استخر نقدینگی در AMM چیست؟

نکته مهم در مورد بازارسازهای خودکار، نحوه شکل‌گیری این پروتکل‌ها است. چه کسی یک پروتکل AMM را توسعه می‌دهد و چه کسانی نقدینگی استخرها را تأمین می‌کنند؟

بازارساز خودكار (AMM) چيست و چگونه میتوان از آن کسب درآمد داشت؟ | بیدارز

بازارساز خودکار را می توان رباتی دانست که همواره به بیان قیمت میان دو دارایی تمایل دارد. برخی از یک فرمول ساده استفاده می کنند، مثل یونی سوآپ، اما برخی دیگر مثل کرو، بالانسر و دیگران فرمول های پیچیده‌تری را مورد استفاده قرار می‌دهند.

با استفاده از AMM، نه تنها بدون نیاز به اعتماد می توان معامله کرد، بلکه می‌توانید از طریق تأمین نقدینگی برای استخرهای نقدینگی، تبدیل به میزبان شوید. این امر به همه افراد اجازه می‌دهد تا تبدیل به یک بازارساز در یک صرافی شوند و برای تأمین نقدینگی کارمزد دریافت کنند.

بازارسازهای خودکار جای خود را در فضای DeFi به خوبی باز کرده‌اند، چراکه استفاده از آن‌ها بسیار آسان است. غیرمتمرکز ساختن بازارسازی از اهداف شایسته دنیای کریپتو می‌باشد.

مقدمه

امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) شاهد همه گیری عظیم اتریوم و دیگر پلتفرم‌های قراردادهای هوشمند، همچون اسمارت چین بایننس بوده است. ییلد فارمینگ (Yield farming) تبدیل به روشی پرطرفدار برای توزیع توکن شده است، BTC توکنایز شده در حال رشد بر اتریوم است و حجم فلش لون (flash loan) ها در حال افزایش است.

در عین حال، پروتکل‌های بازارساز خودکار مثل یونی سوآپ شاهد حجم رقابتی، نقدینگی بالا و افزایش تعداد کاربران هستند.

اما نحوه عملکرد این صرافی‌ها چگونه است؟ چرا ساخت بازار برای فودکوین های اخیر انقدر آسان است؟ آیا بازارسازهای خودکار می‌توانند با صرافی‌های سنتی رقابت کنند؟ به این سؤالات پاسخ خواهیم داد.

بازارساز خودکار چیست؟

بازارساز خودکار (AMM) نوعی از پروتکل صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که برای قیمت گذاری دارایی‌ها از فرمول های ریاضی استفاده می‌کند. در این پلتفرم‌ها به جای استفاده از دفتر سفارشات مثل صرافی‌های سنتی، تعیین قیمت دارایی‌ها بر اساس یک الگوریتم قیمت گذاری انجام می‌شود.

این فرمول می‌تواند در هر پروتکل متفاوت باشد. برای مثال یونی سوآپ از فرمول x*y=k استفاده می‌کند که x نشان دهنده مقدار یک توکن در استخر نقدینگی و y نشان دهنده مقدار توکن دیگر است.

در این فرمول k یک متغیر ثابت است، به این معنی که مقدار کل نقدینگی استخر همواره باید بدون تغییر باقی بماند. دیگر بازارسازهای خودکار از فرمول های دیگری برای موارد استفاده مختلف استفاده می کنند. نقطه تشابه میان همه آن‌ها، تعیین قیمت از طریق الگوریتم است.

بازارسازی سنتی معمولاً با شرکت‌هایی که دارای منابع گسترده و استراتژی‌های پیچیده هستند، همکاری می کنند. بازارسازها در صرافی‌های سنتی مثل بایننس به شما کمک می کنند تا به یک قیمت مناسب و تفاوت قیمتی کمتر میان خرید و فروش دست یابید. بازارسازهای خودکار، این فرآیند را غیرمتمرکز کرده و برای همه افراد امکان ساخت بازار در یک بلاکچین را فراهم می‌سازند؛ اما چطور می‌توانند این کار را انجام دهند؟

نحوه عملکرد بازارساز خودکار چگونه است؟

نحوه عملکرد بازارسازهای خودکار و صرافی‌های اوردر بوک مشابه هم است، از این لحاظ که در هر دوی آن‌ها جفت‌های معاملاتی وجود دارد؛ برای مثال جفت ارز ETH و DAI. با این تفاوت که برای انجام معامله، نیازی به طرف مقابل (معامله گر دیگر) ندارید. در عوض، با یک قرارداد هوشمند تعامل دارید که بازار را برای شما می‌سازد.

در یک صرافی غیرمتمرکز مثل بایننس DEX، معاملات مستقیماً میان کیف پول‌های کاربران انجام می‌شود. اگر در صرافی بایننس دکس BNB را با BUSD معامله کنید، به این معنی است که فرد دیگری در آن سوی معامله قرار دارد استخر نقدینگی در AMM چیست؟ که با BUSD خود BNB خریداری می‌کند. به همین دلیل است که این معامله را یک تراکنش همتا به همتا (P2P) می‌نامیم.

در نقطه مقابل، بازارسازهای خودکار را می توان همتا به قرارداد (P2C) نامید. از آنجایی که معاملات میان کاربران و قراردادها اتفاق می افتد، نیاز به طرف مقابل حذف می‌شود. در بازارسازهای خودکار هیچ دفتر سفارشاتی وجود ندارد، بنابراین انواع سفارشات نیز در این صرافی‌ها بی معنی است. قیمت خرید یا فروش یک دارایی توسط یک فرمول تعیین می‌شود. شایان ذکر است که برخی از AMM های آینده ممکن است این محدودیت را نقض کنند.

بنابراین نیازی به طرف مقابل نیست، اما هنوز هم باید فردی باشد که بازار را بسازد. نقدینگی قراردادهای هوشمند باید توسط کاربرانی تأمین شود که تأمین کنندگان نقدینگی نام دارند.

استخر نقدینگی چیست؟

تأمین کنندگان نقدینگی پول‌های خود را به استخرهای نقدینگی می‌دهند. استخر نقدینگی را می توان مجموعه‌ای بزرگ از پول دانست که معامله گران در مقابل آن معامله می کنند. تأمین کنندگان نقدینگی در ازای تأمین نقدینگی برای پروتکل، در ازای هر معامله‌ای که در استخر انجام شود، کارمزد دریافت می کنند. در یونی سوآپ، تأمین کنندگان نقدینگی باید مقدار مساوی از هر دو توکن را سپرده گذاری کنند؛ برای مثال در استخر ETH/DAI باید 50% اتر و 50% DAI قرار دهند.

پس هر کسی می‌تواند یک بازارساز باشد؟ البته! سپرده گذاری پول در یک استخر نقدینگی بسیار آسان است. میزان کارمزدها توسط پروتکل تعیین می‌شود. برای مثال، در یونی سوآپ v2 میزان 0.3% کارمزد از معامله گران اخذ شده و مستقیماً به تأمین کنندگان نقدینگی پرداخت می‌شود. ممکن است پلتفرم‌ها و فورک های دیگر، در جهت جذب تأمین کنندگان نقدینگی به استخرشان، کارمزد کمتری اخذ کنند.

چرا جذب نقدینگی مهم است؟ با توجه به نحوه عملکرد بازارسازهای خودکار، هرچه میزان نقدینگی در استخر بیشتر باشد، سفارشات با حجم بالا کمتر با لغزش (slippage) مواجه خواهند شد. همین امر باعث می‌شود تا حجم بیشتری مجذوب پلتفرم شوند و این روند ادامه دار باشد.

آشنایی با پلتفرم و ارز دیجیتال یونی سواپ (UNI)

مسئله لغزش یا اسلیپج در طراحی‌های مختلف بازارسازهای خودکار متفاوت است، اما همواره باید حواسمان به آن باشد. اگر به خاطر داشته باشید، گفتیم که تعیین قیمت توسط الگوریتم انجام می‌شود. به زبان ساده، میزان تغییر ضریب میان توکن ها در یک استخر نقدینگی پس از یک معامله، قیمت را تعیین می‌کند. اگر میزان تغییر این ضریب وسیع باشد، میزان لغزش بسیار زیاد خواهد بود.

برای درک بیشتر این موضوع، یک مثال را بیان می‌کنیم. فرض کنیم که شما می‌خواهید تمام اترهای استخر ETH/DAI در یونی سوآپ را خریداری نمایید. نمی‌توانید این کار را انجام دهید! در این صورت، باید برای هر اتر اضافه که خریداری می‌کنید قیمت بالاتر و بالاتری بپردازید، اما در این حالت هم نمی‌توانید تمام اترها را از استخر خریداری کنید. چرا؟ به خاطر فرمول x*y=k. اگر هر یک از x یا y صفر باشد (مقدار اتر یا DAI صفر شود)، این معادله بی معنی خواهد شد.

اما این تمام داستان بازارسازهای خودکار و استخرها نقدینگی نیست. هنگام تأمین نقدینگی برای بازارسازهای خودکار باید به موضوع ضرر ناگهانی نیز توجه داشته باشید.

ضرر ناگهانی چیست؟

ضرر ناگهانی زمانی اتفاق می افتد که نسبت قیمتی توکن های سپرده گذاری شده، پس از سپرده گذاری آن‌ها در استخر تغییر می‌کند. هرچه این تغییر بزرگ‌تر باشد، میزان ضرر ناگهانی نیز بیشتر می‌شود. به همین دلیل است که بازارسازهای خودکار برای جفت توکن هایی با قیمت مشابه (مثل استیبل کوین‌ها) کارکرد بهتری دارد. اگر نسبت قیمتی میان جفت توکن در بازه کوچکی تغییر کند، میزان ضرر ناگهانی ناچیز خواهد بود.

از سوی دیگر، تغییرات زیاد این نسبت باعث می‌شود تا تأمین کنندگان نقدینگی دست از کار بکشند و به جای سپرده گذاری توکن ها خود در استخر، آن‌ها را نگه دارند. با این وجود، استخرهای یونی سوآپ (همچون استخر ETH/DAI) که کاملاً در معرض ضرر ناگهانی قرار دارند، به لطف کارمزدهای معاملاتی، سود دهی خوب داشته‌اند.

بنابر آنچه پیشتر گفتیم، ضرر ناگهانی نام مناسبی برای این پدیده نیست. واژه «ناگهانی» این معنی را القا می‌کند که با بازگشت قیمت دارایی به قیمتی که در آن سپرده گذاری شده است، میزان ضرر کاهش می‌یابد. گرچه، اگر سپرده خود را با نسبت قیمتی متفاوت از زمانی که سپرده گذاری کرده‌اید برداشت کنید، ضرر کاملاً دائمی خواهد بود. در برخی موارد، کارمزد معاملات می‌تواند باعث کاهش ضرر شود، اما باز هم باید خطرات را در نظر داشت.

هنگام سپرده گذاری پول‌های خود در بازارسازهای خودکار باید بسیار محتاط باشید و مطمئن شوید که با مفاهیم مرتبط با ضرر ناگهانی آشنایی کامل دارید.

بازارساز خودکار (AMM) چیست و چگونه کار می‌کند؟

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) با هدف حذف واسطه در مبادلات ارزهای دیجیتال ابداع شده‌اند. این جمله‌ای است که بارهاوبارها درباره این دسته از صرافی‌ها شنیده‌ایم؛ اما آیا تاکنون، به این موضوع فکر کرده‌اید که چه زیرساخت‌هایی برای تحقق هدف مذکور لازم است؟ اساساً صرافی‌های غیرمتمرکز چگونه می‌توانند مکانیزم‌های بازارساز سنتی را کنار بزنند و معامله‌گران را بدون واسطه به یکدیگر مرتبط کنند؟ فناوری اصلی‌ای که در صرافی‌های غیرمتمرکز برای ایجاد زیرساخت‌های معامله به کار گرفته می‌شود، بازارساز خودکار (Automated Market Maker) است. در این مقاله قصد داریم به این سؤال مهم پاسخ دهیم: «بازارساز خودکار چیست و چگونه کار می‌کند؟» ما را تا پایان همراهی کنید.

فهرست عناوین مقاله

بازارساز خودکار (AMM) چیست؟

یونی سواپ (Uniswap) به‌عنوان اولین صرافی غیرمتمرکز، در سال 2018 کار خود را آغاز کرد. همچنین نخستین پلتفرم غیرمتمرکزی بود که از فناوری بازارساز خودکار (AMM) استفاده کرد. به زبان ساده، بازارساز خودکار، پروتکلی است که با استفاده از الگوریتم‌های خودکار اجرا می‌شود. این پروتکل به کاربران صرافی‌ها کمک می‌کند تا مستقیم و بدون نیاز به‌واسطه، معاملات رمز ارزهای خود را نهایی کنند.

به کمک الگوریتم‌های ریاضی بازارساز خودکار، قیمت‌گذاری ارزهای دیجیتال به صورت خودکار و مبتنی بر شرایط لحظه‌ای حاکم در بازار صورت می‌پذیرد. انجام این مهم در صرافی‌های متمرکز مانند بایننس و کوکوین، با استفاده از دفتر سفارش (Order Book) انجام می‌شود؛ بنابراین، در این صرافی‌ها حتماً باید واسطه‌ای برای قیمت‌گذاری نقش‌آفرینی کند. در صرافی‌های غیرمتمرکز تمام این فرایند به کمک بازارساز خودکار به‌صورت خودکار انجام می‌شود.

اشاره کردیم که الگوریتم‌های ریاضی برای اجرایی شدن بازارساز خودکار به کار می‌روند. توجه کنید که فرمول‌های ریاضی متنوعی برای این منظور وجود دارد. برخی از صرافی‌ها مانند یونی سواپ از فرمول‌ها و روابط ریاضی ساده استفاده می‌کنند. در مقابل، برخی دیگر از پلتفرم‌ها مانند بالانسر (Balancer) از روابط پیچیده‌تری بهره می‌برند.

مثالی از روابط ریاضی الگوریتم‌های بازارساز خودکار

اجازه دهید با استفاده از مثال، فرمول‌های ریاضی پروتکل بازارساز خودکار صرافی یونی سواپ را بررسی کنیم. رابطه ریاضی مورد استفاده در این صرافی عبارت است از:

در رابطه مذکور، X و Y نماد قیمت جفت ارز دیجیتال معاملاتی‌اند که در استخر نقدینگی یونی سواپ حضور دارند. K نیز عددی ثابت است. از رابطه ریاضی مذکور می‌توان این‌طور فهمید که در نقدینگی کل استخر در صرافی، یونی‌سواپ باید همواره ثابت باقی بماند. به عبارت دیگر، حاصل‌ضرب قیمت دارایی X و Y باید ثابت باقی بماند. البته استخر نقدینگی در AMM چیست؟ بار دیگر لازم است اشاره کنیم که در صرافی‌های غیرمتمرکز دیگر ممکن است از روابط ریاضی مختلفی استفاده شود.

بازارساز خودکار چگونه کار می‌کند؟‌

درباره بازارساز خودکار دو نکته مهم وجود دارد که باید در اینجا اشاره کنیم:‌

1. جفت‌های معاملاتی در یک صرافی غیرمتمرکز در قالب استخرهای نقدینگی منفرد وجود دارند. برای مثال، اگر می‌خواهید اتریوم (ETH) را با تتر (USDT) معامله کنید، باید در صرافی غیرمتمرکز مدنظر به دنبال استخر نقدینگی ETH/USDT بگردید.
2. معمولاً هرکس می‌تواند در صرافی غیرمتمرکز به‌عنوان بازارساز اختصاصی فعالیت کند. برای این منظور، صرافی‌ها قوانینی را در نظر می‌گیرند که با لحاظ کردن آن‌ها می‌توانید عملیات بازارسازی را انجام دهید. برای مثال، برای ایجاد استخر نقدینگی ETH/USDT باید نسبت مشخصی از این دو توکن را واریز کنید.

فهم دو نکته یادشده به درک بهتر نحوه عملکرد بازارساز خودکار کمک می‌کند. عملکرد AMM با دفتر سفارش در صرافی‌های متمرکز تفاوت دارد. در صرافی متمرکز برای نهایی کردن سفارش باید منتظر بمانید تا طرف دیگر سفارش در بازار با شرایط شما موافقت کند. این در حالی است که در صرافی غیرمتمرکز، با قرارداد هوشمند ی تعامل دارید که بازار مدنظر را برایتان می‌سازد.

شاید این سؤال برای شما ایجاد شود که قیمت دارایی‌ها در این روش، معامله چگونه تعیین می‌شود؟ از آنجا که هیچ دفتر سفارشی در کار نیست، هیچ نوع سفارشی نیز در AMM وجود ندارد. به جای آن، قیمتی که برای خریدوفروش دارایی دریافت می‌کنید، بر اساس روابط ریاضی بازارساز تعیین می‌شود. نمونه‌ای از این روابط ریاضی را پیش‌تر ذکر کردیم.

درست است که برای نهایی شدن سفارش‌ها در صرافی غیرمتمرکز با بازارساز خودکار، نیازی به حضور طرف مقابل وجود ندارد؛ اما باز هم باید کسی نقدینگی مدنظر برای معاملات را تأمین کند. برای این منظور کاربرانی هستند که نقدینگی را در قالب قرارداد هوشمند در استخر نقدینگی سپرده‌گذاری می‌کنند. تأمین‌کنندگان نقدینگی در ازای این کار پاداش دریافت می‌کنند.

استخر نقدینگی چیست؟

تا اینجا بررسی کردیم که بازارساز خودکار چیست و چگونه کار می‌کند. در این بین چندبار مفهوم استخر نقدینگی را ذکر کردیم. لازم است در این قسمت توضیحی درباره مفهوم استخر نقدینگی (Liquidity Pool) ارائه کنیم. استخر نقدینگی مکانی برای تجمع نقدینگی در صرافی‌هاست. افراد می‌توانند سرمایه خود را در ازای دریافت پاداش مشخصی، در استخرهای نقدینگی سرمایه‌گذاری کنند.

استخرهای نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز به‌صورت منفرد برای ذخیره جفت ارزهای معاملاتی در نظر گرفته می‌شوند؛ بنابراین، کاربران برای سرمایه‌گذاری در این استخرها باید با نسبت مشخصی جفت ارزهای معاملاتی را به ودیعه بگذارند. طبیعی است که میزان سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی رابطه مستقیمی با کیفیت عملکرد بازارساز خودکار دارد. هرچه نقدینگی در استخرها بیشتر باشد، لغزش کمتری در ثبت سفارش‌ها اتفاق می‌افتد؛ به این ترتیب، کاربران بیشتری برای کار کردن با یک پلتفرم ترغیب می‌شوند.

منظور از لغزش، تفاوت بین قیمت ثبت سفارش با قیمتی است که معامله انجام می‌شود. هرچه لغزش بیشتر باشد، ریسک ثبت معامله در صرافی نیز بیشتر می‌شود. در اینجا از مفهومی به نام ضرر ناپایدار سخن به میان می‌آید.

ضرر ناپایدار چیست؟

ضرر ناپایدار (Impermanent loss) زمانی رخ می‌دهد که نسبت قیمت استخر نقدینگی در AMM چیست؟ توکن‌های سپرده‌گذاری‌شده در استخر تغییر کند. هرچه میزان تغییر بیشتر باشد، ضرر ناپایدار نیز افزایش پیدا می‌کند. این مسئله سبب شده است تا بازارسازهای خودکار به سراغ استفاده از جفت ارزهای معاملاتی بروند که یک پای آن‌ها را استیبل کوین‌ هایی مانند تتر تشکیل می‌دهد. با توجه به اینکه قیمت استیبل کوین‌ها ثابت است، ضرر ناپایدار نیز در جفت ارزهای شامل آن‌ها ناچیز باقی می‌ماند.

بیش از کسانی که معامله انجام می‌دهند، سرمایه‌گذاران در استخرهای نقدینگی هستند که باید مفهوم ضرر ناپایدار را درک کنند. این گزاره مدام در بازار تکرار می‌شود که اگر قیمت دارایی‌ها به همان محدوده قیمت در زمان سرمایه‌گذاری افراد برگردد، ضرر ناپایدار کاهش می‌یابد؛ این در حالی است که اگر دارایی خود را با قیمت متفاوتی نسبت به زمان واریز، برداشت کنید، قطعاً زیان خواهید کرد.

کلام پایانی

در این مقاله مفهوم بازارساز خودکار را بررسی کردیم. AMM یکی از اجزای اصلی در فناوری دیفای (DeFi) است. به کمک بازارساز خودکار، می‌توان بازارهای غیرمتمرکز یکپارچه و کارآمدی را ایجاد کرد. هرچند مسئله تأمین نقدینگی در اجرای این فناوری در برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز محدودیت‌هایی را ایجاد کرده است، AMM هنوز فناوری جوانی است و احتمالاً در آینده، شاهد پیشرفت‌های بیشتری در آن خواهیم بود.

همه‌چیز درباره بازارساز خودکار (AMM) صرافی کوینکس

صرافی کوینکس (CoinEx) یکی از محبوب‌ترین صرافی‌ها استخر نقدینگی در AMM چیست؟ بین سرمایه‌گذاران در دنیای ارزهای دیجیتال، به‌ویژه کاربران ایرانی است. فیلتر نبودن و نیاز نداشتن به احراز هویت برای انجام حجم گسترده‌ای از فعالیت‌ها، از دلایل محبوبیت این صرافی بین سرمایه‌گذاران ایرانی است. بازارساز خودکار کوینکس ویژگی مطلوب دیگری است که به کاربران اجازه می‌دهد در کنار هولد کردن دارایی‌هایشان، از سودی بهرمند شوند که این صرافی برای مشارکت در تأمین استخر نقدینگی ارائه می‌دهد. در ادامه، به صورت کامل این فرایند را بررسی خواهیم کرد. با کلینیک سرمایه همراه باشید.

فهرست عناوین مقاله

شرایط استفاده از AMM کوینکس چیست؟

پیش از این، مقاله‌ای با عنوان بازارساز خودکار چیست ، ارائه دادیم. اگر درباره این مفهوم اطلاعات کافی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله ذکرشده را مطالعه کنید.

برای استفاده از بازارساز خودکار کوینکس، باید به میزان برابر از هر دو ارز سازنده جفت ارز را در استخر نقدینگی این صرافی قرار دهید. از طرف دیگر، حداقل میزانی که برای هر ارز باید در استخر بریزید، 200 دلار است؛ یعنی درمجموع، برای استفاده از CoinEx AMM، باید حداقل 400 دلار از دارایی‌هایتان را درگیر کنید.

برای مثال، نمی‌توانید 180 دلار USDT و 180 دلار CET را در استخر بریزید؛ زیرا مجموع آن‌ها کمتر از 400 دلار است. در حالت دیگر، اگر 300 دلار CET داشته باشید، اما 100 دلار تتر در حسابتان داشته باشید، باز هم مشمول شرایط استفاده از AMM کوینکس نمی‌شوید، زیرا با اینکه مجموع آن‌ها 400 دلار می‌شود، میزان آن‌ها برابر نیست.

نکته‌ مهم این است که برای استفاده از بازارساز خودکار کوینکس، به احراز هویت نیازی ندارید. یکی از ویژگی‌های این صرافی این است که خدمات متعددی را بدون نیاز به احراز هویت ارائه می‌دهد.

آموزش استفاده از بازارساز خودکار کوینکس

برای استفاده از CoinEx AMM می‌توانید هم از اپلیکیشن موبایل و هم از نسخه وب این صرافی استفاده کنید. در ادامه، هر دو مسیر را آموزش خواهیم داد.

نسخه موبایل

برای استفاده از بازارساز خودکار کوینکس در نسخه موبایل، بر اساس راهنمای زیر پیش بروید:

1. در محیط این برنامه در قسمت پایین سمت راست، گزینه‌ Assets را بزنید.
2. در نوار بالا، در قسمتی که گزینه‌های اسپات و فیوچرز کوینکس قابل مشاهده است، روی آخرین گزینه یعنی «AMM» بزنید.
3. با استفاده از علامت ذره‌بین، می‌توانید جفت ارز مدنظر خود را جست‌وجو کنید.
4. روی Operate بزنید.
5. در این قسمت چند گزینه را می‌بینید که هرکدام اطلاعات خاصی را به شما ارائه می‌دهد. Total Liquidity USD بیانگر حجم کل این استخر به دلار است. Day/7-Day APY بیانگر درصد سود روزانه و هفتگی است (APY به معنای سود سالانه است، اما در اصطلاح برای بیان سودهای دوره‌ای نیز به کار می‌رود). به خاطر داشته باشید که این عدد ثابت نیست و با تغییر نسبت قیمتی جفت ارز تغییر می‌کند. 7 Days’ Value USD حجم معاملات این استخر در هفت روز گذشته را نشان می‌دهد. 7 Days’ Fees USD میزان کارمزد به‌دست‌آمده از معاملات استخر است که بین کاربران تقسیم می‌شود.
   
6. با لمس گزینه Add، میزانی از جفت ارز مدنظر را که می‌خواهید در استخر نقدینگی بریزید، وارد کنید. در قسمت پایینی، سهمتان از استخر نقدینگی را با عنوان Share of Pool می‌بینید.
7. بعد از آن پیامی دریافت می‌کنید که تأییدیه واریز شما به استخر نقدینگی صرافی را ارائه می‌دهد.
8. برای خروج از استخر نقدینگی، بعد از گذشت 24 ساعت از ورود به آن، می‌توانید با استفاده از گزینه Remove که در مرحله 6 با آن مواجه شدید، از استخر خارج شوید.

نسخه وب

برای استفاده از AMM کوینکس در نسخه وب نیز می‌توانید از راهنمای زیر استفاده کنید:

1. بعد از رفتن به قسمت Exchange، جفت ارز مدنظر را انتخاب کنید.
2. در سمت راست صفحه و بالای اوردر بوک (Order Book) که با Bid-Ask مشخص شده است، گزینه Liquidity Pool را می‌بینید. روی آن کلیک کنید.
3. بعد از آن، می‌توانید میزانی از ارزهای مدنظرتان را که می‌خواهید در استخر نقدینگی بریزید، وارد کنید.
4. در نسخه وب هم اطلاعات بررسی‌شده در مرحله 5 نسخه موبایل قابل مشاهده است.
5. روی گزینه Add بزنید تا مبالغ مدنظرتان به استخر نقدینگی واریز شود.
6. حالا شما به‌طور خودکار در حال استفاده از بازارساز خودکار کوینکس هستید.
7. درصورتی‌که قصد خارج شدن از CoinEx AMM را دارید، پس از گذشت 24 ساعت از ورود به آن، می‌توانید با استفاده از گزینه Remove دارایی‌های خود را از استخر نقدینگی خارج و به قسمت Spot حساب کوینکس خود منتقل کنید.

چگونگی مشاهده و برداشت سود حاصل از بازارساز خودکار کوینکس

برای مشاهده میزان سودی که تاکنون با استفاده از AMM کوینکس کسب کرده‌اید، باید در نسخه موبایل و وب به راه‌های مختلف عمل کنید. در نسخه موبایل کافی است در همان سربرگ «AMM» در بخش «Assets»، در قسمت بالا سمت راست صفحه، روی گزینه «Earning» بزنید. حالا تمام سودی که در مدت گذشته از بازارساز خودکار کوینکس به دست آورده‌اید، به شما نمایش داده می‌شود.

برای نسخه وب نیز کافی است به این لینک بروید. در این صفحه با کلیک روی گزینه «AMM»، تاریخچه استفاده شما از بازارساز خودکار صرافی کوینکس و همچنین میزان سودتان به‌طور دقیق قابل مشاهده است.

برای دریافت سود نیز نیازی نیست اقدام خاصی کنید. به محض اینکه دارایی خود را از استخر نقدینگی Remove کردید، اصل سرمایه‌تان (به صورت تعداد توکن) به همراه سودتان به حساب اسپات شما در همین صرافی منتقل می‌شود.

نکات مهم برای استفاده از بازارساز خودکار کوینکس

اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که باید مدنظر قرار دهید، این است که ظرفیت‌های جفت ارزی را که قصد دارید به استخر نقدینگی بریزید، بررسی کنید. اگر قیمت ارز مدنظر ریزش داشته باشد، ضرر خواهید کرد.

برای مثال، اگر 20 درصد قیمت CET کاهش یابد و شما از جفت ارز CET / USDT استفاده کرده باشید، هنگام برداشت 200 دلار USDT و 160 دلار CET پس خواهید گرفت. صرافی کوینکس موظف است همان تعداد کوینی را که از شما گرفته است، به شما پس دهد؛ پس حتماً قبل از استفاده از AMM کوینکس، روند آتی دارایی‌ها را تحلیل کنید.

نکته دیگر که باید به آن توجه کنید، این است که پس از 24 ساعت می‌توانید از بازارساز خودکار خارج شوید. پس فقط زمانی از این ویژگی استفاده کنید که اطمینان دارید حداقل 24 ساعت به دارایی‌هایتان نیازی نخواهید داشت. این را هم در نظر داشته باشید که هر زمان دارایی‌هایتان را از استخر خارج کنید، تفاوتی در کارمزدی که باید بپردازید، وجود ندارد؛ یعنی کارمزد شما بر اساس مدت زمان درگیر بودن در تأمین نقدینگی تعیین نمی‌شود؛ بلکه درصدی از مبلغی است که وارد استخر کرده‌اید.

آیا بازارساز خودکار کوینکس برای همه‌ جفت ارزها فعال است؟

پاسخ این سؤال منفی است. صرافی برای همه‌ ارزها به جذب سرمایه کاربران به سمت استخر نقدینگی نیاز ندارد. مثلاً حجم معاملات جفت ارز BTC/USDT آن‌قدر زیاد است که صرافی به تأمین نقدینگی آن نیازی نداشته باشد. اما مثلاً جفت ارز CET/USDT نقدینگی کمتری دارد. پس احتمال کمتری وجود دارد که سفارش خریدار و فروشنده با هم مطابقت کند.

برای کسب درآمد از بازارساز خودکار کوینکس، در حال حاضر می‌توانید از حدود 168 جفت ارز معاملاتی استفاده کنید. جفت ارزهای CET / USDT، CET / BTC، LBC / USDT، FCH / USDT و غیره در این بین به چشم می‌خورند.

پاداشی که صرافی برای کاربران Coinex AMM در نظر می‌گیرد، از کجا تأمین می‌شود؟

گروهی کاربران با حمایت از استخرهای نقدینگی مختلف، شرایط را برای ایجاد معاملات بین دیگر کاربران فراهم می‌کنند. صرافی به روش‌های مختلف می‌تواند از این نقدینگی تأمین‌شده استفاده کند. مثلاً می‌تواند برای استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود از آن استفاده کند. به طریق ساده‌تر، با تسهیل شرایط انجام معاملات بین کاربران، صرافی از کارمزد این تراکنش‌ها سود می‌برد.

از آنجا که صرافی ایجاد این سود را مدیون کاربران است، 60 درصد از این سود را بین کاربرانی که استخر نقدینگی را تأمین کردند، تقسیم می‌کند. البته کوینکس برای جذب بیشتر کاربران به سمت توکن بومی خود، 100 درصد کارمزد تراکنش‌های جفت ارز معاملاتی CET / USDT را بین کاربران تأمین‌کننده‌ استخرهای نقدینگی توزیع می‌کند. با این حساب، کسب درآمد از بازارساز خودکار کوینکس موضوعی غیرعادی به نظر نمی‌رسد.

سخن پایانی

کسب درآمد از بازارساز خودکار کوینکس، روشی برای کسب درآمد است. این روش مناسب افرادی است که قصد هولد کردن دارایی‌هایشان را دارند. در این مقاله توضیح دادیم که چطور می‌توانید با استفاده از این روش سود کسب کنید. اگر در مسیر این فرایند سؤالی برایتان به وجود آمد یا با مشکلی مواجه شدید، حتماً در بخش نظرات از ما بپرسید تا در این مسیر کمکتان کنیم. شما از به کار بردن بازارساز خودکار کوینکس چه تجربه‌ای دارید؟ آیا با استفاده آن به سود رسیده‌اید؟

استخر نقدینگی Liquidity Pool چیست؟

استخر نقدینگی چیست؟ و چه کاربردی در بازار رمزارزها دارد؟ اصطلاح «نقدینگی» در کریپتو نشانگر این است که تعویض یک دارایی با دارایی دیگر یا تبدیل یک دارایی کریپتو به پول فیات چقدر آسان است. نقدینگی یک عامل حیاتی برای انجام عملیات در DeFi است. سطوح پایین نقدینگی برای یک توکن خاص باعث نوسانات شدید در نرخ سوآپ آن ارز دیجیتال می شود. برعکس، نقدینگی بالا به این معنی است که نوسانات قیمت سنگین برای یک توکن، کمتر محتمل است.

موضوعی که قصد داریم تا در این مقاله پیرامون آن صحبت کنیم، استخرهای نقدینگی است. اما سوالی که در ابتدا پیش می آید این است که اصلا استخر نقدینگی چیست؟! استخرهای نقدینگی فضای بزرگ و مهمی در اکوسیستم DeFi را اشغال می کنند. استخر نقدینگی اساساً ذخیره‌ای از یک ارز دیجیتال است که در یک قرارداد هوشمند قفل شده و برای مبادلات رمزنگاری استفاده می‌شود. هر استخر نقدینگی از دو توکن تشکیل شده است، به همین دلیل استخرهای نقدینگی جفت نیز نامیده می شوند. یکی از کاربردهای استخرهای نقدینگیدر صرافی‌های غیرمتمرکز است که بر اساس مدل بازارساز خودکار (AMM) فعالیت می‌کنند. برخلاف مبادلات سنتی، در DEXهای مبتنی بر AMM، کاربران، ارزهای دیجیتال را با قراردادهای هوشمند معامله می‌کنند.

مثلاً، کاربر می خواهد توکن A را با توکن B در یک DEX مبتنی بر AMM عوض کند. بنابراین، کاربر به استخر نقدینگی AB DEX می رود، مقدار A را که می خواهد مبادله کند، واریز می کند و در ازای آن مقدار B تعیین شده توسط قرارداد هوشمند را دریافت می کند. اما، برای اینکه کاربران بتوانند هر مقدار A یا B را در هر زمان مبادله کنند، استخر باید مقادیر کافی توکن A و B را داشته باشد، یا به عبارت دیگر، نقدینگی عمیق برای هر دو توکن استخر داشته باشد. بنابراین، هر DEX که بر روی مدل AMM کار می کند، علاقه مند به داشتن عمیق ترین نقدینگی ممکن است. استخرهای نقدینگی کاربران را قادر می‌سازد تا بدون نیاز به بازارسازان متمرکز، ارزهای دیجیتال را در صرافی‌های غیرمتمرکز و دیگر پلتفرم‌های DeFi خریداری و بفروشند. استخر نقدینگی مجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال یا توکن‌هایی است که در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌اند و برای تسهیل معاملات بین دارایی‌ها در یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) استفاده می‌شود. به جای بازارهای سنتی خریداران و فروشندگان، بسیاری از پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) از بازارسازان خودکار (AMM) استفاده می‌کنند که امکان داد و ستد دارایی‌های دیجیتال را به صورت خودکار و بدون مجوز از طریق استفاده از استخرهای نقدینگی فراهم می‌کند. استخر نقدینگی یک قرارداد هوشمند است که عرضه USDC و ETH را مدیریت می کند. این قرارداد هوشمند بازارساز خودکار (AMM) نامیده می شود. همچنین سهمی از کارمزد پرداخت شده توسط معامله گرانی که از استخر استفاده می کنند را دریافت می کنند که متناسب با ارزش نقدینگی سهام آنها است.
هر معامله گر باتجربه ای در بازارهای سنتی یا ارزهای دیجیتال می تواند در مورد معایب احتمالی ورود به بازاری با نقدینگی کم را، به شما بگوید. علاوه بر این لغزش قیمت در دوره‌هایی با نوسانات بیشتر رایج است و همچنین می‌تواند زمانی رخ دهد که یک سفارش بزرگ اجرا می‌شود اما حجم کافی در قیمت انتخاب‌شده برای حفظ پیشنهاد و تقاضا وجود ندارد. بین قیمتی که فروشندگان مایل به فروش دارایی هستند و قیمتی که خریداران مایل به خرید آن هستند، نقطه میانی است. با این حال، نقدینگی پایین می‌تواند لغزش قیمت بیشتری را به همراه داشته باشد و قیمت معاملاتی انجام‌شده می‌تواند بسیار بیشتر از قیمت سفارش اصلی بازار باشد.

نحوه کار استخر نقدینگی

استخرهای نقدینگی کریپتو نقش اساسی در اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) ایفا می کنند، به ویژه هنگامی که صحبت از مبادلات غیرمتمرکز (DEXs) می شود. استخر نقدینگی مکانیسمی است که به وسیله آن کاربران می توانند دارایی های خود را در قراردادهای هوشمند DEX جمع کنند تا نقدینگی دارایی را برای معامله گران فراهم کنند. استخرهای نقدینگی، سرعت و راحتی مورد نیاز را برای اکوسیستم DeFi فراهم می کنند. قبل از اینکه سازندگان بازار خودکار (AMM) وارد بازی شوند، نقدینگی بازار کریپتو چالشی برای DEX های اتریوم بود. در آن زمان، DEXها یک فناوری جدید با رابط کاربری پیچیده بودند و تعداد خریداران و فروشندگان کم بود، بنابراین یافتن افراد کافی برای تجارت به طور منظم دشوار بود. AMM این مشکل محدودیت نقدینگی را با ایجاد استخرهای نقدینگی و ارائه انگیزه به تامین کنندگان نقدینگی برای تامین دارایی های این استخرها، بدون نیاز به واسطه های شخص ثالث، برطرف می کند. هر چه دارایی‌ها و نقدینگی در یک استخر بیشتر باشد، تجارت در صرافی‌ ارز دیجیتال و صرافی‌های غیرمتمرکز آسان‌تر می‌شود. یک استخر نقدینگی رمزنگاری باید به گونه‌ای طراحی شود که ارائه‌دهندگان نقدینگی کریپتو را تشویق کند تا دارایی‌های خود را در یک استخر به اشتراک بگذارند. به همین دلیل است که اکثر ارائه‌دهندگان نقدینگی از صرافی‌ ارز دیجیتالی که توکن‌ها را بر اساس آن جمع می‌کنند، کارمزد معاملات و پاداش‌های ارز دیجیتال دریافت می‌کنند. هنگامی که یک کاربر یک استخر را با نقدینگی تامین می کند، ارائه دهنده اغلب با توکن های ارائه دهنده نقدینگی (LP) پاداش می گیرد. توکن‌های LP می‌توانند به خودی خود دارایی‌های ارزشمندی باشند و همچنین در اکوسیستم DeFi در ظرفیت‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرند. معمولاً یک ارائه‌دهنده نقدینگی کریپتو، توکن‌های LP را متناسب با مقدار نقدینگی که به استخر عرضه کرده‌اند، دریافت می‌کند. هنگامی که یک استخر معامله را تسهیل می کند، کارمزد کسری به طور متناسب بین دارندگان توکن LP توزیع می شود. استخرهای نقدینگی به لطف الگوریتم های AMM که قیمت توکن ها را نسبت به یکدیگر در هر استخر حفظ می کند، ارزش بازار را برای توکن هایی که در اختیار دارند حفظ می کنند. استخرهای نقدینگی در پروتکل‌های مختلف ممکن است از الگوریتم‌ هایی استفاده کنند که کمی متفاوت هستند.

نحوه تعیین قیمت در استخر نقدینگی

تعیین قیمت در استخر نقدینگی از الگوریتم خاصی پیروی میکند. اغلب قیمت توکن های ارزهای دیجیتال در یک استخر AMM از منحنی تعیین شده توسط فرمول پیروی می کند. در این حالت تعادل ثابت، خرید یک اتریوم، قیمت اتریوم را اندکی در امتداد منحنی افزایش می‌دهد و فروش یک اتریوم، قیمت اتریوم را اندکی در طول منحنی کاهش می‌دهد. بیشتر AMM و استخر نقدینگی از فرمول محصول ثابت استفاده می کنند که معادل با x * y = k است. این فرمولی است که به صورت ریاضی تعیین می کند که قیمت بازار توکن در استخر چقدر باید باشد. x و y نشان دهنده تعادل توکن مربوطه یک جفت شده است و k متغیر ثابتی است که هرگز تغییر نخواهد کرد.
بنابراین به طور کلی می توان گفت که، استخر نقدینگی یک قرارداد هوشمند است که ذخایر دو یا چند توکن را در خود نگه می دارد و به هر کسی اجازه می دهد وجوهی را از آنها واریز و برداشت کند، اما فقط طبق قوانین بسیار خاص. یکی از این قوانین، فرمول حاصلضرب ثابت x * y = k است که x و y ذخایر دو نشانه A و B هستند.
به عنوان مثال استخرهای نقدینگی Uniswap از یک فرمول ثابت محصول برای حفظ نسبت قیمت استفاده می کنند و بسیاری از پلتفرم های DEX نیز از مدل مشابهی استفاده می کنند. این الگوریتم کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که یک استخر به طور مداوم نقدینگی بازار کریپتو را با مدیریت هزینه و نسبت توکن های مربوطه با افزایش مقدار تقاضا فراهم می کند.

نحوه شرکت در استخر نقدینگی و کسب درآمد از آن

برای پیوستن به یک استخر نقدینگی، باید یک حساب کاربری در پلتفرم مورد نظر خود ایجاد و به یک کیف پول رمزنگاری دارای قرارداد هوشمند مانند Metamask متصل شوید. در مرحله بعد، باید یک جفت ارز دیجیتال( برای مثال خرید کاردانو و فروش آن) و استخر نقدینگی را برای سپرده گذاری دارایی رمزنگاری خود انتخاب کنید.
برای شرکت در استخر نقدینگی و سرمایه گذاری در آن میبایست طبق مراحل زیر اقدام کرد:
مرحله ۱: به پورتفولیوی DeFi خود در سایت app.zerion.io/connect-wallet وارد شوید.

مرحله ۲: کیف پول مورد نظر خود را به WalletConnect وصل کنید و سپس اتصال کیف پول خود را تأیید کنید.

مرحله ۳: گزینه ی "Pools" را انتخاب کرده و سپس می توانید وارد استخر نقدینگی شوید.

ارائه دهندگان نقدینگی معمولاً از ۲ روش کسب درآمد می کنند. ارائه‌دهندگان نقدینگی از تراکنش‌های روی پلتفرم DeFi که نقدینگی را در آن ارائه می‌کنند، کارمزد دریافت می‌کنند. کارمزد تراکنش ها به طور متناسب بین تمام ارائه دهندگان نقدینگی در استخر توزیع می شود، بنابراین هر چه دارایی های رمزنگاری بیشتری را به اشتراک بگذارید، کارمزد بیشتری به دست خواهید آورد.
برای دستیابی به نقدینگی عمیق، AMM ها باید کاربران را تشویق کنند تا توکن های خود را به استخرها بسپارند. در اینجا، مفهوم بازده (همچنین به عنوان استخراج نقدینگی شناخته می‌شود) مطرح می‌شود. ایده کلی بازدهی این است که کاربران در ازای ارائه نقدینگی به استخرهای AMMs برای تسهیل مبادله توکن‌ها، پاداش‌های رمزی دریافت می‌کنند. این شبیه به واریز پول فیات به حساب پس انداز در بانک و جمع آوری سود دارایی های سپرده شده، است. کاربرانی که رمزنگاری خود را به استخرها واریز می کنند، ارائه دهندگان نقدینگی (LP) نامیده می شوند و به پاداش هایی که به آنها پرداخت می شود، هزینه های LP یا پاداش LP گفته می شود. LPها باید مقدار مساوی از هر دو توکن استخر را واریز کنند. جوایز LP از مبادلاتی می‌آیند که در استخر اتفاق می‌افتد و بین LPها به نسبت سهم آنها از کل نقدینگی استخر، توزیع می‌شود. علاوه بر این، پروژه هایی که علاقه مند به تبلیغ سکه های خود هستند، گاهی اوقات توکن های خود را به ارائه دهندگان نقدینگی در استخرهای خاص ارائه می دهند. بازدهی کاربر از ارائه توکن به استخر نقدینگی،سکه های سپرده شده و شرایط کلی بازار که به طور قابل توجهی متفاوت است، بستگی دارد. برخی از استخرها دارای نرخ بالایی از پاداش هستند، اما همچنین می توانند نوسانات و ریسک بیشتری نیز داشته باشند.

مزایا و معایب استخر نقدینگی

استخر های نقدینگی دارای مزایا و معایبی هستند که در ادامه به توضیح آنها پرداخته شده است:

مزایای استخرهای نقدینگی

۱- شما معامله نه، بلکه تبادل می کنید: بزرگترین مزیت LP ها این است که نیازی استخر نقدینگی در AMM چیست؟ به نگرانی در مورد اینکه آیا شریکی را پیدا خواهید کرد که در کریپتو ارزشی مشابه شما داشته باشد، نیست. اگر پیش از این در کریپتو معامله می‌کردید، برای مثال اقدام به خرید ارز دیجیتال مانا یا فروش آن می کردید،احتمالاً با کاربرانی مواجه شده‌اید که قصد داشتند کریپتو شما را با قیمت‌های پایینی بخرند. با این حال، Liquidity Pools ارزش ارزهای دیجیتال را بر اساس نرخ مبادله در پلتفرم تنظیم می کنند. در صرافی‌ ارز دیجیتال، کاربران دارایی‌هایی را با معامله به دست نمی‌آورند، بلکه دارایی ها را از یک استخر نقدینگی که از قبل تامین مالی شده است، قرض می گیرند.

۲- تأثیر کم در بازار: اکنون که هیچ فروشنده ای وجود ندارد که دو برابر قیمت بازار را تقاضا کند یا خریدارانی که آماده کاهش ارزش آن کمتر از حد متوسط هستند، معاملات بسیار روان تر می شود. استخر نقدینگی مجموعه ای از وجوه قفل شده در یک قرارداد هوشمند است که ارزش آن به طور خودکار بسته به نرخ ارز، به روز می شود.
مزیت استفاده از استخرهای نقدینگی این است که نیازی نیست خریدار و فروشنده تصمیم به مبادله دو دارایی با قیمت معین داشته باشند و در عوض از یک استخر نقدینگی از پیش تأمین شده استفاده می کنند.

معایب استخرهای نقدینگی

۱- AMM ممکن است ارزش دارایی های شما را کاهش دهد: بازارسازان خودکار، اکوسیستم DeFi را از طریق استخرهای نقدینگی نگهداری می کنند و با استفاده از یک فرمول ساده به ارزهای دیجیتال امکان معامله شدن، میدهند. توکن A موجودی x توکن B موجودی = موجودی ثابت دارایی ها

هنگامی که A بالا می رود، B پایین می آید. بنابراین، اگر قدرت خرید یک دارایی خیلی زیاد باشد، اگر قبلاً مالک آن نباشید، ممکن است ضرر کنید. (زیان ناپایدار)
۲- یک اشتباه ساده می تواند منجر به از بین رفتن کل سرمایه شما برای همیشه شود: استخرهای نقدینگی بر اساس قراردادهای هوشمند ساخته شده‌اند که بازارسازی را انجام می‌دهند و از آنجایی که هیچ شخص ثالثی در امور مالی غیرمتمرکز وجود ندارد، متولی دارایی های شما در استخرها، قراردادهای هوشمند هستند که اگر اتفاقی برای آن بیفتد، سرمایه شما نیز کاهش می یابد.

جمع بندی و نتیجه گیری

ابزارهای DeFi اغلب به عنوان لگو توصیف می شوند زیرا می توانند در ترکیب با یکدیگر برای ایجاد راه حل های نوآورانه استفاده شوند. استخرهای نقدینگی نمونه خوبی از این نوع ابزار هستند. استخرهای نقدینگی اساساً مجموعه ای از وجوه هستند که توسط ارائه دهندگان نقدینگی به یک قرارداد هوشمند سپرده می شوند. طی یک سال گذشته یا بیشتر، استخرهای نقدینگی به روشی محبوب برای کسب پاداش در فضای DeFi تبدیل و تعداد فزاینده‌ ای از کاربران را به خود جذب کرده اند. در این مقاله نیز، ما سعی کردیم تا هر آنچه که نیاز است راجع به استخرهای نقدینگی، نحوه عملکرد آنها، فرصت‌های کسب درآمد و ریسک‌های احتمالی که باید در نظر گرفته شوند را جمع آوری کرده و به طور جامع شرح دهیم.

بازارساز خودکار (AMM) چیست؟

در سال‌های گذشته شاهد افزایش علاقه کاربران حوزه دیجیتال به استفاده از سرویس‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) بوده‌ایم. این سرویس‌ها عموما در شبکه‌های اتریوم و با استفاده از قراردادهای هوشمند توسعه یافته‌اند. در همین حال پروتکل‌های بازارساز خودکار یا AMM نیز محبوبیت زیادی به دست آورده‌اند. صرافی یونی سواپ یکی از مشهورترین پروتکل‌های بازار ساز خودکار است. برای آشنایی بیشتر با این پدیده مالی-تکنولوژیک تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

بازارساز خودکار چیست؟

بازارساز خودکار یا automated market maker نوعی پروتکل مبادله غیرمتمرکز است که در آن قیمت‌گذاری دارایی‌ها با استفاده از فرمول‌های ریاضی انجام می‌شود. این پروتکل‌ها با نام اختصاری AMM شناخته می‌شوند.

در صرافی‌ها و پلتفرم‌های سنتی از دفاتر ثبت سفارش (Order book) برای قیمت‌گذاری و پردازش داده‌ها استفاده می‌شود اما پروتکل‌های بازار ساز خودکار بر پایه فرایندهایی غیرمتمرکز، اتوماتیک و دقیق طراحی شده‌اند.

فرمول‌های قیمت‌گذاری در هر پروتکل متفاوت است. برای مثال صرافی یونی سواپ (Uniswap) از فرمول X*Y=K استفاده می‌کند. X مقدار توکن‌های موجود در استخر نقدینگی و Y پارامتر متغیر است. پارامتر K همیشه ثابت خواهد بود. این رابطه بدین معنی است که مقدار نقدینگی کل استخر همیشه ثابت خواهد ماند.

سایر AMMها از فرمول‌های دیگری استفاده می‌کنند. البته فرمول‌ها و فرایندها شباهت‌هایی دارند اما همیشه یکسان نیستند.

صرافی‌ها و پروتکل‌های سنتی معمولا متعلق به شرکت‌هایی با منابع مالی گسترده هستند. این شرکت‌ها استراتژی‌های متنوع و پیچیده‌ای دارند و حجم دارایی‌های آن‌ها بسیار زیاد است. در این پلتفرم‌ها شما باید به دنبال بهترین قیمت‌ها از بین صرافی‌های مختلف برای خرید رمزارزها باشید و به سختی می‌توانید از فرصت‌های سوددهی استفاده کنید.

بازارساز خودکار این فرایند را به صورت غیرمتمرکز اجرا می‌کند. به کمک این پروتکل هر توسعه‌دهنده‌ای می‌تواند یک پلتفرم معاملاتی با استفاده از تکنولوژی بلاکچین ایجاد کند.

یک بازار ساز خودکار چگونه کار می کند؟

بازار ساز خودکار مثل یک پلتفرم ثبت سفارش عمل می‌کند. در این پروتکل جفت‌ارزهای معاملاتی وجود دارد. در پلتفرم‌های سنتی باید دو طرف معامله درخواست خود را در دفتر سفارشات ثبت کنند. پروتکل‌های بازارساز خودکار این قید را حذف کرده‌اند. طرف مقابل هر شخص در این پروتکل‌ها قراردادهای هوشمند است.

بدین ترتیب در پروتکل‌های بازارساز خودکار به طرف مقابل معامله نیازی نخواهید داشت و دارایی خود را به کمک قراردادهای هوشمند مبادله می‌کنید. طرف مقابل شما استخرهای نقدینگی جفت‌ارزی هستند که همیشه موجودی کافی برای انجام معاملات را دارند.

یک صرافی غیرمتمرکز مثل بایننس دکس(Binance DEX) معاملات را به صورت همتا به همتا (P2P) پردازش می‌کند. برای مثال اگر کسی درخواست خرید BNB را در مقابل پرداخت BUSD ارائه می‌کند، شخص دیگری BNB خود را در مقابل BUSD به فروش می‌رساند. بدین ترتیب همیشه کاربران با یکدیگر به تبادل رمزارز می‌پردازند و صرافی صرفا یک بستر برای گردآوری معامله‌گران است.

در طرف مقابل، بازارساز خودکار معاملات را به صورت C2P پردازش می‌کند. در مدل C2P یک طرف قرارداد هوشمند (contract) و طرف دیگر معامله‌گر (peer) خواهد بود. هیچ دفتری برای ثبت سفارش‌ها وجود ندارد و قیمت‌ها با توجه به فرمول‌های ریاضی استخرهای نقدینگی تعیین می‌شوند. برخی از AMMها محدودیت‌هایی برای معاملات در نظر می‌گیرند اما به طور کل همه چیز به صورت خودکار انجام خواهد شد.

نکته مهم در مورد بازارسازهای خودکار، نحوه شکل‌گیری این پروتکل‌ها است. چه کسی یک پروتکل AMM را توسعه می‌دهد و چه کسانی نقدینگی استخرها را تأمین می‌کنند؟

استخر نقدینگی چیست؟

تامین‌کنندگان نقدینگی یا Liquidity providers رمزارزهای خود را به استخرهای نقدینگی (liquidity pool) تزریق می‌کنند. در نتیجه منبعی عظیم از یک دارایی خاص به وجود می‌آید که کاربران می‌توانند با آن به مبادله بپردازند. تامین‌کنندگان نقدینگی در ازای تزریق ارزهای دیجیتال به استخرها، کارمزدهایی را به طور دوره‌ای دریافت خواهند کرد. برای مثال در صرافی یونی‌سواپ کاربران می‌توانند دو توکن اتریوم و دای به نسبت ۵۰ به ۵۰ را به استخر ETH/DAI واریز کنند.

در نتیجه هر شخصی می‌تواند جزئی از یک بازارساز خودکار باشد؛ زیرا انتقال دارایی به استخر نقدینگی بسیار آسان خواهد بود. پاداش‌های تامین نقدینگی توسط پروتکل تعیین می‌شود. برای مثال صرافی یونی‌سواپ از کاربران بابت معاملات رمزارزی 0.3 درصد کارمزد دریافت می‌کند. مبالغ کارمزدها تجمیع شده و بین تامین‌کنندگان نقدینگی (LPs) توزیع می‌شود. سایر پلتفرم‌ها نیز ممکن است مبالغی کمتر یا بیشتر را دریافت کنند.

هر چه نقدینگی یک AMM بیشتر باشد، پایداری پروتکل و استخر افزایش خواهد یافت و در برابر سفارش‌های سنگین عملکرد بهتری نشان خواهد بود. در صورتی که حجم نقدینگی کم باشد، ممکن است استخر برای پردازش سفارش‌های بزرگ دچار چالش‌هایی مثل افزایش یا کاهش قیمت توکن شود. به هم خوردن نسبت توکن‌های استخر از دیگر مشکلات احتمالی کاهش حجم نقدینگی است.

فرض کنید کاربری بخواهد حجم زیادی ETH را از استخر ETH/DAI خریداری کند. حال اگر حجم درخواست شده برابر کل موجودی استخر باشد، اصلا معامله قابل انجام نخواهد بود. دلیل این اتفاق فرمول قیمت‌گذاری استخر است. در استخری که از فرمول X*Y=K استفاده می‌کند، پارامترهای X و Y نمی‌توانند صفر شوند. بنابراین خرید همه توکن‌های X ممکن نیست زیرا K همیشه عدد ثابتی خواهد بود. علاوه بر چالش‌های حجم نقدینگی باید به موضوع ضرر ناپایدار نیز توجه شود.

ضرر ناپایدار چیست؟

ضرر ناپایدار (impermanent loss) زمانی اتفاق می‌افتاد که نسبت قیمت توکن‌های سپرده‌گذاری شده در استخر به یکدیگر پس از بلوکه شدن دارایی دچار تغییر شود. هر چه این تغییر بیشتر باشد، ضرر ناپایدار بیشتر خواهد بود. به همین دلیل پروتکل‌های بازار ساز خودکار تا حد امکان از استیبل کوین‌ها برای ایجاد جفت‌ارزهای معاملاتی استفاده می‌کنند. اگر نسبت قیمت جفت ارز در محدوده کوچکی باقی بماند، ضرر ناپایدار چندان زیاد نخواهد بود.

اگر نسبت تغییرات عدد بسیار زیادی باشد ممکن است سپرده‌گذاری دارایی در استخر اصلا توجیه اقتصادی نداشته و ذخیره توکن‌ها به صورت عادی سودآوری بیشتری داشته باشد. صرافی‌هایی مانند یونی‌سواپ تلاش می‌کنند با استفاده از کارمزدهای معاملاتی این ضرر را جبران کنند تا کاربران باز هم به تزریق دارایی به استخر نقدینگی در AMM چیست؟ استخرهای نقدینگی ترغیب شوند.

برخی از کاربران تصور می‌کنند ضرر ناپایدار همیشه توسط کارمزدهای معاملاتی جبران می‌شود. این تصور غلط است و در بسیاری از موارد به علت تغییر شدید نسبت قیمت توکن‌ها، میزان ضرر ناپایدار بیشتر از سود حاصل از دریافت کارمزدها بوده است. بنابراین اگر شما هم قصد سرمایه‌گذاری در پروتکل‌های بازارساز خودکار را دارید و می‌خواهید دارایی خود را در استخرهای نقدینگی بلوکه کنید، بهتر است قبل از هر اقدامی ضرر ناپایدار و حجم نقدینگی استخر را بررسی کنید.

خلاصه مطلب

بازارساز خودکار یکی از آخرین پدیده‌های حوزه دیفای و بلاکچین است. به کمک این پروتکل‌ هر شخصی می‌تواند یک پلتفرم معاملاتی غیرمتمرکز توسعه دهد. با استفاده از بازارساز خودکار دیگر نیازی به دفاتر ثبت سفارش نیست و معاملات به روش‌هایی سریعتر، ارزان‌تر و شفاف‌تر پردازش می‌شوند. در این پروتکل‌ها خبری از الگوی همتا به همتا نیست و قراردادهای هوشمند و استخرهای نقدینگی طرف معامله کاربران خواهند بود.

بازارسازهای خودکار هنوز در مراحل ابتدایی پیدایش خود هستند. صرافی‌هایی مثل یونی سواپ، کرو (Curve) و پنکیک سواپ (Uniswap) جزو مشهورترین پروتکل‌های بازار ساز خودکار هستند که طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده‌اند. احتمالا در سال‌های آینده شاهد AMMهای بیشتر و بهتری خواهیم بود. شکی وجود ندارد که صنعت دیفای، آینده مالی بشر خواهد بود و AMMها نیز بخش مهمی از دیفای محسوب می‌شوند.