اﻧﻮاﻉ تقسیم بندی های ﺑﺎﺯاﺭﻫﺎی ﻣﺎلی

لیست نمادهای بورس و فرابورس به تفکیک صنعت

اوراق مشتقه چیست و آشنایی با انواع آن

موضوع ریسک در فرآیند بازارهای مالی به عنوان یک عامل مهم و یک دغدغه برای سرمایه‌گذاران و فعالان بازارهای اقتصادی به شمار می‌رود. در این راستا در بازارهای مختلف بنا به ماهیت آن بازار، ابزارها و روش‌های متعددی به منظور کنترل و کاهش میزان ریسک در پروسه‌های مالی وجود دارد و سرمایه‌گذاران با استفاده از ابزار مشتقه تا حدودی این عامل را مدیریت می‌کنند.

یکی از همین ابزارها در این زمینه ابزار مالی مشتقه است. این ابزارها توانایی کنترل میزان ریسک موجود در بازار و رشد معاملات و خرید و فروش‌ها را در بازارهای سرمایه‌گذاری دارند. در این مقاله قصد داریم به موضوع اوراق مشتقه بپردازیم. با ما همراه باشید.

انواع ابزار مشتقه و مفهوم آن

اوراق مشتقه در اصل به اوراق بهادار قیمتی گفته می‌شود که بر مبنای دارایی پایه خود تقسیم‌بندی و شناخته می‌شوند. حال این دارایی‌ها در انواع مختلف جای می‌گیرند و به اصطلاح هم می‌توانند از نوع فیزیکی و کالا و هم از نوع اوراق بهاداری چون سهام شرکت‌های بورسی باشند. به زبان ساده اوراق مشتقه یک نوع قرارداد دو طرفه بین معامله‌گران است که در اصل بر روی یک دارایی پایه منعقد می‌شود.

همان‌طور که در بخش ابتدایی اشاره کردیم ابزارهای متنوعی برای کنترل و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری وجود دارد که اوراق مشتقه هم یکی از این ابزارهای معروف در بازار سرمایه است. برخی از افراد و تحلیل‌گران که در بازار به پیش‌بینی روند معاملات و قیمت محصولات خاص می‌پردازند و نوسانات بازار را پیش‌بینی می‌کنند با استفاده از ابزار مشتقه می‌توانند میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاری خود را تا حد معقولی کنترل کنند.

یکی دیگر از اهداف اوراق مشتقه در بازار، متنوع‌سازی دارایی‌های سرمایه‌گذاران است. زمانی که سرمایه‌گذاران از ابزار مشتقه به منظور کاهش ریسک پروسه سرمایه‌گذاری خود استفاده می‌کنند به نوعی این اوراق را در دارایی‌های خود ترکیب می‌کنند که در نهایت این عمل منجر به کاهش ریسک پرتفوی یا همان سبد سهام آن‌ها خواهد شد.

بررسی تاریخچه اوراق مشتقه

در ایام دور این قرارداد حالت فیزیکی نداشت و به نوعی مانند یک عهد و پیمان بین خریدار و فروشنده بود که با وجود این عهد، خریدار و فروشنده با خیال راحت درگیر معاملات خود می‌شدند. این پروسه در تمام نقاط جهان وجود داشت و به نوعی به عنوان یک توافق میان طرفین عمل ‌می‌کرد تا یک محصولی در آینده از جانب فروشنده به خریدار تحویل داده شود.

اولین بازاری که به صورت رسمی از این رویکرد استفاده قانونی کرد بازار حق تقدم شیکاگو در سال 1973 بود. در این بازار این ابزارها به منظور کنترل ریسک و اطمینان خاطر طرفین معامله به کارگرفته می‌شد که رفته رفته در تمامی بازارهای مالی از این ابزار استفاده شد.

اوراق مشتقه در ایران برای اولین بار در سال 1387 همزمان با شروع بورس کالا، مورد استفاده قرار گرفت و معاملات مرسوم در این بازار با استفاده از ابزار مشتقه انجام ‌شد تا ریسک موجود در این فرآیند تا حدودی مدیریت شود. با گذشت سالیان ابزارهای تکمیلی دیگری در این بازار وارد شدند و در کنار اوراق مشتقه استفاده شدند.

چند نوع اوراق مشتقه وجود دارد؟

ابزارهای مشتقه از انواع مختلفی در بازارهای مالی تشکیل شده است که بنا به نوع دارایی از نوع خاص ابزار مشتقه استفاده می‌شود. به صورت کلی باید گفت که ما چهار نوع ابزار مالی مشتقه داریم که در این بخش به صورت دقیق به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.

قراردادهای آتی

این قراردادها یکی از انواع قراردادهای معروف در تمامی بازارهای مالی دنیاست. ماهیت این قراردادها به این شکل است که شخص فروشنده بر اساس یک سری ضوابط مشخص، متعهد می‌شود که در یک زمان و تاریخ مشخص کالا یا محصولی را با قیمت تعیین‌شده و مشخص به شخص خریدار تحویل دهد. به زبان ساده قراردادهای آتی به عنوان یک تعهد و توافق مابین طرفین معامله در بازار آتی است که در آینده محصولی از جانب فروشنده به خریدار تحویل داده شود. در حال حاضر از قراردادهای آتی در بازار کالای ایران استفاده می‌شود قراردادهای نظیر: اتی زعفران، پسته و زیره سبز.

قراردادهای اختیار معامله

یکی دیگر از اوراق مشتقه، قراردادهای اختیار معامله است. قرارداد اختیار معامله به قراردادی گفته می‌شود که با استفاده از آن، یک طرف اختیار خرید یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریده و آن طرف این اختیار را به او می‌فروشد. در اصل این قرارداد به دو نوع قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش تقسیم‌ می‌شود.

اختیار خرید، قراردادی است که خریدار آن، این حق را دارد تا دارایی مشخصی با کیفیت مشخص را با قیمت تعیین‌شده در زمان مشخص در صورت تمایل از فروشنده اختیار، خریداری کند. فروشنده اختیار خرید نیز تا زمانی که خریدار اختیار حق خود را اجرا نکند، تعهدی ندارد. اختیار فروش، قراردادی است که خریدار آن، این حق را دارد تا کالای مشخص با مشخصات تعیین‌شده و قیمت مشخص را در زمان مشخص در صورت تمایل به فروشنده اختیار بفروشد. در مقابل فروشنده اختیار فروش تا زمانی که خریدار حق خود را اجرا نکند هیچ تعهدی ندارد.

پیمان‌های آتی

پیمان آتی به قراردادی گفته می‌شود که طرفین معامله با هم توافق می‌کنند یک کالایی را با مشخصات تعیین‌شده و با قیمت مشخص در زمان تعیین‌شده معامله کنند. به صورت کلی پیمان‌های آتی خارج از بازار رسمی و بازار بورس انجام می‌شوند؛ اما قراردادهای آتی در داخل بازار بورس انجام می‌شوند. دقت داشته باشید که برای پیمان‌های آتی چهارچوب‌های قانونی مشخصی وجود ندارد اما قراردادهای آتی در بازار بورس کاملا قانونمند و دارای چهارچوب هستند.

قراردادهای معاوضه

نوع چهارم از اوراق مشتقه، قراردادهای معاوضه است که در اصطلاح به قرارداهایی گفته می‌شود که در روال آن طرفین معامله تصمیم می‌گیرند طی یک توافق و تعهد دو دارایی یا سود حاصل از این دو دارایی را با کیفیت تعیین‌شده و میزان مشخص‌شده برای مدت زمان معلوم بین خود معاوضه کنند. بعد از این که سررسید قرارداد نزدیک شد، طرفین معامله دارایی‌ها را به صاحبان خود برمی‌گردانند. این قرارداد هم عمدتا به صورت غیر رسمی و خارج از بازار بورس شکل می‌گیرد. به منظور جمع‌بندی در این بخش باید در نظر داشته باشید که از تمامی ابزارهای مشتقه که معرفی کردیم، تنها قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله در بازارهای مالی ایران استفاده می‌شود.

سخن آخر

همان‌طور که در این مقاله اشاره کردیم سرمایه‌گذاران و فعالین بازارهای مالی و اقتصادی در تمام دنیا به دنبال ابزارهای متنوعی به منظور کنترل و کاهش میزان ریسک در فعالیت‌های مالی هستند. در این راستا ابزارهای متنوعی بنا به ماهیت دارایی موجود در بازارهای مالی قابل استفاده هستند که در این میان ما به ابزار معروفی به نام ابزار مالی مشتقه اشاره کردیم. اوراق مشتقه به صورت کلی به چهار نوع قراردادهای آتی، قراردادهای اختیار معامله، قراردادهای معاوضه و پیمان‌های آتی تقسیم بندی می‌شوند. از این تنوع فقط دو مورد قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله در بازارهای مالی ایران استفاده می‌شود. اولین نشانه حضور اوراق مشتقه در بازارهای مالی ایران، به پیدایش بازار کالا در سال 1387 برمی‌گردد. با استفاده از ابزار مشتقه میزان ریسک موجود در فرایند معاملات کالا قابل کنترل و مدیریت است.

انواع بازار بورس در ایران

یکی از انواع بازار بورس در ایران بورس اوراق بهادار تهران می باشد. بورس اوراق بهادار تهران بازار رسمی، متشکل و خودانتظام در بازار سرمایه ایران است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها و اوراق بهادار تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود و تعیین قیمت سهام در بورس، بر اساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد. در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران تهیه شد. لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد و در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶ ، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار کرد .

از مهم‌ترین مزایای پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران به موارد زیر می‌توان اشاره کرد :

1. سهولت در تأمین مالی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار (اوراق قرضه )
2. کاهش ریسک نقدینگی
3. برخورداری از معافیت مالیاتی
4. تعیین ارزش سهام شرکت
5. سهولت در تغییر ترکیب سهامداری و انتقال مالکیت
6. افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی
7. سهولت در استفاده از تسهیلات بانکی و یا سایر ابزارهای تأمین مالی
8. ارائه معیارهای جدید برای ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت
9. افزایش توان رقابتی و سهم از بازار

دومین بازار بورس در ایران: فرابورس

دومین نوع از انواع بازار بورس در ایران فرابورس می باشد که به بازار اول و دوم و پایه (الف، ب و ج) و بازار سوم تقسیم می شود.. فرابورس ایران بازاری می باشد که سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند مورد داد و ستد قرار می‌گیرد .

در کشور های تراز اول جهان بازار فرابورس برای معاملات سهام شرکت هایی است که دارای عدم شفافیت مناسب و کافی، سودآوری نامناسب و … است که معاملات آن طبق توافق خریدار و فروشنده انجام می شود. شرکت های بازار بر اساس ریسک سرمایه گذاری، شفاف بودن صورت های مالی و میزان بدهی و … در یکی از بازار های الف، ب و ج قرار می گیرند .

فرابورس ایران با هدف ایجاد بازاری کارآمد، منصفانه و شفاف، تمهیدات و بسترسازی لازم را در زمینه انتشار سریع و عادلانه اطلاعات با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار انجام داده تا صاحبان سرمایه با آگاهی و شناخت بیشتر در خصوص انواع اوراق بهادار، درجات ریسک و سایر شاخصه‌های مهم، به سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار پذیرفته‌شده در این بازار اقدام کنند .

«دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل ‌و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران (شرکت سهامی عام)» مصوب ۱۳۸۸ فعالیت این رکن بازار سرمایه را در قالب چند بازار مجزا به نام‌های بازار اول، دوم، سوم، پایه، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط و بازار مشتقه بیان کرده است. در حال حاضر این بازارها به لحاظ طی کردن فرایند پذیرش باهم متفاوت هستند و پذیرش سهام شرکت‌های سهامی عام صرفاً در بازارهای اول و دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد. متقاضی پذیرش در صورت دارا بودن شرایط پذیرش، باید تقاضای پذیرش خود را دریکی از این بازارها به فرابورس ارائه کند.

برخی از مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس عبارت‌اند از :

1. تأمین مالی آسان و ارزان
2. افزایش نقد شوندگی سهام
3. بهره‌مندی از معافیت مالیاتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در فرابورس
4. نقل ‌و انتقال سهام به ‌صورت آسان- سریع و کم‌ هزینه
5. شفافیت و اعتبار قیمت سهام به ‌واسطه مبادله در فرابورس
6. اطلاع‌رسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایه‌گذاران بالفعل و بالقوه
7. بهره‌گیری از امکان وثیقه گذاری سهام و اخذ ساده‌تر تسهیلات بانکی
8. معرفی شرکت و محصولات به طیف وسیعی از قشرها جامعه و افزایش اعتبار شرکت

تجزیه و تحلیل بازار الف، ب و ج

بازار پایه ج:

پایین ترین سطح شرکت های فرابورس می باشد که طبق معیارهای تعریف شده شرکت فرابورس دسته بندی شده اند. سهم های این بازار بدون دامنه نوسان معامله می شوند. سرمایه گذاری در سهم های بازار ج توصیه نمی شود مگر برای افرادی که رانت دارند چون سفته بازی در بازار ج زیاد است و برای افرادی اﻧﻮاﻉ تقسیم بندی های ﺑﺎﺯاﺭﻫﺎی ﻣﺎلی که رانت ندارند این بازار بسیار پر ریسک است .

بازار ب:

دارای دامنه نوسان ۱۰ درصدی می باشد. بازار ب نسبت به ج از شرایط بهتری برخوردار است ولی با این وجود باز هم پیشنهاد می دهیم در این بازار هم اگر رانت و تجربه کافی ندارید معامله نکنید .

بازار الف:

که بیشتر سهم ها در این بازار هستند و بیشتر معامله گران در این بازار فعال اند. در بازار الف دامنه نوسان ۵ درصد است و در این بازار سفته بازی به مراتب بسیار کمتر است و می توان با اعتماد بالایی در این بازار سهام خرید و فروش کرد .

در کل به معامله گرانی که رانت و یا تجربه کافی ندارند پیشنهاد می دهیم در بازار پایه ب و ج به هیچ عنوان معامله نکنند. بازار الف بسیار شفاف و برای معامله گری امن می باشد .

در فرابورس موارد دیگر مالی نیز معامله می شود که به عنوان بازار های نوین مالی و بازار های مشتقه مالی عنوان می شوند مانند اوراق با درآمد ثابت ،تسهیلات مسکن و ….

معاملات بازارهای فرابورس دامنه نوسان های متفاوتی دارند. شرکت فرابورس نیز همانند بورس بصورت سهامی قابل خرید و فروش است و با نماد فرابورس در بازار معامله می شود . سود این شرکت از کارمزد معاملات زیر نظر فرابورس حاصل می شود .

سومین بازار بورس در ایران: بورس کالا

سومین نوع از انواع بازار بورس در ایران بورس کالا می باشد. بورس کالا، بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان این بازار، به خریداران عرضه می‌شود. سهام شرکت بورس کالا نیز با نماد معاملاتی کالا در بازار قابل خرید و فروش است و درآمد آن حاصل از کارمزد معاملات کالایی تحت نظر این شرکت است . معاملات در این بازار بصورت نقد، نسیه و سلف برای انواع محصولات کشاورزی و صنعتی انجام می شود و به بازار های فیزیکی، فرعی، مشتقه و مالی تقسیم می شود که هرکدام نیز بخش های متفاوتی دارند تا کالاهای پذیرفته شده در بورس کالا را در خود جای دهند .

سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریورماه سال ۸۲ به‌عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس‌ از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریورماه سال ۸۳ شروع به فعالیت کرد. شرکت بورس کالای ایران نیز به‌موجب ماده ۵۸ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک شرکت جدید و کاملاً مستقل از سازمان‌های کارگزاران بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی، پس از پذیره‌نویسی در چهار گروه سهامداری و برگزاری مجمع عمومی از ابتدای مهرماه سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد. بدین ترتیب، هم‌اکنون بورس کالای ایران باتجربه‌ای بیش از ۱۰ سال، به دادوستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده‌های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه ازجمله قراردادهای آتی مشغول است .

انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران عبارت‌اند از :

قرارداد نقدی :

قراردادی است که بر اساس آن، پرداخت‌ بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام می‌شود .

قرارداد سلف :

قراردادی است که بر اساس آن، کالا باقیمت معین درزمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می شود .

قرارداد نسیه :

قراردادی است که بر اساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می شود .

قرارداد آتی :

قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الآن تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به‌صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید باهم تسویه کنند .

قرارداد سلف استاندارد :

قراردادی است که بر اساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری‌شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد موضوع مواد ۲ و ۳ دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد، به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به‌اختصار قرارداد سلف استاندارد نامیده می‌شود .

قرارداد اختیار معامله :

قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن‌یک طرف، اختیار(حق) خرید و یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می‌کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود. در هرکدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد معامله می‌شوند .

گواهی سپرده کالایی :

بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تائید بورس صادر می‌گردد .

چهارمین بازار بورس در ایران: بورس انرژی

آخرین نوع از انواع بازار بورس در ایران بورس انرژی می باشد. بورس انرژی بازاری است که در آن حامل‌های انرژی با محصولات برق، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی، خریدوفروش می‌شود. بورس انرژی با 7 سال سن جوان ترین بازار بورس در ایران محسوب می شود. بورس انرژی بازاری است که در آن هر کالایی که پایه انرژی داشته باشد، قابلیت معامله دارد. بنابراین این بورس به‌نوعی دومین بازار کالای متشکل کشور نیز محسوب می‌شود .

دارایی‌های قابل معامله در این بازار هم شامل دارایی‌های فیزیکی و هم شامل دارایی‌های مالی از قبیل ابزارهای مشتقه مبتنی بر انرژی خواهد بود. بنابراین امکان معامله نفت، گاز، بنزین، نفت کوره، برق و نیز ابزارهای مشتقه مبتنی بر آن‌ها (شامل اوراق سلف موازی) در این بازار وجود دارد. این امر با توجه به ویژگی‌های کشور و برخورداری از منابع غنی انرژی اهمیت زیادی دارد خصوصاً آنکه یکی از کارکردهای مهم این بورس موضوع صادرات و فروش انرژی به کشورهای همسایه است که بحث کشف قیمت در آن اهمیت زیادی دارد .

سیستم مالی

سیستم مالی مجموعه ای از نهادها مانند بانک ها، شرکت های بیمه و بورس اوراق بهادار است که امکان مبادله وجوه را فراهم می کند.

سیستم های مالی در سطح شرکت های منطقه ای و جهانی وجود دارد. وام گیرندگان، وام دهندگان و سرمایه گذاران وجوه جاری را برای تامین مالی پروژه ها یا برای مصرف یا سرمایه گذاری های تولیدی و پیگیری بازده دارایی های مالی خود مبادله می کنند.

سیستم مالی چیست:

سیستم مالی شامل مجموعه ای از قوانین و رویه هایی است که وام گیرندگان و وام دهندگان برای تصمیم گیری در مورد اینکه کدام پروژه ها بودجه می گیرند، چه کسی پروژه ها را تامین مالی می کند و شرایط معاملات مالی از آنها استفاده می کنند. سیستم مالی مجموعه ای از موسسات و اقدامات جهانی و منطقه ای یا خاص یک شرکت برای تسهیل وجوه مبادلات استفاده می شود.

سیستم های مالی را می توان با استفاده از اصول بازار، برنامه ریزی مرکزی یا ترکیبی از هر دو سازمان دانست. موسسات درون یک سیستم مالی شامل همه چیز از بانک ها گرفته تا بورس سهام و خزانه داری دولت هستند. بازار های مالی شامل وام گیرندگان، وام دهندگان و سرمایه گذاران هستند که در مورد وام و سایر معاملات مذاکره می کنند.

در این بازار ها، کالای اقتصادی مورد معامله از هر دو طرف معمولاً نوعی پول است: پول جاری یا همان پول نقد، کارت یا درآمد آینده یا ارزش دارایی های واقعی (حقوق صاحبان سهام). اکثر سیستم های مالی شامل عناصری از بازار های دادن و گرفتن و برنامه ریزی مرکزی از بالا به پایین هستند.

به عنوان مثال، یک بنگاه اقتصادی با توجه به تصمیمات مالی داخلی خود، یک سیستم مالی برنامه ریزی شده مرکزی است. با این حال، این به طور معمول در یک بازار گسترده تر عمل می کند و با وام دهندگان و سرمایه گذاران خارجی برای اجرای برنامه های بلند مدت خود تعامل دارد.

سیستم های مالی غالباً تنظیم و محاسبه می شوند زیرا به طور مستقیم بر تصمیمات مربوط به دارایی های واقعی، عملکرد اقتصادی و حمایت از مشتری تأثیر فراوان و بسزایی می گذارند.

اجزای بازار مالی:

چندین جز سیستم مالی را در سطوح مختلف تشکیل می دهند. سیستم مالی شرکت مجموعه شیوه های اجرا شده است که فعالیت های مالی شرکت را ردیابی می کند. در یک شرکت، سیستم مالی همه بعد های مالی را شامل می شود، از جمله اقدامات حسابداری، برنامه های درآمد و هزینه، دستمزد و تأیید ترازنامه و…

در مقیاس منطقه ای، سیستم مالی سیستمی است که وام دهندگان و وام گیرندگان را قادر به مبادله وجوه می کنند. سیستم های مالی منطقه ای شامل بانک ها و سایر موسسات که دارای بورس اوراق بهادار و تهاترهای مالی است.

تعریف سیستم مالی جهانی:

سیستم مالی جهانی اساساً یک سیستم منطقه ای گسترده تری است اﻧﻮاﻉ تقسیم بندی های ﺑﺎﺯاﺭﻫﺎی ﻣﺎلی که کلیه موسسات مالی، وام گیرندگان و وام دهندگان در اقتصاد جهانی را در بر می گیرد.

از منظر جهانی، سیستم های مالی شامل صندوق بین المللی پول، بانک های مرکزی، خزانه داری دولت و مقامات پولی، بانک جهانی و بانک های بزرگ خصوصی بین المللی هستند.

بانک ها:

بانک ها واسطه های مالی هستند که برای درآمدزایی و سپرده به وام گیرندگان وام می دهند. معمولاً به دقت تنظیم می شوند، زیرا ثبات بازار و حمایت از مصرف کننده را فراهم می کنند. بانک ها عبارتند از:

• بانک های عمومی
• بانک های تجاری
• بانک های مرکزی
• بانک های تعاونی
• بانک های تعاونی تحت مدیریت دولت

موسسات مالی غیر بانکی:

موسسات مالی غیربانکی خدمات مالی مانند سرمایه گذاری، جمع آوری ریسک و واسطه گری در بازار را تسهیل می کنند. آنها معمولاً مجوز کامل بانکی ندارند.

موسسات مالی غیر بانکی عبارتند از:

• شرکت های مالی و وام
• شرکت های بیمه
• صندوق سرمایه گذاری مشترک

بازار های مالی:

بازار های مالی بازار هایی هستند که در آنها اوراق بهادار، کالا ها و اقلام قابل انتقال با قیمت هایی که نمایانگر عرضه و تقاضا هستند معامله می شوند. اصطلاح “بازار” معمولاً به معنای نهاد مبادلات کل خریداران و فروشندگان احتمالی این گونه اقلام است.

بازار های اولیه:

بازار اولیه به طور کلی به موضوعات جدید سهام، اوراق قرضه یا سایر ابزار های مالی اشاره دارد. بازار اولیه به دو بخش بازار پول و بازار سرمایه تقسیم شده است.

ابزار های مالی:

ابزار های مالی از هر نوع دارایی مالی قابل معامله هستند. آنها شامل پول، شواهد و مالکیت در یک نهاد و قراردادها هستند.

ابزار نقدی:

ارزش ابزار نقدی مستقیما توسط بازار ها تعیین می شود. ممکن است شامل اوراق بهادار، وام و سپرده باشد.

پیشگامان بی نهایت مطالعه مقاله تجزیه و تحلیل مالی طرح توجيهی را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

خدمات مالی:

خدمات مالی توسط تعداد زیادی از مشاغل ارائه شده توسط صنعت مالی ارائه می شود. اینها شامل اتحادیه های اعتباری، بانک ها، شرکت های کارت اعتباری، شرکت های بیمه، کارگزاران سهام و صندوق های سرمایه گذاری است.

ساختار سیستم مالی:

یک سیستم مالی به عنوان واسطه بین پس انداز کنندگان و سرمایه گذاران عمل می کند. جریان وجوه را از مناطق مازاد به مناطق کسری تسهیل می کند. یک سیستم مالی ممکن است به عنوان مجموعه ای از موسسات، ابزار ها و بازار ها تعریف شود که پس انداز را ارتقا می بخشد و آنها را به سمت کارآمدتری استفاده و هدایت می کند. این شامل افراد (پس انداز کننده)، واسطه ها، بازار ها و (سرمایه گذاران) است.

موسسات مالی:

• سازمان های تجاری هستند که در منابع مالی فعالیت می کنند.
• با قبول سپرده ها از افراد و موسسات منابع را جمع آوری می کنند
• برای تجارت، صنعت و حتی به دیگران وام می دهند.
• موسسات مالی پس انداز پس اندازکنندگان را جمع آوری کرده و به سرمایه گذاران اعتبار یا سرمایه می دهند.

انواع موسسات مالی:

بر اساس ماهیت فعالیت ها، موسسات مالی را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:

موسسات مالی بانکی: موسسات بانکی پس انداز مردم را جمع آوری می کنند. آنها مکانیزمی را برای تبادل روان کالا و خدمات فراهم می کنند و در هنگام وام پول اعتبار را تمدید می کنند. همچنین نه تنها اعتبار تأمین می کنند بلکه اعتبار ایجاد می کنند.

موسسات مالی غیر بانکی:

موسسات مالی غیر بانکی همچنین منابع مالی را به طور مستقیم یا غیر مستقیم از مردم جمع آوری می کنند. آنها وام قرض می دهند اما اعتبار ایجاد نمی کنند. شرکت هایی مانند موسسات مالی توسعه.

موسسات مالی غیر بانکی را می توان به عنوان شرکت های سرمایه گذاری، شرکت های مسکن، شرکت های لیزینگ، شرکت های خریدار، موسسات مالی ویژه دسته بندی کرد.

بازار های مالی:

بازار های مالی مراکز یا ترتیباتی هستند که تسهیلاتی را برای خرید و فروش ادعا ها و خدمات مالی فراهم می کنند. بازار های مالی در هر مکانی که معاملات مالی انجام شود وجود دارد.

معاملات مالی:

شامل انتشار سهام سهام توسط یک شرکت، خرید اوراق قرضه در بازار، واریز پول در یک حساب بانکی، انتقال وجوه از یک حساب جاری به یک حساب پس انداز و… است.

به منظور کسب اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله بازاریابی داده محور را به شما عزیزان پیشنهاد می نماییم.

لیست شرکت های بورسی به تفکیک صنعت

بورس درست مانند خانه پدری در اقتصاد محسوب می شود. غالب حوزه ها و زمینه های مختلف اقتصادی در بورس حضور دارند و چند شرکت در این بازار تحت عنوان شرکت های بورسی یا فرابورسی، نماینده دارند. به با وجود این که عملا قرار نیست شما به عنوان یک سرمایه گذار تمام این بازار را یک شبه بشناسید و تمام صنایع و شرکت های بورسی آن را حفظ کنید، اما داشتن یک دید کلی از آن ها و معرفی صنایع بورسی به شکل کلی می تواند به شما در رسیدن به موفقیت کمک کند.

شرکت های بورسی در انواع گروه های بورسی مرتبط با حوزه های مختلف تقسیم بندی شده اند. هر گروه شرکت های بورسی معمولا دارای ویژگی های خاص مشترکی از جمله شروع نام نماد آن ها می باشند. همچنین یکی از شیوه های نمایش نقشه بازار بر اساس همین انواع گروه های بورسی می باشد. به این ترتیب که شرکت های بورسی به صورت جداگانه تحت گروه بندی صنایع خود قرار می گیرند.

اگر بخواهیم دست به معرفی صنایع بورسی به صورت جداگانه بزنیم عملا نیاز به فرصت بیشتری داریم و باید ساعت ها در این باره حرف زنیم. از این رو از این معرفی صرف نظر کرده و صرفا به معرفی شرکت های بورسی تحت گروه شرکت های بورسی اکتفا کردیم. همچنین در انتها نیز به صورت کلی لیست شرکت های فرابورس را بیان خواهیم کرد. با ما در ادامه همراه باشید.

شرکت های بورسی، گروه زراعت و خدمات وابسته

یکی از گروه های تقریبا سنتی و قدیمی بورس، گروه زراعت است. با وجود این که این گروه نسبتا قدیمی محسوب می شود اما همچنان در بازار بورس کوچک است و از شرکت های بورسی کوچک تشکیل شده است. شاخص این گروه در محدوده ۲۰۰ هزار قرار دارد.

لیست شرکت های بورسی این گروه عبارتند از:

· كشاورزي‌ ودامپروي‌ مگسال‌
· ملي كشت و صنعت و دامپروري پارس
· سرمايه گذاري كشاورزي كوثر
· سيمرغ
· سپيد ماكيان
· مرغ اجداد زربال

شرکت های بورسی، گروه ذغال سنگ

یکی از گروه های بسیار کوچک بورسی محسوب می شود که تنها یک شرکت بورسی زیر مجموعه خود دارد. شاخص این گروه در محدوده ۵۰ هزار واحد قرار دارد. شرکت بورسی گروه ذغال سنگ ذغال‌سنگ‌ نگين‌ ط‌بس‌ است.

شرکت های بورسی، گروه استخراج نفت و گاز

با وجود این که کشور ایران از نظر منابع نفتی بسیار غنی است، انتظار می رود که شرکت های بورسی بسیاری در این گروه وجود داشته باشد. اما عملا تنها دو شرکت زیر گروه این صنعت حساس قرار دارد. به نظر می رسد سهم این گروه از اقتصاد ایران به خوبی نشان می دهد که وضعیت ایران در مسئله استخراج و وابستگی به گروه های خارجی به چه اندازه است. این گروه نیز جزو کوچکترین های بازار محسوب می شوند و امروز در محدود شاخص ۴ هزار واحدی قرار دارد.

شرکت های بورسی این گروه عبارتند از:

· توسعه صنعت نفت و گاز پرشيا
· حفاری شمال

لیست شرکت های بورسی به تفکیک صنعت

شرکت های بورسی، گروه استخراج کانه های فلزی

ایران از نظر کانه های فلزی نیز کشور غنی محسوب می شود و انواع کانه ها در سراسر ایران وجود دارد. از این رو گستردگی شرکت های بورسی در این زمینه چندان تعجب ندارد. این گروه بورسی نسبتا در دسته گروه های متوسط رو به رو رشد قرار می گیرد و امروز در محدوده شاخص حدود ۳۸۰ هزار واحد قرار دارد.

شرکت های بورسی این گروه عبارتند از:

· توسعه معدني و صنعتي صبانور
· معدني‌وصنعتي‌چادرملو
· معدني و صنعتي گل گهر
· توسعه‌ معادن‌ روي‌ ايران‌
· باما
· معادن‌ منگنزايران‌
· معادن‌ بافق‌
· معدني‌ دماوند
· توسعه‌معادن‌وفلزات‌
· سرمايه گذاري صدر تامين

شرکت های بورسی، گروه استخراج سایر معادن

به علت گستردگی معادن ایران عملا زیر نظر داشتن تمام معادن کار چندان ساده ای نیست. از این رو گروه دیگری تحت عنوان استخراج سایر معادن ایجاد شد تا این دسته از شرکت های بورسی را زیر نظر داشته باشد. با وجود این که این گروه عملا یک شرکت بورسی بیشتر ندارد اما به نسبت ارزش بازار و شاخص خوبی در بازار دارد. شاخص این بازار چیزی حدود ۲۰۰ هزار واحد می باشد.
شرکت بورسی این گروه تامین ماسه ریخته گری نام دارد.

شرکت های بورسی، گروه منسوجات

این گروه نیز در دسته گروه های کوچک قرار می گیرد. در واقع گروه منسوجات با داشتن یک شرکت ایران مرینوس تنها دارای شاخص ۱۵ هزار واحدی است.

لیست نمادهای بورس و فرابورس به تفکیک صنعت

شرکت های بورسی، گروه فرآورده های نفتی

در واقع ما می توانیم در میان انواع شرکت های بورسی، لیست شرکت های نفتی در بورس را بزرگ ترین و با ارزش ترین گروه از نظر شاخص و ارزش بازار بدانیم. در شرکت های بورسی متشکل از پتروشیمی های مهم داخلی است که عموما در صادرات نیز شرکت می کنند و سودآوری دلاری نیز دارند. از طرف دیگر عمده ترین اﻧﻮاﻉ تقسیم بندی های ﺑﺎﺯاﺭﻫﺎی ﻣﺎلی صادرات و درآمد ایران از طریق همین پتروشیمی ها محسوب می شود. شاخص کل این گروه چیزی حدود ۳ میلیون ۸۰۰ هزار واحد است. این عدد واقعا کمی نیست و نشان می دهد که معاملات و ورود و خروج پول در این گروه تا چه اندازه بالاست.

شرکت های بورسی که این گروه را تشکیل داده اند عبارتند از:

· پالايش نفت بندرعباس
· شركت نفت جي
· پالايش نفت تبريز
· نفت‌ پارس‌
· نفت سپاهان
· پالايش نفت تهران
· پالايش نفت اصفهان
· نفت‌ بهران‌
· سرمايه‌گذاري‌ صنعت‌ نفت‌

شرکت های بورسی، گروه فلزات اساسی

فلزات اساسی ایران مانند فولاد و مس از جمله مهمترین صادرات غیر نفتی ایران را تشکیل می دهند. همچنین این صنایع برای ایران حکم صنایع مادر را دارند. بنابراین عملا ارزش فوق العاده ای برای اقتصاد ایران دارد و توجه بسیاری به آن می شود. شاخص این گروه بورسی در چیزی حدود ۸۰۰ هزار واحد است.

شرکت های بورسی این گروه عبارتند از:

· نوردوقطعات‌ فولادي‌
· فولاد اميركبيركاشان
· لوله‌وماشين‌سازي‌ايران‌
· گروه‌صنعتي‌سپاهان‌
· فولاد آلياژي ايران
· سپنتا
· فروسيليس‌ ايران‌
· توليدي فولاد سپيد فراب كوير
· فولاد خراسان
· فولاد كاوه جنوب كيش
· فولاد مباركه اصفهان
· غلتك سازان سپاهان
· فولاد خوزستان
· فرآوري‌موادمعدني‌ايران‌
· ملي‌ سرب‌وروي‌ ايران‌
· ملي‌ صنايع‌ مس‌ ايران‌
· نورد آلومينيوم‌
· آلومينيوم‌ايران‌
· مس‌ شهيد باهنر
· آلومراد
· كالسيمين‌
· سرمايه‌گذاري‌توكافولاد(هلدينگ)

همانطور که مشخص است این گروه یکی از شلوغ ترین گروه های بورسی از نظر تعداد شرکت های بورسی محسوب می شود.

لیست شرکتهای بورس به تفکیک صنعت

شرکت های بورسی، خودرو و ساخت قطعات

خودرو یکی از عجیب ترین گروه های بورسی ایران محسوب می شود. شرکت های بورسی خودرو مخصوصا دو شرکت بزرگ خودروساز داخلی، عملا همواره در ضرر هستند اما این گروه همیشه مورد توجه سهامداران قرار دارد و به نوعی لیدر اصلی بازار شرکت های بورسی گروه خودرو محسوب می شود.

اما از نظر شاخص، این گروه در محدوده حدود ۲۵۰ هزار واحدی نوسان می کند. البته این مسئله به خاطر بزرگی شرکت های بورسی و ارزش گذاری پایین این سهم ها می باشد. وگرنه عملا شرکت های بورسی گروه خودرو از ارزش سرمایه گذاری بالایی برخوردار هستند.

شرکت های این گروه عبارتند از:

· پارس‌ خودرو
· ايران‌ خودرو
· موتورسازان‌تراكتورسازي‌ايران‌
· زامياد
· سايپا
· توليدمحورخودرو
· الكتريك‌ خودرو شرق‌
· محورسازان‌ايران‌خودرو
· فنرسازي‌زر
· مهندسي‌نصيرماشين‌
· رينگ‌سازي‌مشهد
· رادياتور ايران‌
· مهركام‌پارس‌
· گسترش‌سرمايه‌گذاري‌ايران‌خودرو
· چرخشگر
· صنايع‌ريخته‌گري‌ايران‌
· فنرسازي‌خاور
· ايركا پارت صنعت
· كمك‌فنرايندامين‌
· سازه‌ پويش‌
· نيرو محركه‌
· ريخته‌گري‌ تراكتورسازي‌ ايران‌
· قطعات‌ اتومبيل‌ ايران‌
· لنت‌ ترمزايران‌
· آهنگري‌ تراكتورسازي‌ ايران‌
· سرمايه‌گذاري‌ رنا(هلدينگ‌)
· سايپاآذين‌
این گروه نیز از شلوغ ترین گروه های بورسی ایران محسوب می شود.

گروه شرکت های چند رشته صنعتی

این گروه نیز از مهمترین انواع گروه های بازار بورسی محسوب می شود که بیشتر به خاطر در اختیار داشتن سهم ارزنده ” و ملی ” است. در واقع یکی از پربنیادترین سهم های بورسی در این گروه قرار دارد. اما این اتفاق باعث نمی شود که شاخص گروه به عددی بیشتر از حدود ۱۵۰ هزار واحد امروز برسد.

شرکت های این گروه عبارتند از:

· گروه مديريت سرمايه گذاري اميد
· سرمايه‌گذاري‌غدير(هلدينگ)‌
· سرمايه‌گذاري‌صندوق‌بازنشستگي‌
· سرمايه گذاري گروه توسعه ملي

گروه مواد و محصولات دارویی

می توان لقب عجیب ترین گروه بورسی را به این گروه اطلاق کرد. چرا که از نظر بنیادی بسیار قوی هستند اما همچنان در دسته گروه های کوچک قرار دارد. همیشه در پیش اﻧﻮاﻉ تقسیم بندی های ﺑﺎﺯاﺭﻫﺎی ﻣﺎلی بینی های اقتصاددان ها و کارشناسان اشاره ای به پیشرفت های احتمالی این گروه می شود اما عملا چندان ورود پول زیادی را برای این گروه شاهد نیستیم.

شاید کرونا و واردات یا ساخت واکسن مربوط به این بیماری بتواند تاثیر بزرگی بر خارج شدن این گروه از این چاله بزرگ داشته باشد و بتواند این گروه را به سمت لیدرهای بازار هل دهد. شاخص این گروه با وجود این همه شرکت بورسی که دارد در حدود ۱۱۲ هزار واحد است.

شرکت های این گروه عبارتند از:

· فرآورده‌هاي‌ تزريقي‌ ايران‌
· داروسازي‌ فارابي‌
· داروسازي‌ امين‌
· دارويي‌ رازك‌
· داروسازي‌ اكسير
· توليدمواداوليه‌داروپخش‌
· داروسازي زاگرس فارمد پارس
· داروسازي‌ ابوريحان‌
· پارس‌ دارو
· كارخانجات‌داروپخش‌
· داروسازي‌ روزدارو
· گروه دارويي سبحان
· دارويي‌ لقمان‌
· كيميدارو
· شيمي‌ داروئي‌ داروپخش‌
· داروسازي‌ جابرابن‌حيان‌
· داروسازي‌ سينا
· البرزدارو
· داروسازي‌ اسوه‌
· داروسازي‌زهراوي‌
· داروسازي‌ كوثر
· ايران‌دارو
· سبحان دارو
· لابراتوارداروسازي‌ دكترعبيدي‌
· داروپخش‌ (هلدينگ‌)
· سرمايه گذاري شفادارو
· گروه دارويي بركت
· سرمايه گذاري دارويي تامين
· سرمايه‌ گذاري‌ البرز(هلدينگ‌)

لیست شرکت های فرابورس

همانطور که در ابتدا گفتیم در انتهای این مقاله دوست داریم نگاهی هم به شرکت های فرابورس داشته باشیم.

این شرکت ها به ترتیب از با ارزش ترین صنایع عبارتند از:

محصولات شيميايي:
· پلیمر آریا ساسول
· پتروشیمی زاگرس
· پتروشیمی امیرکبیر
· پتروشیمی تندگویان
· پتروشیمی غدیر
· صنایع پتروشیمی تخت جمشید
· کود شیمیایی اوره لردگان
· کلر پارس
· پتروشیمی‌ اصفهان‌
· تولیدات پتروشیمی قائد بصیر
· صنایع کشاورزی و کود زنجان
· پلی اکریل ایران
· پتروشیمی آبادان
· کف
· صنعتی دوده فام
· مجتمع پترو صنعت گامرون
· صنایع بهداشتی ساینا
· پتروشیمی ارومیه
· صنایع پتروشیمی دهدشت
· پتروشیمی ممسنی
· شیمیایی رنگین
· پتروشیمی فارابی
· پتروشیمی کازرون
· تولید مواد اولیه الیاف مصنوعی
· تولی‌پرس‌
· پتروشیمی داراب
· توکا رنگ فولاد سپاهان
· پتروشیمی فسا
· پتروشیمی جهرم
· پتروشیمی گلستان
· تولید سموم‌ علف‌ کش
فلزات اساسي:
· فولاد هرمزگان جنوب
· سهامی ذوب آهن اصفهان
· شرکت آهن و فولاد ارفع
· نورد و لوله اهواز
· گروه ‌صنعتی‌سدید
· فولاد کاویان
· ذوب روی اصفهان
· زرین معدن آسیا
· آلومتک‌
· معدنی کیمیای زنجان گستران
· صنایع تجهیزات نفت
· لوله‌وتجهیزات‌ سدید – ورشکسته
· صنعت روی زنگان
· ماداکتو استیل کرد
· صنایع فولاد آلیاژی یزد
· فولاد افزا سپاهان
بيمه وصندوق بازنشستگي به جز تامين اجتماعي:
· بیمه تجارت نو
· بیمه کوثر
· بیمه اتکایی ایرانیان
· بیمه دی
· بیمه سامان
· بیمه کارآفرین
· بیمه رازی
· بیمه آرمان
· بیمه سینا
· بیمه معلم
· شرکت بیمه اتکایی امین
· بیمه نوین
· بیمه سرمد
· بیمه تعاون
· بیمه زندگی خاورمیانه
· بیمه حافظ
· بیمه میهن
· بیمه حکمت صبا
· بیمه زندگی باران۵۰%تادیه

اگر میخواهید با شرکت‌های بورس کالا هم آشنا شوید این مقاله را از دست ندهید.

پایان سخن از شرکت های بورسی و فرابورسی

ما در این جا سعی کردیم به صورت کاملا کلی و البته جامع در مورد شرکت ها و بورس و فرابورس صحبت کنیم و نام برخی از آن ها در این جا آورده ایم. کاملا مشخص است که این تعداد گروه و این تعداد نام شرکت بورسی و فرابورسی تمامی چیزی نیست که در بازار است، بلکه نمونه ای از خروار است.(در ادامه اگر میخواهید بدانید تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ این مقاله را حتما بخوانید)

شرکت سرمایه گذاری چیست؟ (آشنایی با انواع شرکت های سرمایه گذاری

فعالیت‌های مالی در تمام اقتصادهای دنیا مخصوصا در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه شناخته شده است. بازار بورس اوراق بهادار یکی از بازوان این فعالیت‌های مالی هست. در بازار بورس فعالان مختلفی وجود دارد. از جمله صندوق های سرمایه گذاری ، بازار گردان‌ها، سهام‌داران خرد و… . یکی دیگر از فعالان در این حوزه شرکت های سرمایه گذاری می‌باشند. در این مقاله قصد داریم به شناخت این شرکت‌ها و هدف از فعالیتشان در بازار بپردازیم.

شرکت سرمایه گذاری چیست؟

شرکت های سرمایه گذاری ( Investment Company ) بر اساس بند 21 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار، یکی از نهادهای مالی محسوب می‌شوند که مانند صندوق های سرمایه گذاری ( Mutual Fund ) واسطه‌ای برای خرید و فروش سهام شرکت های بورسی می‌باشند. این شرکت‌ها از مجموعه‌ای از افراد متخصص تشکیل شده که وضعیت شرکت های پذیرفته شده در بورس را بررسی و آنالیز می‌کنند و می‌دانند چه موقع باید سهام این شرکت‌ها را خرید و چه زمان فروخت تا بیشترین سود را بدست آورند. یعنی فعالیت اصلی این شرکت‌ها خرید و فروش سهام شرکت های بورسی و غیر بورسی در بهترین زمان است.

شرکت های سرمایه گذاری سهام شرکت‌ها را با هدف مدیریت خود شرکت نمی‌خرند؛ یعنی اصلا برایشان مهم نیست چه کسی دارد آن‌ها را مدیریت می‌کند. برایشان مهم این است که عملکرد شرکت خوب باشد و به بیشترین سوددهی برسد تا خودشان هم از این سوددهی نفع ببرند. هر زمان هم که شرکت به سوددهی نرسد یا روند نزولی در پیش گیرد، سهامش را می‌فروشند. بنابراین نگاه شرکت‌های سرمایه گذاری به خرید سهام شرکت‌ها نگاهی کوتاه مدت است.

در حال حاضر ده‌ها شرکت سرمایه گذاری در بورس فعالیت می‌کنند که برخی از آن‌ها مربوط به بانک‌ها یا موسسات اعتباری و لیزینگ هستند و برخی هم در زمینه‌های تخصصی مثل خودرو، ساختمان، صنایع شیمیایی و… سرمایه گذاری می‌کنند.

انواع شرکت های سرمایه گذاری:

شرکت های سرمایه گذاری را بر اساس مولفه‌های مختلف می‌توان به شکل زیر دسته بندی کرد:

1- از نظر نوع فعالیت:

-شرکت‌هایی با فعالیت عام

-شرکت‌هایی با فعالیت خاص

2- از نظر حوزه فعالیت:

-شرکت‌هایی با حوزه فعالیت عام

-شرکت‌هایی با حوزه فعالیت خاص

3- از نظر نوع مالکیت:

-شرکت‌هایی با مالکیت دولتی

-شرکت‌هایی با مالکیت خصوصی

-شرکت‌هایی وابسته به نهاد عمومی غیردولتی

-شرکت‌هایی با مالکیت مختلط

4- از نظر پذیرش در بازار بورس:

-شرکت‌های پذیرفته شده در بورس

-شرکت‌های خارج از بورس

شرکت‌های سرمایه گذاری نیز اساسنامه دارند که در آن شرح فعالیت‌ها و قوانین حاکم بر فعالیتشان بیان شده است. در اساسنامه همه شرکت‌های سرمایه گذاری یک سری فعالیت‌های مشترک وجود دارد که به شرح زیر است:

• خرید، فروش و پذیره نویسی سهام شرکت‌های تولیدی، بازرگانی و خدماتی پذیرفته شده در بازار بورس و اوراق بهادار تهران و بازار فرابورس ایران
• خرید یا انتشار اوراق مشارکت
• سرمایه گذاری در انواع شرکت‌ها، موسسات، طرح‌ها و پروژه‌ها
• استفاده از تسهیلات مالی و اعتباری بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و موسسات مالی و اعتباری داخلی و خارجی
• ارائه خدمات مشاوره‌ای

از جمله فعالیت های این شرکت ها می باشند.

ارزشگذاری این شرکت ها اندکی با شرکت های با حوزه تولیدی و بازرگانی تفاوت دارد.

نحوه ارزش گذاری سهام شرکت های سرمایه گذاری

ارزش گذاری سهام شرکت‌های سرمایه گذاری بر دو اساس صورت می‌گیرد:

روش خالص ارزش دارایی‌ها:

خالص ارزش دارایی‌های یک سهم در واقع ارزش یک سهم از شرکت سرمایه گذاری و معادل ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) در صندوق‌های سرمایه گذاری است. این روش بر ارزش روز یا ارزش منصفانه برآوردی دارایی‌ها و اوراق بهادار شرکت استوار است.

به عبارتی این ارزش برآوردی از ارزش ذاتی یک سهم شرکت را نشان می‌دهد و مانند صندوق‌های سرمایه گذاری از تقسیم خالص دارایی‌های شرکت (با کسر بدهی‌های شرکت) بر تعداد سهام متعلق به سهام‌داران به دست می‌آید.

روش ارزش بازار:

از آنجا که سهام تعدادی از شرکت‌های سرمایه گذاری در بازار سهام پذیرفته شده و مورد معامله قرار می‌گیرند، ارزش دیگری بر اساس میزان عرضه و تقاضای بازار پیدا می‌کنند. این ارزش می‌تواند با ارزش خالص دارایی‌ها متفاوت باشد و از این جهت با صندوق‌های سرمایه گذاری فرق دارد؛ البته به جز صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF).

نحوه سوددهی شرکت های سرمایه گذاری

سوددهی شرکت‌های سرمایه گذاری به دو بخش تقسیم می‌شود:

الف) سود نقدی

این قسمت از سود را شرکت سرمایه گذاری در ازاء هر سهم، به صاحب سهام پرداخت می‌کند. نرخ بازده نقدی نیز مانند صندوق‌های سرمایه گذاری ، از تقسیم مبلغ سود پرداختی به هر سهم بر ارزش هر سهم محاسبه می‌شود.

ب) عواید سرمایه‌ای

این بخش از درآمد بابت افزایش ارزش سهام شرکت حاصل می‌شود و ناشی از افزایش ارزش اوراق بهادار موجود در سبد دارایی‌های شرکت است، درست مثل صندوق‌های سرمایه گذاری .

به این ترتیب اگر بخواهیم بازده کل سرمایه گذاری در شرکت‌های سرمایه گذاری را به دست آوریم، مجموع این دو بخش را بر ارزش سرمایه گذاری اولیه تقسیم می‌کنیم. حاصل این تقسیم می‌تواند نشان دهنده عملکرد شرکت سرمایه گذاری باشد و از فرمول زیر محاسبه می‌شود.

حاصل جمع سود تقسیمی و تغییر در ارزش سهم شرکت سرمایه گذاری تقسیم بر بهای تمام شده سرمایه گذاری .

شرکت هلدینگ چیست؟

هلدینگ هم شرکتی است که سهام چند شرکت مختلف را می‌خرد و نگهداری می‌کند.

انواع شرکت های هلدینگ

در مجموع چهار نوع شرکت هلدینگ وجود دارد.

1- هلدینگ‌هایی که از یک شرکت بزرگ ایجاد شده‌اند، مانند هلدینگ ایران خودرو.

2- هلدینگ‌های محصولی یعنی همه شرکت های آن یک نوع محصول تولید می‌کنند.

3- هلدینگ‌های زنجیره تامین یعنی همه شرکت های آن در راستای نیل به یک هدف مشترک فعالیت‌های گوناگون دارند؛ مانند هلدینگ‌های نفتی از عملیات اکتشاف تا پخش.

4- هلدینگ مختلط یعنی از شرکت‌هایی با فعالیت‌های مختلف ایجاد شده است.

توجه داشته باشید، در شرکت های مادر دو نوع استراتژی پیگیری می‌شود، نخست اینکه سهام چه شرکت‌هایی را جهت کنترل بخرند و دیگر اینکه از چه نوع روش مدیریتی برای اداره و کنترل شرکت تابعه استفاده نمایند.

اما هلدینگ‌ها با شرکت‌های سرمایه گذاری یک تفاوت مهم و کلیدی دارند:

تفاوت شرکت هلدینگ و شرکت سرمایه گذاری

هلدینگ‌ها بر خلاف شرکت‌های سرمایه گذاری ، ادعای مدیریتی هم دارند و تمایل دارند با خریدن بخشی از سهام شرکت‌ها در تصمیم گیری‌ها و سیاست گذاری‌های داخلی آن‌ها ورود کنند.

اگر یک شرکت هلدینگ خودرو بخشی از سرمایه خود را به خرید سهام در یک شرکت خودرو سازی اختصاص می‌دهد، قاعدتاً برنامه‌هایی برای مدیریت آن شرکت دارد یا معتقد است که اعمال نفوذ در سیاست‌های داخلی آن شرکت می‌تواند منافع اقتصادی هلدینگ را بیشتر و بهتر تأمین کند.

تفاوت شرکت سرمایه گذاری با صندوق سرمایه گذاری

در صندوق‌های سرمایه گذاری هر زمانی که سرمایه گذار می‌خواست با ابطال واحدهای سرمایه گذاری از صندوق خارج می‌شد و سرمایه‌اش را نقد می‌کرد، اما در شرکت‌های سرمایه گذاری این امکان به راحتی فراهم نیست؛ بلکه یک سرمایه گذار در شرکت اگر قصد خروج و دریافت نقدی سرمایه‌اش را داشته باشد، باید سهام خود را به شخص دیگری منتقل کند. به عبارتی سرمایه یک صندوق سرمایه گذاری باز است و هر کسی می‌تواند با خرید واحد سرمایه گذاری وارد صندوق شود و سرمایه صندوق افزایش یابد، در حالی که سرمایه در شرکت سرمایه گذاری باز نیست و ورود و خروج سرمایه در قالب افزایش یا کاهش سرمایه و با طی تشریفاتی که در قانون تجارت ذکر شده، انجام می‌شود. همچنین خرید سهام در شرکت‌های سرمایه گذاری به راحتی خرید واحد سرمایه گذاری در صندوق‌ها نیست و اگر کسی بخواهد سرمایه‌اش را وارد یک شرکت کند، در واقع باید سهام شخص دیگری را که قصد خروج دارد خریداری کند.

بنابراین می‌توان گفت قابلیت نقدشوندگی سهام در شرکت‌های سرمایه گذاری نسبت به صندوق های سرمایه گذاری بسیار کم است.