۳۱ درصد در ۳۰ تیرماه ۱۴۰۱ رسید.

• پیش بینی آینده قیمت مسکن /چرا قیمت مسکن پایین نمی آید؟
• بیت کوین برای جهش قیمتی تازه آماده می‌شود؟
• طلا به کف قیمت رسید/ روند قیمت طلا نزولی است؟
• پیش‌بینی بازار شنبه / بورس متعادل می‌شود؟
• در برنامه صف اول شبکه خبر سیما؛ دستاوردها و برنامه‌های شرکت ملی نفت ایران تشریح شد
• در دیدار با مدیرعامل باشگاه فرهنگی ورزشی گهرزمین مطرح شد؛ ورزش، لازمه سلامت کارکنان و زندگی سالم
• قیمت خودروهای دنا + جدول قیمت کامل (۲۷ مهر ۱۴۰۱)
• پیش‌بینی افزایش ۱۰ درصدی قیمت طلا در سال آینده میلادی
• ایران در رتبه ۲۱ اقتصاد دنیا قرار گرفت
• افزایش ۲۰ درصدی اعتبارات دهیاری ها و عشایر سیستان و بلوچستان
• دبیر کمیته علمی کشوری کرونا اعلام کرد: هشدار اپیدمی آنفلوآنزا در کشور
• رشد ۴۹ درصدی تسهیلات اعطایی بانک‌ها

نشر مطالب با ذکر نام روزنامه عصر اقتصاد بلامانع است. عصر اقتصاد مسئولیت مطالب از سایر منابع را عهده دار نمی باشد.