بازارهای مالی و وظایف آنها

بازار دست اول (اولیه)
شرکت ها، مؤسسات و بنگاه های اقتصادی برای تأمین منابع مالی مورد نیاز خود به مبالغ هنگفتی نیاز دارند كه اغلب این منابع را در مقابل واگذاری اوراق بهادار خود، به دست می آورند. واگذاری اوراق بهادار و تأمین اعتبار برای اولین بار در بازار دست اول انجام می شود. به عبارت دیگر در بازار دست اول، اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر می شوند. براین اساس فروشنده اوراق بهادار در واقع همان ناشر اوراق بهادار است.

وظایف ۲۰ گانه مسئولان مالی شرکت های تحت نظارت سازمان بورس

هیات مدیره سازمان بورس ، وظایف و نکات مسئولان مالی شرکت ها را در قالب مفاد ۲۰ گانه هنجارها و اصول رفتاری بالاترین مقام اجرایی مالی را تصویب کرد.

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، هیات مدیره سازمان بورس ، مفاد هنجارها و اصول رفتاری بالاترین مقام اجرایی مالی شرکت ها و اشخاص حقوقی را در ۲۰ اصل تصویب کرد .

در این رابطه حسن قالیباف اصل رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه هیأت مدیره سازمان در راستای اجرای بندهای ۸ و ۱۱ ماده ۷ قانون بازار اوراق بهادار و در جهت حفظ و حمایت از سرمایه مدیریتی سالم بازار سرمایه پیش از این اصول و هنجارهای رفتاری مدیران ناشران غیرنهاد مالی و مدیران نهادهای مالی را تدوین و تصویب کرده به سنا اعلام کرد: در راستای حمایت هر چه بیشتر از بالاترین مقام اجرایی مالی اشخاص تحت نظارت و الزام اعضای هیأت مدیره و مدیرعامل اشخاص تحت نظارت سازمان به تضمین تقویت استقلال و حمایت از آنها، اصول مذکور مورد بازنگری قرار گرفت و موادی به آن الحاق شد.

از جمله اهداف اصلی تدوین سند اصول و هنجارهای رفتاری، تحکیم استقلال و هویت بخشی به نقش بالاترین مقام مالی است تا بتواند به دور از نظرات تحمیلی مدیران شرکت با رعایت استانداردهای حرفه­ ای و مقررات مربوط به فعالیت بپردازد. رعایت این هنجارها از وقوع جرائم و تخلفات پیشگیری کرده و حقوق سرمایه گذاران را بیش از پیش تضمین کند.

در صورت عدم استقلال مقام مذکور و تعریف آن تنها در چارت اداری شرکت، صدمات بسیاری به تهیه و تنظیم صورت های مالی وارد شده و در صورت وقوع تعارض منافع بین مدیران شرکت و سهامداران این بالاترین مقام مالی شرکت است که به عنوان یکی از مسئولان تهیه و تنظیم صورت های مالی می­ تواند با استقلال و احساس امنیت شغلی، امنیت سهامداران را تضمین کند.

با بررسی بسیاری از پرونده‌های تخلفاتی که پیش از این در مراجع رسیدگی طرح و مورد بررسی قرار گرفته مشاهده می شود مدیران سوءنیت نداشته اما به دلیل عدم آشنایی کافی به مقررات و مسئولیت‌های مترتب بر آن، عدم رعایت تشریفات و آیین تصمیم‌گیری یا به جهت عدم تعامل مؤثر با شرکت، مقام ناظر بازار و یا ذینفعان، در نهایت در کنار اعضای هیأت مدیره و مدیرعامل، محکوم شده‌اند.

از این رو رعایت این اصول که بر اساس رویه‌ها و استانداردهای حاکم بر بازارهای مالی و تجارب رسیدگی‌های انجام شده در پرونده‌های تخلفاتی و جرائم بازار سرمایه تنظیم شده از یک سو موجب شفافیت بیشتر عملکرد مدیران شده و از سوی دیگر موجب می‌شود که در رسیدگی های سازمان از اقدامات صحیح مدیران صیانت به عمل آید.

این سند مشتمل بر هنجارها و کدهای رفتاری است و با لحاظ کردن چالش‌ها و ابهامات پیش روی بالاترین مقام مالی شرکت ها، بهره گیری از نتایج حاصل از مطالعات تطبیقی و نظرات و تجارب کارشناسان ذیصلاح و مدیران و معاونان مالی اشخاص تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار به بیان استانداردهای حرفه‌ای و رفتاری در جهت ارتقاء عملکرد این اشخاص و حفظ استقلال و هویت آنان می‌پردازد.

در تدوین این سند که با محوریت اداره پیشگیری و ارتقاء سلامت بازار سرمایه تهیه شده، علاوه بر استفاده از آراء نخبگان مالی از نتایج استقراء و مطالعه در پرونده‌های تخلفاتی و قضائی مرتبط با این سازمان استفاده و با دعوت از نهادهای حرفه‌ ای متولی مربوطه از جمله جامعه حسابداران رسمی و انجمن‌های حرفه‌ای مربوطه و تشکیل جلسات مختلف و همچنین انجام مکاتبات متعدد کوشش شده تا نظرات متخصصین جمع آوری شده تا سندی متقن، قابل اجرا و مفید برای انطباق با واقعیت‌های جاری حرفه‌ای مدیران مالی تهیه شود.

این اصول و هنجارها، جایگزینی برای سایر تکالیف قانونی مدیران نیست و مدیران در قوانین و مقررات جاری ، تکالیف و مسئولیت‌های معین و متعددی دارند که باید رعایت شوند. در ضمن این سند ، بهبود بخشیدن امور آموزشی این اشخاص را نیز مدنظر قرار داده است.

مفاد هنجارها و اصول :

۱- بالاترین مقام اجرایی مالی باید زمانی قبول سمت کند که واجد دانش، تخصص، توانمندی و تجربه کافی در این حوزه از جمله توانایی در تنظیم و تحلیل گزارشات و صورت‌های مالی بوده و از مفاد استانداردهای حسابداری و کلیه قوانین و مقررات مالیاتی، بیمه و بازار سرمایه به ویژه قانون تجارت، لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت، قانون بازار اوراق بهادار، قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل سیاست‌های کلی اصل ۴۴ ، دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس و فرابورس ، دستورالعمل نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در بورس تهران و فرابورس ، دستورالعمل افشای اطلاعات شرکت‌ های ثبت شده نزد سازمان، دستورالعمل الزامات افشای اطلاعات و تصویب معاملات اشخاص وابسته ناشران بورسی و فرابورسی، دستورالعمل نحوه گزارش‌دهی دارندگان اطلاعات نهانی، دستورالعمل حاکمیت شرکتی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران و سایر مقررات و دستورالعمل‌های مربوطه، اطلاع کافی داشته باشد .

۲- ضروری است بالاترین مقام اجرایی مالی، نسبت به ارتقاء دانش و مهارت‌ حرفه‌ای خود از طریق مطالعه و گذراندن دوره‌های آموزشی معتبر و به روز رسانی اطلاعات در خصوص آخرین بازارهای مالی و وظایف آنها قوانین، مقررات و استانداردهای حسابداری و گزارش دهی مالی اقدام کند .

۳- اسناد، مدارک و مستندات مربوط به رویدادها باید نگهداری و در سیستم حسابداری و دفاتر قانونی ثبت و ضبط گردد. به طوری که همواره از کامل بودن، وجود، ارزش و صحت محاسبات ریاضی کلیه مستندات و سیستم‌ها و اسناد حسابداری اطمینان حاصل شود. برای این کار، باید ترتیبی اتخاذ شود که در مواعد زمانی مقرر وفق قوانین و مقررات (از جمله قانون تجارت و بازارهای مالی و وظایف آنها آیین‌نامه تحریر دفاتر)، مطالبات، بدهی‌ها، خرید، فروش، واریزی‌ها و برداشت‌های نقدی و غیرنقدی و سایر معاملات و داد و ستدهای مستلزم ثبت، طبق استانداردهای حسابداری در دفاتر و سیستم حسابداری ثبت شود .

۴- بالاترین مقام اجرایی مالی آگاه است که کلیه صورت‌ها و اسناد مالی، گزارشات و سایر اسناد باید مطابق مقررات، استاندارد ‎ های حسابداری و گزارش‌دهی مالی و آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی که توسط سازمان ابلاغ می‌شود، تهیه و در مواعد مقرر حسب مورد افشاء و یا به سازمان ارسال گردد .

۵- بالاترین مقام اجرایی مالی، باید از ثبت و نگهداری کلیه اسناد و مکاتبات مرتبط با حیطه وظایف خود اطمینان حاصل کند. به طوری که در صورت درخواست سازمان بورس و اوراق بهادار و یا در زمان بازرسی، امکان ارائه فوری یا به موقع آن وجود داشته باشد .

۶- ارائه یا تصدیق اطلاعات خلاف واقع، ارائه مستندات جعلی به سازمان یا بورس مربوطه و استفاده از اطلاعات، اسناد و مدارک جعلی در تهیه گزارشات موضوع قانون بازار اوراق بهادار ، مستلزم تحمل مجازات‌های قانونی است .

۷- افشاء و انتشار اطلاعات نهانی در غیر از موارد مقرر، انجام معاملات اوراق بهادار با استفاده از اطلاعات نهانی، استفاده از اطلاعات مذکور قبل از انتشار عمومی به ضرر دیگران یا به نفع خود شخص یا به نفع اشخاصی که شخص به هر عنوان از جانب آنها نمایندگی دارد، واجد جنبه مجرمانه و مستوجب مجازات است. چنانچه بالاترین مقام اجرایی مالی، به کارکنان واحد مالی یا هر شخص دیگری اجازه دسترسی به اطلاعات نهانی را دهد، مشخصات اشخاص مزبور نیز باید در فهرست دارندگان اطلاعات نهانی قرار داده شوند .

۸- در صورت حصول ظن قوی به تخلف یا سوء جریان، ضروری است مراتب بلافاصله کتباً و یا به طرق قابل اثبات مطابق قوانین و مقررات به مدیران شخص حقوقی و سازمان بورس و اوراق بهادار گزارش گردد .

۹- بالاترین مقام اجرایی مالی آگاه است که چنانچه به دلیل وجود مشکلات فنی در سامانه‌ها از قبیل ابطال توکن و . ، ارسال اطلاعات و مدارک به سازمان با مانع مواجه گردد، باید علاوه بر مستند سازی، مراتب فوراً به سازمان اعلام گردد .

۱۰- تفویض اختیارات از جانب بالاترین مقام اجرایی مالی به دیگری، رافع مسئولیت ایشان نبوده و نامبرده در صورت تفویض وظایف و اختیارات به سایرین، وظیفه نظارت بر انجام امور را نیز بر عهده دارد .

۱۱- کلیه نظرات و تصمیمات سازمان بورس و اوراق بهادار به صورت مکتوب اعلام می‌گردد و استعلام شفاهی قابل استناد نیست .

۱۲-در انجام وظایف افشاء اطلاعات، رعایت قوانین و مقررات، به منزله رعایت مصالح سهامداران بوده و نقض مقررات با ادعای اقدام در جهت رعایت صرفه و صلاح سهامداران رافع مسئولیت نیست .

۱۳- چنانچه در تهیه اطلاعات شرکت جهت افشاء از برآورد و یا قضاوت استفاده شده باشد، تصریح به مفروضات معقول در گزارش ضروری است .

۱۴-بالاترین مقام اجرایی مالی نباید در کار و دامنه رسیدگی حسابرس مستقل و بازرس قانونی، محدودیت ایجاد کنند .

۱۵- ارسال اطلاعات به حسابرس مستقل و بازرس قانونی شرکت، باید به صورت کامل و به نحوی انجام شود که از سوی وی اعاده نگردد. همچنین اطلاعات باید در زمانی ارسال شود که حسابرس مستقل و بازرس قانونی در عمل فرصت کافی، مطابق مقررات، برای بررسی و اظهارنظر را داشته باشد. مستندات مربوط به تبادل اطلاعات ناشر با حسابرس باید به نحوی مستندسازی گردد که میزان تأخیر هر یک از اشخاص قابل تشخیص باشد .

۱۶- بالاترین مقام اجرایی مالی با علم به اینکه احراز تخلفات و صدور آراء انضباطی مقید به وجود سوء نیت نیست و همچنین رسیدگی به تخلفات انضباطی و اجرای احکام صادره، نافی پیگیری کیفری در خصوص اقدامات مجرمانه ارتکابی اشخاص در مراجع قضائی نخواهد بود، قبول مسئولیت می کند .

۱۷- بالاترین مقام اجرایی مالی با علم به اینکه با پذیرش سمت، مسئولیت انجام وظایف محوله وفق قوانین و مقررات را بر عهده دارد، قبول مسئولیت می‌کند .

۱۸- بالاترین مقام اجرایی مالی آگاه است که در اطلاعات تهیه شده و مورد تأیید و تصدیق که مقرر است حسب مورد افشاء یا به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال گردد، خود و دیگر اشخاص موثر در تهیه و ارائه اطلاعات مسئولیت دارند .

۱۹- در فرض عدم اعمال ملاحظات و نظرات بالاترین مقام اجرایی مالی در تهیه اسناد، مدارک، اطلاعات و گزارشات، و در بررسی و اظهارنظر یا تصدیق مستندات و اطلاعات مذکور و امثال آن جهت ارائه به سازمان، مراتب باید توسط نامبرده مستندی سازی گردد .

۲۰- اصول و هنجارهای مندرج در این مصوبه صرفاً در برابر سازمان بورس و اوراق بهادار و مراجع رسیدگی کننده آن قابلیت استناد دارد و به منزله کفایت از انجام تکالیف قانونی نیست و همچنان بالاترین مقام اجرایی مالی اشخاص تحت نظارت مکلف به انجام سایر تکالیف تعیین شده در قوانین و مقررات هستند.

اصول و هنجارهای رفتاری مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره

همچنین اصول و هنجارهای الحاق شده به اصول و هنجارهای رفتاری مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره ناشران اوراق بهادار و نهادهای مالی به شرح زیر تصویب شد:

1.مدیران موظفند شخصی را به عنوان بالاترین مقام اجرایی مالی منصوب کنند که واجد دانش، تخصص، توانایی و تجربه کافی در این حوزه از جمله توانایی در تنظیم، ادراک و تحلیل گزارشات و صورت‌های مالی بوده و ضمن پایبندی به الزامات اخلاق حرفه‌ای از استانداردهای حسابداری، مفاد قوانین مالیاتی و بیمه و همچنین قوانین و مقررات بازار سرمایه به ویژه قانون تجارت ،لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت، قانون بازار اوراق بهادار ، قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل سیاست‌های کلی اصل 44 ، دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس و فرابورس، دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در بورس و فرابورس، دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان، دستورالعمل الزامات افشای اطلاعات و تصویب معاملات اشخاص وابسته ناشران بورسی و فرابورسی، دستورالعمل نحوه گزارش‌دهی دارندگان اطلاعات نهانی و سایر مقررات و دستورالعمل‌های مربوطه، مطلع باشد.

2. مدیران باید "هنجارها و اصول رفتاری بالاترین مقام اجرایی مالی اشخاص تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار" را به اشخاص مذکور ابلاغ و فرم تکمیل شده گواهی ابلاغ را از طریق سامانه کدال به سازمان ارسال نموده و و نظارت کافی را بر اجرای مفاد آن معمول دارند.

3. مدیران باید قبل از هر گونه اتخاذ تصمیم در خصوص گزارشات، مستندات و اطلاعات مالی، نظر بالاترین مقام اجرایی مالی را اخذ کنند.

4. در مواردی که وفق مقررات استفاده از خدمات حسابرس مستقل و یا بازرس قانونی بعد از پایان سال مالی، الزامی باشد، مدیران باید اقدامات قانونی از جمله برگزاری مجمع عمومی عادی را بعمل آورند.

حسابداران خبره

هدف اصلي مديريت مالي، بکارگيري مهارتهائي است که با استفاده از آن مهارتها هدف اصلي بنگاههاي اقتصادي، كه همانا حداكثر كردن ثروت صاحبان بنگاه است، محقق گردد.

هدف اصلي بنگاههاي اقتصادي:

برخي افراد هدف اصلي بنگاههاي اقتصادي را حداکثر کردن سود مي دانند. اما اين ديدگاه به دلايل زير اشكال دارد:

•كيفيت فعاليت را در نظر نمي گيرد و همچنين ساير اهداف واحدهاي تجاري از جمله اهداف اجتماعي را در بر نمي گيرد.

هدف اصلي يك واحد تجاري را مي توان حد اكثر كردن ارزش بنگاه در بلندمدت دانست. اين هدف را مي توان به شکل حداکثر کردن ثروت بيان نمود. با اين ديدگاه، بجاي تمرکز مستقيم بر روي سود، ارزش جاري بنگاه مورد تاکيد قرار مي گيرد. طبيعتا بين ارزش فعلي بنگاه و ارزش آن در بلند مدت ارتباط وجود دارد. اگر پيش بيني شود که ارزش آينده بنگاه بالاست، ارزش جاري آن نيز بالا خواهد بود زيرا در مديريت مالي ارزش هر دارائي سرمايه اي برابر ارزش فعلي وجوهي است كه آن دارائي نصيب صاحبش خواهد كرد.بنابراين هدف اصلي مديريت مالي حداکثر کردن ثروت صاحبان سهام است.

وظايف مدير مالي:

•مديران مالي در راستاي هدف اصلي مديريت مالي، آن هدف را به هدفهاي آني تر و سهل الوصول تر ترجمه مي كنند. بر اين اساس وظايف مديران مالي از دو ديدگاه قابل بررسي است:

1 – پيش بيني جريان نقدي

2- تامين منابع مالي

3- اداره جريان منابع مالي داخلي.

4- اندازه گيري بازده مورد نظر.

وظايف مدير مالي از ديدگاه آنچه که بايد اداره گردد شامل موارد زير است:

1 ـ مديريت دارائيها

2 ـ مديريت منابع مالي

به طور کلي، مدير مالي اولا به عنوان يكي از تصميم گيرندگان واحدهاي اقتصادي در گروه مديران شركت براي حداكثر ساختن سود مشاركت دارد و ثانيا به عنوان كارشناس مسائل مالي مديريت مالي واحد تجاري را بعهده مي گيرد.

انواع بازارهای مالی و بورس های بین الملی در دنیا

هر بازاری که در آن خرید و فروش اوراق بهادار انجام شود بازار مالی ( Financial markets ) در سیستم های سرمایه داری بازارهای مالی جزئ شریان های اصلی اقتصاد است. بازار بورس یکی از انواع بازارهای مالی است که نقش پر رنگی در اقتصاد دارد.

بنابراین هر بازاری که در آن تجارت (خرید و فروش) اوراق بهادر (سندهای با ارزش) انجام شود یک بازار مالی محسوب می شود.

ماهیت بازارهای مالی

بازارهای مالی به ایجاد یک سیستم باز و منظم برای شرکت ها جهت دستیابی به سرمایه موجود در سطح بازار کمک می کند. به عبارت دیگر هدف یک بازار مالی جذب سرمایه و نقدینگی برای شرکت های تجاری است. همچنین به مشاغل اجازه می دهد ریسک خود را به واسطه حضور در این بازارها جبران کنند.

دو خصوصیت اصلی بازارهای مالی

شفافیت و عمومی بودن دو ویژگی این بازارها است، عمومی بودن یعنی شرایط برای جذب سرمایه های خرد به واسطه شفافیت وجود دارد. البته موضوع در سطح کلان از اعتبار بیشتری برخودار است.

در بازارهای مالی و وظایف آنها بازراهای مالی چه اتفاقی می افتد؟

انواع مختلفی از عملکردها در بازار مالی وجود دارد، برخی از توابع به شرح زیر است:

• تبدیل دارایی به پول نقد- یکی از اصلی ترین کارکردهای یک بازار مالی است.
• بازار مالی بواسطه نیروی عرضه و تقاضا قیمت اوراق بهادار را مشخص می کند بنابراین تعیین قیمت اوراق بهادرا یکی از وظایف بازار مالی است.
• بازار مالی بستری را در اختیار فروشنده و خریدار احتمالی قرار می دهد تا با یکدیگر تجارت کنند که این امر باعث صرفه جویی در وقت و انرژی می شود
• با کمک بازار مالی، سرمایه راکد به نیاز بازار پاسخ می دهد و باعث گردش سرمایه و افزایش بهروری می شود. برخی از افراد به پول نیاز دارند این در حالی است که برخی دیگر پول اضافی دارند و این سرمایه بیکار است.

نمونه ای از عملکرد یک بازار مالی

به عنوان مثال، آقای X، دارای 500 سهم از شرکت y می باشد. قیمت فعلی این سهم 50 دلار برای هر سهم است. اکنون به دلیل برخی فوریت ها، آقای X به بودجه نیاز دارد. او می تواند از فروش سهام خود در سهام این شرکت وجوه مورد نیاز را دریافت کند.

در این وضعیت همه چیز به عملکرد بازار بستگی دارد اگر تقاضا برای 500 سهام آقای X وجود داشته باشد بازار می تواند نقدینگی مورد نیاز X را تامین کند ولی اگر نقدینگی کافی بازارهای مالی و وظایف آنها نباشد X باید منظر سرمایه بماند یا سهام های خود را با ارزش کمتری به خریدارن ارئه دهد.

مزایای بازارهای مالی

بازارهای مالی (The advantage of financial markets) یا سرمایه سه مزیت مهم دارند که برای سرمایه گذاران، تاجران و شرکت ها دارای اهمیت فراوانی است.

• بازار مالی بستر مناسب و باز برای شرکت ها و سرمایه کافی برای تجارت و گسترش شرکت ها را فراهم می کند.
• بازار مالی سرمایه های سرگردان را به سمت خود می کشد و باعث جذب و جمع شدن سرمایه می شود.
• بازار مالی دو طرف یک معامله را در کوتاه ترین زمان ممکن و با در نظر گرفتن تمام شرایط به یک دیگر متصل می کند که این برای تجارت و اقتصاد عالی است.

معایب بازارهای مالی

محدودیت ها و اشکالات در عملکرد بازار مالی (Disadvantages of financial markets) شامل موارد زیر است.

• یکی از اهداف بازارهای مالی جذب سرمایه های سرگردان است بازارهای مالی و وظایف آنها اما عاقبت این سرمایه ها همیشه کمک به صنایع و شرکت ها نیست و برای کاهش تورم از بین می روند.

• ریسک تعریف نشده: برای فعالیت در بازار های مالی ریسک مشخصی وجود ندارد و تمام خطرات احتمالی بر عهده سرمایه گذار و تاجر است.

نتیجه

بنابراین می توان نتیجه گرفت که عملکرد بازار های مالی نقش مهمی در اقتصاد هر کشوری دارد. مبنای متفاوتی وجود دارد که بر اساس آن می توان بازار مالی را طبقه بندی کرد که شامل ماهیت، سررسید، زمان تحویل یا ساختار سازمانی است اما طبقه بندی هر چه که باشد، نقش بازار مالی همچنان یکسان و مهم است. این وسیله (بازارهای مالی) واسطه ای را فراهم می کند که پس انداز سرمایه گذاران بالقوه از طریق آن در اقتصاد به گردش در بیاید.

انواع بازارهای مالی در دنیا (Types of Financial Markets)

دسته بندی های مختلفی برای بازارهای مالی وجود دارد، بسته به سر رسید، دارایی های مالی و ساختار معاملاتی اوراق بهادار به دسته های مختلفی طبقه بندی می شوند. حال اینکه چه کسانی بخواهند خدمات مالی ارائه دهند خود بحث جدایی است.

بازار سهام (Stock Market)

این قلمرو شرکت های سهامی عام است. یک شرکت سهامی عام با انتشار سهام اقدام به افزایش سرمایه می کند.

با خرید هر سهام، خریدار، مالک سهم بخش کمی از شرکت است. به طور خلاصه، شرکت مالکیت خود را از طریق تجارت سهام توزیع می کند. به عبارت دیگر شرکتها سهام خود را لیست می کنند و توسط معامله گران و سرمایه گذاران خرید و فروش می شود به طوری که سهام بعداً در بین خریداران و فروشندگان مختلف در بازار ثانویه معامله می شود. سهام می تواند در بوس یا فرابورس (OTC) معامله شود، بیشتر معاملات سهام از طریق مبادلات تنظیم شده انجام می شود و نقش مهمی در اقتصاد به عنوان معیار سلامت دارد.

بازار اوراق قرضه (Bond Market)

بازار اوراق قرضه (Bond Market)، همچنین به عنوان بازار بدهی شناخته می شود و محل تجارت اوراق قرضه است.

(Bond Market) بازاری است که در آن سرمایه گذار برای مدت معین وام را با نرخ بهره از پیش تعیین شده می پذیرید. ممکن است شما یک اوراق قرضه را به عنوان توافق نامه بین وام دهنده و وام گیرنده در نظر بگیرید که حاوی جزئیات وام و پرداخت های آن است. اوراق قرضه توسط شرکت ها و دولت های مستقل برای تأمین مالی پروژه ها و … منتشر می شود.

به عنوان مثال برخی از دولت ها که با کسری بودجه روبرو هستند بخشی از اوارق بهادار خود را با نرخ بهره برای یک دوره مشخص در اختیار سرمایه گذاران می گذارند.

بازار پول (Money Market)

بازار پول شامل خرید و فروش حجم زیادی از محصولات بدهی بسیار کوتاه مدت، مانند ذخایر یک شبه یا اوراق تجاری است.

بازار پول به سرمایه گذاری در بدهی های بسیار کوتاه مدت اشاره دارد. در سطح عمده فروشی، معاملات گسترده بین موسسات و معامله گران را شامل می شود. در سطح خرده فروشی، شامل وجوه متقابل بازار پول است که توسط سرمایه گذاران جداگانه خریداری می شود. اکثر معاملات بازار پول، معاملات عمده فروشی است که بین موسسات مالی و شرکت ها انجام می شود.

بازار مشتقات (Derivatives Market)

همانطور که از نامش پیداست با معاملات ابزارهای مالی که از سایر دارایی ها مشتق شده است سر و کار دارد. این بازار از سطح پیچیدگی بالا برخوردار است که برای کسانی که در تجارت بی تجربه هستند، مناسب نیست. معاملاتی که تحت عنوان فارکس برای ما به عنوان ایرانی در حال حاضر در دسترس است مشتق شده از بازار فارکس است.

مشتقه بازاری است که در آن دو یا چند طرف معامله ارزش اوارق را با توجه به بازار اصلی معامله می کنند. بنابراین محصولات در بازارهای مشتقه صرفا ناشی از اوراق بهادار سایر ابزارها است. فی نفسه یک مشتق ارزشی ندارد. به جای معامله مستقیم سهام ، بازار مشتقات با قراردادهای آتی و اختیار معامله و سایر محصولات مالی پیشرفته معامله می شود. که ارزش خود را از ابزارهای اساسی مانند اوراق بهادار، کالاها، ارزها، نرخ بهره، شاخص های بازار و سهام به دست می آورد.

ارائه محصولات مختلف توسط بروکرها فارکس نیز به علت مشتق بودن بازاری است ارائه می دهند.

بازار فرابورس یا خارج از مرکز (Over The Counter Market)

بازار خارج از مرکز به مارکتی اشاره دارد که مبادلات آن بین دو طرف یک قرداد بدون واسطه انجام می شود.

بازار OTC یک بازار غیر متمرکز است به این معنی که هیچ مکان فیزیکی برای آن وجود ندارد و تمام معاملات به صورت الکترونیک انجام می شود. این بازارها دارای ابهامات بسیاری هستند زیرا از پیچیدگی ها و نتظیمات متفاوت در ارائه خدمات بین شرکت های ارائه دهند برخودار است.

بازار ارز خارجی (Foreign Exchange)

بازار تبادل ارزهای خارجی یا به اختصار فارکس که شامل خرید و فروش جفت ارزهای مختلف است را Foreign Exchange می گویند. فارکس بزرگترین بازار از نظر حجم مبادلات است و در آخرین نظر سنجی بانک تسویه حساب های بین الملی حجم مبادلات روزانه در این بازار به عدد 6.6 تریلیون دلار اعلام شد.

بازار کالا (Commodity Market)

بازار کالا که به تجارت محصولات اولیه می پردازد. این بازار یا فیزیکی یا مجازی است. نمونه آن هیات تجاری شیکاگو CBOT است که یک قرن قدمت دارد.
در این نوع بازار، کالاها به کالاهای نرم و سخت طبقه بندی می شوند. سخت شامل منابع طبیعی مانند طلا و نفت است و کالاهای نرم در برگیرند محصولات کشاورزی مثل گندم، شکر، قهوه و غیره هستند.

ارزهای رمزنگاری شده (Cryptocurrency Markets)

اقتصاد دنیا در چند سال گذشته شاهد ظهور رمز ارزها به عنوان بخش جدیدی از بازار ها بوده است. این دارایی ها به صورت غیر متمرکز و برپایه فناوری بلاک چین هستند.
ویژگی بارز ارزهای رمزنگاری شده این است که عموماً توسط هیچ مرجع مرکزی صادر نمی شوند و از لحاظ نظری آنها را از دخالت یا دستکاری دولت ها مصون می دارد.

بانکداری سرمایه گذاری چیست و چه نقشی در بازار سرمایه دارد؟

بانکداری سرمایه گذاری با استفاده از ابزارهایی مانند پذیره‌نویسی اوراق، سرمایه لازم را برای اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها فراهم می‌کند. به همین دلیل است که در ایران به بانک‌های سرمایه‌گذاری (Investment Banks) یا شرکت تامین سرمایه گفته می‌شود.

بانکداری سرمایه گذاری (Investment Banking) چیست؟

بانکداری سرمایه گذاری معادلی فارسی برای مفهوم Investment Banking است که در ایران، به شرکت‌های فعال در این حوزه «شرکت‌های تامین سرمایه‌» می‌گویند. یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های شرکت‌های تامین سرمایه این است که اوراق بهاداری از قبیل سهام و اوراق مشارکت را از یک سازمان یا نهاد بازارهای مالی و وظایف آنها دیگر می‌خرند (یا متعهد به خرید این اوراق می‌شوند) و این اوراق را به‌صورت خرد دوباره به سرمایه‌گذاران دیگر می‌فروشند.

به این ترتیب، شرکت‌های تامین سرمایه مانند چرخدنده‌ای عمل می‌کنند که بین سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر قرار می‌گیرد و ارتباط بین این دو را ساده‌تر می‌کند. در حالت کلی، یک شرکت یا سازمان زمانی سراغ شرکت‌های تامین سرمایه یا همان بانک‌های سرمایه‌گذاری می‌رود که نیاز داشته باشد اوراق بهادار جدیدی منتشر کند و به فروش برساند.

تفاوت بانک سرمایه گذاری با بانک معمولی چیست؟

از این توضیح کوتاه مشخص است که بانک‌های سرمایه‌گذاری کارشان با بانک‌های معمولی فرق دارد؛ بانک‌های معمولی پول‌ در گردش را به صورت سپرده جذب می‌کنند و به اعتبار همین سپرده‌ها به متقاضیان وام پرداخت می‌کنند. اما بانک‌های سرمایه‌گذاری یا شرکت‌های تامین سرمایه کار اصلی‌شان انتشار اوراق بهادار به منظور تامین سرمایه مورد نیاز شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ است. خوب است به این نکته هم اشاره کنیم که به این شرکت‌ها «موسسات تامین مالی» هم گفته می‌شود.

شرکت‌های تامین سرمایه فعالیت مهم دیگری هم انجام می‌دهند و آن ارائه مشاوره برای افزایش منابع مالی شرکت‌ها است. یعنی اگر شرکت یا نهادی نیاز به سرمایه داشته باشد ولی نداند که بهترین روش برای تامین سرمایه مورد نیازش چیست، سراغ شرکت‌های تامین سرمایه می‌رود از متخصصان مالی این شرکت‌ها مشورت می‌گیرد.

نقش‌ها و وظایف بانک‌های سرمایه‌گذاری

به‌طور کلی می‌توانیم بگوییم شرکت‌های تامین سرمایه ۳ وظیفه یا نقش اصلی دارند؛ تامین مالی شرکت‌ها، مدیریت دارایی و مشاور سرمایه‌گذاری. در این قسمت این ۳ نقش را به اختصار مرور می‌کنیم.

شرکت تامین سرمایه در نقش تامین مالی شرکت‌ها

مهم‌ترین وظیفه شرکت‌های تامین سرمایه این است که برای شرکت‌های متقاضی سرمایه، اوراق بهادار جدید منتشر کنند و این اوراق را در بازار سرمایه به فروش برسانند. اگر بخواهیم دقیق‌تر باشیم، باید فعالیت اصلی شرکت‌های تامین سرمایه را به ۲ بخش تقسیم کنیم:

• انتشار اوراق بهادار در بازار اولیه بورس (مانند عرضه‌ اولیه سهام شرکت‌ها، عرضه اوراق مشارکت برای اولین بار و غیره)
• بازارگردانی اوراق و سهام در بازار ثانویه

پس اگر شرکتی، چه دولتی باشد چه خصوصی، به منابع مالی نیاز داشته باشد، می‌تواند به شرکت‌های تامین سرمایه مراجعه کند.

موضوع انتشار و عرضه اوراق بهادار جدید یکی از مهم‌ترین نقش‌های شرکت‌های تامین سرمایه است. مثلا شرکت‌های بزرگ و کوچکی که می‌خواهند وارد بورس شوند باید ابتدا سراغ یکی از شرکت‌های تامین سرمایه بروند تا کارشناسان ارزشیابی شرکت تامین سرمایه، ارزش کل شرکت متقاضی را مشخص کنند. این ارزش مبنایی خواهد بود برای تعداد و قیمت کل سهام شرکت متقاضی. همچنین بر همین مبناست که تعداد و قیمت سهام قابل عرضه در بورس در روز عرضه اولیه مشخص می‌شود.

نکته: شرکتی که نیازمند تامین منابع مالی باشد «ناشر اوراق بهادار» است و شرکت تامین سرمایه واسطه‌ای است که این اوراق را به سرمایه‌گذاران می‌فروشد و منابع حاصل را در اختیار ناشر اوراق می‌گذارد.

شرکت تامین سرمایه در نقش مدیریت دارایی

یکی دیگر از فعالیت‌های مهم شرکت‌های تامین سرمایه مدیریت دارایی برای شرکت‌های دیگر است. همچنین ممکن است این مدیریت دارایی به شکل مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری (صندوق‌های درآمد ثابت، صندوق‌های مختلط و صندوق‌ سرمایه‌گذاری در سهام) باشد. همان‌طور که می‌دانید این صندوق‌ها زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارند.

شرکت‌های تامین سرمایه کارشناسانی دارند که در حوزه‌های مختلف بازار سرمایه تخصص دارند. این شرکت‌ها با تکیه بر دانش و تجربه این افراد می‌توانند استراتژی‌های مختلفی برای مدیریت منابع مالی تدوین کنند و در شرایط مختلف از استراتژی‌های متفاوتی بهره بگیرند. به این ترتیب شرکت‌های تامین سرمایه این امکان را دارند که سرمایه‌گذاری‌هایی با کمترین ریسک و بیشترین بازده انجام بدهند.

به همین دلیل است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اگر زیر نظر یک شرکت تامین سرمایه معتبر فعالیت کنند، می‌توانند یکی از مناسب‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری برای افراد عادی باشند؛ افرادی که تخصصی در حوزه سرمایه‌گذاری ندارند و کارشان چیز دیگری است.

شرکت‌های تأمین سرمایه در نقش مشاور سرمایه گذاری

بانکداری سرمایه گذاری یا شرکت‌های تامین سرمایه گاهی ممکن است مدیریت منابع مالی را به‌طور مستقیم در اختیار نداشته باشند، بلکه به طور غیرمستقیم و در نقش مشاور در انجام این کار به سازمان‌ها و نهادهای دیگر کمک کنند. مشاوره سرمایه گذاری سومین نقش مهم شرکت‌های تامین سرمایه است. در واقع سازمان‌ها و نهادهای متقاضی مشاوره از دانش و مهارت شرکت‌های تامین سرمایه استفاده می‌کنند تا بتوانند سرمایه‌گذاری‌های بهتری انجام بدهند. سازمان‌ها و شرکت‌هایی که برای مشاوه به شرکت‌های تامین سرمایه مراجعه می‌کنند، می‌توانند با تکیه بر تخصص این شرکت‌ها، استراتژی‌های بهتری برای توسعه انتخاب کنند و ارزش شرکت را به‌شکل قابل قبول ارتقا بدهند.

ممکن است همکاری یک شرکت یا سازمان با شرکت تامین سرمایه همکاری بلندمدتی باشد و شرکت تامین سرمایه همواره در نقش مشاور کنار شرکت متقاضی حضور داشته باشد و این شرکت را برای سرمایه‌گذاری‌های آینده و مسیری ‌که می‌تواند در پیش بگیرد یاری کند. شرکت‌های تامین سرمایه در نقش مشاور سرمایه‌گذاری در درازمدت نه فقط برای شرکت‌های مشاوره‌پذیر، بلکه برای کل بازار سرمایه و توسعه هرچه بیشتر آن مفید باشند.

به‌طور کلی می‌توان گفت شرکت‌های تامین سرمایه در حوزه‌های زیر مشاوره ارائه می‌کنند؛

• روش بهینه برای تامین مالی (مبلغ منابع مورد نیاز، زمان‌بندی تامین مالی و …)
• پیشنهاد روش و زمان‌بندی مناسب برای عرضه اوراق بهادار
• قیمت‌گذاری روی اوراق بهاداری که ناشر می‌خواهد عرضه کند
• ثبت اوراق بهادار و دریافت مجوز عرضه
• ادغام، تملک و تجدید ساختار مالی و سازمانی شرکت‌ها
• مدیریت ریسک
• سرمایه‌گذاری
• زمینه‌های دیگر

شرکت‌های تامین سرمایه در ایران

خوب است بدانیم در حال حاضر ۹ شرکت تامین سرمایه در ایران فعالیت می‌کنند که فهرست آن‌ها از این قرار است: تامین سرمایه امید، تامین سرمایه امین، تامین سرمایه بانک مسکن، تامین سرمایه بانک ملت، تامین سرمایه تمدن، تامین سرمایه سپهر، تامین سرمایه کاردان، تامین سرمایه لوتوس پارسیان، تامین سرمایه نوین.

نکته: با جست‌وجوی نام این شرکت‌ها در لینک زیر می‌توانید صفحه اصلی هر کدام را پیدا کنید و ببینید. در وبسایت هر کدام از این شرکت‌ها می‌توانید ببینید که هر کدام از این شرکت‌های تامین سرمایه مدیریت کدام صندوق‌های سرمایه‌گذاری (درآمد ثابت، مختلط و سرمایه‌گذاری در سهام) را به عهده دارند.

درآمد شرکت های تامین سرمایه از کجا می‌آید؟

شرکت‌های تامین سرمایه در ازای خدماتی که ارائه می‌دهند دستمزد می‌گیرند. مثلا وقتی به شرکت یا سازمانی درمورد مدیریت دارایی‌هایشان مشاوره می‌دهند، این کار را در ازای دریافت حق مشاوره انجام می‌دهند. اما مهم‌ترین درآمد این شرکت‌ها ناشی از پذیرش ریسک‌های مالی در فرایند پذیره‌نویسی انواع اوراق بهادار است.

شرکت‌های تامین سرمایه برای پذیره‌نویسی اوراق (انتشار و فروش اوراق بهادار برای اولین بار) و بازارگردانی این اوراق (واسطه‌گری برای خرید و فروش اوراق بهادار پذیره‌نویسی‌شده در بازار ثانویه) کارمزد دریافت می‌کنند. سازمان بورس و اوراق بهادار هم تعیین‌کننده میزان کارمزدی است که این شرکت‌ها برای پذیره‌نویسی و بازارگردانی اوراق دریافت می‌کنند. به‌طور کلی درآمدهای شرکت‌های تامین سرمایه را می‌توان به شکل فهرست زیر خلاصه کرد:

• درآمدهای ناشی از تعهد پذیره‌نویسی یا کارمزد تعهد پذیره‌نویسی (انتشار اوراق در بازار اولیه)
• درآمدهای ناشی از خدمات بازارگردانی اوراق بهادار (در بازار ثانویه)
• درآمدهای مربوط به ارائه مشاوره برای عرضه و پذیرش
• درآمدهای معامله و مبادله به حساب خود و سرمایه‌گذاری با سرمایه شرکت (فعالیت‌هایی که شرکت با سرمایه خودش انجام می‌دهد)
• درآمدهای مربوط به مدیریت دارایی‌ها (مانند مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری)

نکته یک: منظور از اصطلاح «پذیره‌نویسی» فرایندی است که طی آن سرمایه‌گذاران (مانند فعالان بورسی) اوراق بهادار را از ناشر (شرکتی که به دنبال جذب سرمایه است) یا نماینده قانونی آن خریداری می‌کند.

نکته ۲: منظور از «تعهد پذیره‌نویسی» این است که اگر طی دوره تعیین‌شده برای پذیره‌نویسی، اوراق بهادار مذکور فروش نرود، شخص ثالث (شرکت تامین سرمایه) تعهد دارد که باقیمانده اوراق را بخرد.

آیا امکان ورود شرکت‌های تأمین سرمایه به بورس وجود دارد؟

بله. در حال حاضر از میان ۹ شرکت تامین سرمایه ایرانی، سهام ۶ شرکت در بورس معامله می‌شود؛ تامین سرمایه ملت (با نماد تملت)، تامین سرمایه سپهر (با نماد وسپهر)، تامین سرمایه لوتوس پارسیان (با نماد لوتوس)، تامین سرمایه امین (با نماد امین)، تامین سرمایه امید (با نماد امید) و تامین سرمایه نوین (با نماد تنوین). قرار است در آینده نزدیک هم سهام یک شرکت تامین سرمایه دیگر هم در بورس عرضه شود.

به‌طور کلی شرکت‌های تامین سرمایه در ایران با بانکداری سرمایه گذاری به‌صورت سهامی خاص تاسیس می‌شوند، اما می‌توانند وارد بورس هم بشوند. این شرکت‌ها برای ورود به بورس، مانند هر شرکت غیربورسی دیگری، باید ابتدا از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل شوند و سپس مراحل پذیره‌نویسی و ورود به یکی از بازارهای بورس یا فرابورس را طی کنند (و اصطلاحا عرضه اولیه شوند).

جمع‌بندی

شرکت تامین سرمایه غول‌هایی هستند که با توسعه ابزارهای نوین مالی این امکان را ایجاد می‌کنند که رابطه بین سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر هرچه ساده‌تر و سریع‌تر باشد. این شرکت‌ها علاوه بر اینکه امکان انتشار و فروش اوراق بهادار جدید را ایجاد می‌کنند، از طریق ارائه مشاوره‌های مالی به شرکت‌ها کمک می‌کنند که ساختارهای مالی و سازمانی‌شان را بهبود ببخشند و بهترین روش را برای توسعه و جذب سرمایه (تامین مالی) در پیش بگیرند.

بازار مالی چیست؟ و انواع آن کدام اند؟

ساعد نیوز: بازار مالی (به انگلیسی: Financial market ) با تقسیم کل سیستم اقتصاد یک کشور به دو بخش واقعی و مالی، بخش مالی را می‌توان به عنوان زیرمجموعه‌ای از نظام اقتصادی تعریف کرد که در آن وجوه، اعتبارات و سرمایه در چارچوب قوانین و مقررات مشخص از طرف پس‌انداز کنندگان و صاحبان پول و سرمایه به طرف متقاضیان، جریان می‌یابد.

بازار مالی (Financial Market) اصطلاحی گسترده است که برای طیف وسیعی از بازارها به کار می رود. هر بازاری که در آن تجارتی صورت می گیرد یک بازار مالی محسوب می شود. حتی بازارهایی که در آنها تجارت اوراق بهادار شامل سهام، اوراق قرضه، ارز، فلزات و مشتقات آنها انجام می شود هم بازار مالی هستند.

نظام مبتني بر اقتصاد بازار در سطح كلان به وجود بازارهاي 4 گانه اعتقاد دارد. اين بازارها عبارتند از: بازار كالا، بازار كار، بازار پول و بازار سرمايه. تجزيه و تحليل بازارهاي 4 گانه تعادل عمومي را به اثبات مي رساند. دو بازار از بازارهاي ياد شده در ارتباط با بخش مالي مي باشد. بخش مالي روي دوم سكه اقتصاد است كه در واقع مكمل بخش واقعي اقتصاد است. بنابراين تعادل بلند مدت و با ثبات هر نظام اقتصادي هنگامي به دست مي آيد كه دو بخش مالی و اقتصادی با ارتباطات دروني خود در شرايط تعادلي عمل كنند. بر اين اساس مي توان گفت كه بخش مالي تزريق كننده حيات به بخش حقيقي اقتصاد است و منظور از توسعه مالي، توسعه سيستم يا بخش مالي يعني بازارها، نهادها و ابزارهاي مالي مي باشد.

کارکردهای بازار مالی

جذب و تجهیز پس اندازها و تخصیص بهینه منابع (انتقال وجوه بین واحدهای اقتصادی)

انتقال وجوه بین واحدهای اقتصادی نقش اساسی بخش مالی اقتصاد است. واحدهای اقتصادی به طور کلی شامل واحدهای دارای پس انداز و واحدهای سرمایه گذاری هستند. نقش بازارهای مالی این است که این دو گروه مزبور را به یکدیگر نزدیک کند و راهکاری فراهم نمایند که وجوه از واحدهای دارای مازاد پس انداز به واحدهای مواجه با کمبود منابع یا کسری پس انداز انتقال یابد. بدیهی است که تأثیر این نقل و انتقال وجوه فراهم آوردن امکانات سرمایه گذاری مولد است. بنابراین ملاحظه می شود که در صورت عدم وجود یا ضعف بازارهای مالی، امکان تحقق سرمایه گذاری های مولد در سطح وسیع وجود نخواهد داشت.

تعیین قیمت وجوه و سرمایه

قیمت وجوه و سرمایه نیز در بازارهای مالی تعیین می شود. بنابراین بازارهای مالی با تعیین قیمت سرمایه و وجوه، بنگاه ها را در تصمیم گیری های سرمایه گذاری و برنامه ریزی های مالی کمک می کنند. به طوری که قیمت بازاری سرمایه توسط بنگاه می تواند با بازده انتظاری ناشی از آن مورد مقایسه قرار گیرد و بدین ترتیب بنگاه ها سرمایة خود را به سرمایه گذاری هایی که بازدة آن ها بالاتر یا مساوی هزینه سرمایه آن هاست اختصاص دهند. همچنین با استفاده از هزینة سرمایه که در بازار مالی تعیین می شود، امکان مقایسه و ترجیح سرمایه گذاری های کوتاه مدت و بلند مدت فراهم می شود. اما فرآیند کشف قیمت در بازارهای مالی زمانی به درستی و به شکل عادلانه انجام می گیرد که شرایط رقابتی بر بازار حاکم باشد. در این شرایط عرضه و تقاضای وجوه و سرمایه، قیمت را تعیین می کند و قیمت تعیین شده توسط بازار بهترین راهنما برای عرضه کنندگان وجوه یعنی پس اندازکنندگان و سرمایه گذاران و تقاضاکنندگان وجوه یا سپرده پذیران خواهد بود. بدین وسیله تصمیم گیری برای هر دو گروه آسان خواهد شد و منابع سرمایه ای به بهترین نحو تخصیص خواهد یافت.

انتشار و تحلیل اطلاعات

بازارهای مالی، اطلاعات را گردآوری می نمایند و از طریق قیمت های منتشر شده منعکس می نمایند. حتی افرادی که فرآیند پرهزینه ارزیابی بنگاه ها و مدیران و شرایط بازار سهام را طی نکرده اند، می توانند قیمت های سهام را که منعکس کنندة اطلاعاتی است که دیگران به دست آورده اند، مشاهده کنند. انتشار و تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط بازارهای مالی باعث می شود تا جامعه منابع ناچیزی را به منظور به دست آوردن اطلاعات هزینه کند. اقتصادی شدن کسب اطلاعات دربارة فرصت های سرمایه گذاری، می تواند به تخصیص بهتر منابع منجر گردد.

تسهیل دادوستدها

سیستم های مالی که هزینه های مبادلاتی را کاهش می دهند، می توانند موجب تخصصی تر شدن فعالیت ها، نوآوری تکنولوژی و رشد اقتصادی شوند. همان طور که آدام اسمیت (1779) نیز ادعا می کند، هزینة مبادلاتی کمتر باعث تخصصی تر شدن کارها می شود. وجود واسطه ای همانند پول، باعث می شود تا هزینه های مبادله کالا تا حد زیادی کاهش یابد و امر مبادله ساده تر و روان تر گردد. وجود نهادهای واسطه ای نیز خود باعث کاهش این هزینه ها، تقسیم کار بهتر و در نتیجه کارآیی و رشد بالاتر می شود.

توزیع خطر و مدیریت ریسک

بازارهای مالی علاوه بر تخصیص سرمایة پولی، خطرات اقتصادی را نیز توزیع می کنند. در واقع ریسک اشتغال به فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری، از طریق ایجاد و توزیع اوراق بهادار از هم تفکیک و توزیع می شود. به عبارت دیگر بازارهای مالی (بازار پول و سرمایه) در ابعاد وسیع ریسک افرادی بازارهای مالی و وظایف آنها را که در فعالیت های اقتصادی بزرگ و پرمخاطره اشتغال دارند به پس انداز کنندگان که حاضر به پذیرش ریسک یک بازدة غیرمطمئن هستند، منتقل و بین آن ها توزیع می کنند.

بازارهای مالی علاوه بر تفکیک ریسک اشتغال و سرمایه گذاری، افراد را قادر به ایجاد تنوع در سرمایه گذاری می کنند. ایجاد تنوع در سبد دارایی منجر به کاهش ریسک می شود. کل ریسک به این علت کاهش می یابد که زیان در بعضی از سرمایه گذاری ها توسط منافع ناشی از سایر سرمایه گذاری ها جبران می شود. بازارهای مالی همچنین ریسک عدم نقدشوندگی را کاهش می دهند. نقدشوندگی، عبارت از سهولت تبدیل دارایی ها به قدرت خرید در قیمت های مورد توافق است. هزینه های مبادلاتی و عدم تقارن اطلاعاتی باعث کاهش نقدشوندگی شده و ریسک را افزایش می دهد. بازارهای مالی از طریق انتشار و تحلیل اطلاعات و تسهیل دادوستدها به کاهش ریسک عدم نقدشوندگی کمک می بازارهای مالی و وظایف آنها کنند.

طبقه بندی انواع بازارهای مالی در ایران

بازارهاي مالي بر پايه معيارهاي متفاوتي قابل طبقه بندي هستند:

1. طبقه بندي بر اساس نوع دارايي
2. طبقه بندي بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
3. طبقه بندي بر اساس سررسيد تعهدات مالي

انواع بازارهای مالی بر اساس نوع دارايي

الف) بازار سهام

در اين بازار، سهام شركت ها كه نشانگر مالكيت دارنده آن در شركت است، دادوستد مي شود.

ب) بازار اوراق بدهی

بازاري است كه در آن ابزارهاي با درآمد ثابت (اوراق قرضه) دادوستد مي شوند.

ج) بازار ابزارهای مشتق

بازاري است براي معاملات ابزارهايي مبتني بر دارايي هاي مالي يا فيزيكي از كه آن جمله مي توان به اختيار معامله و قرارداد آتي اشاره كرد.

طبقه بندي بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار

بازار دست اول (اولیه)
شرکت ها، مؤسسات و بنگاه های اقتصادی برای تأمین منابع مالی مورد نیاز خود به مبالغ هنگفتی نیاز دارند كه اغلب این منابع را در مقابل واگذاری اوراق بهادار خود، به دست می آورند. واگذاری اوراق بهادار و تأمین اعتبار برای اولین بار در بازار دست اول انجام می شود. به عبارت دیگر در بازار دست اول، اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر می شوند. براین اساس فروشنده اوراق بهادار در واقع همان ناشر اوراق بهادار است.

بازار دست دوم (ثانویه)
پس از عرضه اوراق بهادار در بازار اولیه و به منظور آن که این اوراق بتوانند مورد دادوستد قرار گیرند، به بازار دیگری نیاز است که به آن بازار ثانویه اوراق بهادار گفته می شود. در این بازار، اوراق قابلیت دادوستد پيدا مي كنند. وجود بازار دست دوم، صرفاً به این دلیل است که قابلیت نقدشوندگي اوراق بهادار منتشر شده در بازار دست اول را افزایش دهد، ضمن این که شرایطی فراهم می آورد که قرض دهندگان و قرض گیرندگان در صورت لزوم به آسانی بتوانند تصمیمات سرمایه گذاری خود را تغییر داده، به فروش اوراق بهادار خریداری شده یا خرید اوراق بهادار دیگر اقدام نمایند.
دادوستد در بازار دست دوم به دفعات نامحدود انجام می شود و بنابراین با جابجا شدن مالکیت ابزارهای مالی قابل دادوستد در آن بازار، قدرت نقدشوندگی زیادی ایجاد می شود. در این حالت، از نقد شدن پیش از سررسید بدهی واحدهای متقاضی سرمایه یا ناشران اوراق بهادار جلوگیری می شود و در نتیجه ضربه های کمبود نقدینگی تأثیر محدودتری بر واحدهای سرمایه گذار خواهد داشت.

طبقه بندي بر اساس سررسید تعهدات مالی

الف ) بازار پول ( Money market )
بنا به تعریف، بازار پول بازاری برای دادوستد پول و دیگر دارایی های مالی جانشین نزدیک پول است که سررسید کمتر از یک سال دارند. همچنین می توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد. تمرکز فعالیت این بازار در استفاده از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاه های تجاری این امکان را می دهند که به سرعت نقدینگی خود را به میزان مطلوب درآورند.

ب ) بازار سرمایه ( Capital market )
برپایه طبقه بندی بازار مالی با نگرش به سررسید دارایی ها، بازار سرمایه به بازار دادوستد ابزارهای مالی با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی های بدون سررسید اطلاق می شود. این بخش از بازار مالی نقش مهمتری در گردآوری منابع پس اندازی و تأمین نیازهای سرمایه گذاری واحدهای تولیدی دارد. بازار سرمایه نسبت به بازار پول بسیار گسترده تر است و از تنوع ابزاری بیشتری برخوردار است.
مهمترین کارکرد بازارهای مالی شامل بازارهای پول، سرمایه و بیمه در اقتصاد ملی، تجهیز منابع پس اندازی و هدایت آن به سوی فعالیتهای مولد اقتصادی است، ضمن آنکه تعیین قیمت وجوه و سرمایه، انتشار و تحلیل اطلاعات و توزیع ریسک اقتصادی نیز اغلب در شمار کارکردهای این بازارهاست.

بازار پول (Money Market)

این بازار یکی از بزرگترین بازارهای مالی و سرمایه جهان است که بانک ها و شرکت های دولتی و خصوصی و همچنین سهامداران در آن فعال می باشند. این بازار به چهار دسته بزرگ و اصلی اوراق قرضه دولتی، شرکتی، شهرداری، اوراق خزانه بانکی، اسناد بانکی و گواهی اسناد سپرده تقسیم می شود. به صورت کلی این بازارها در راستای جذب سرمایه برای راه اندازی پروژه های شرکت های خصوصی و دولتی و انتشار اوراق برای سرمایه گذاران فعالیت می کند که البته در مقالات بعدی به صورت کامل راجع به هر بخش توضیحات کامل خواهیم داد. در حالت کلی این بازارها بیشتر برای افرادی که به دنبال سرمایه گذاری هایی با ریسک و همچنین سود کم هستند مناسب می باشد.

بازار ارز (Currency Market)

آخرین گروه از دسته بندی بازار های مالی و سرمایه بازار ارز (Currency Market) می باشد که شامل بازار مالی فارکس (Forex Market) یا foreign exchange market می باشد. این بازار یکی از بزرگترین بازارهای مالی بین المللی می باشد که گردش مالی روزانه آن حدود ۷۰۰۰ میلیارد دلار می باشد و جزو پر طرفدارترین بازارهای مالی آنلاین دنیا می باشد که تعداد زیادی از تحلیلگران، معامله گران، شرکت ها، بانک ها و موسسات از سرتاسر دنیا در آن فعالیت می کنند.

ریسکهای موجود در بازار مالی ایران

ریسک دولتی

این ریسک که بر اساس پایین بودن قدرت اعتبار کشور و دولت ایران در تأمین منابع مالی از طریق قرض از بانک بر ؟ یا بازار بین المللی میباشد بر اساس قیمت اخیر پایین نفت و رشد متوسط اقتصادی و منفی بودن سطح تجاری کشور به وجود آمده است. به دنبال برداشته شدن تدریجی تحریمهای اقتصادی از ژانویه سال ۲۰۱۶، اعتبار ایران نسبتاً با رشد کمی به دلیل افزایش صادرات نفتی ایران به حد قبل تحریمها و وارد شدن سرمایه های خارجی مواجه شده است سطح پایین بدهیها بین تمامی و همچنین افزایش دسترسی کشور ایران به بازارهای تأمین مالی به کم شدن این ریسک کمک خواهد کرد.

ریسک نرخ ارز

این ریسک با توجه به برداشته شدن تحریمهای اقتصادی به دلیل فعالیتهای اتمی ایران و افزایش دیدگاه مثبت نسبت به آینده اقتصاد ایران کمتر میشود. ولی با این وجود، عدم اطمینان به دلیل یکی نبودن برنامه های رسمی دولتی و بازار ارز که به سال ۲۰۱۸ موکول شده است به همراه نگرانی هایی که از اجمال تحریمهای جدید توسط دولت آمریکا، هنوز به آرایش نرسیده و دارای تحولات زیادی میباشد.

ریسک بخش بانکها

ضعف بانکها به دلیل کمبود منابع، بالا بودن نرخ وامهای بیپایه و اساس، تغییرات در سیاستهایی که موجب تفاوت در پروسه ارائه تسهیلات بوجود آمده است باعث افزایش این ریسک شده است با وجود این که ایران در صدد شکستن مسأله تحریمهای اقتصادی از جانب دولت آمریکا در خصوص دلار آمریکا که به عنوان ارز رسمی در مبادلات استفاده میشود، بیشتر بانکهای غربی با اطاعت از آمریکا با مبادله با دولت و بانکهای ایران سرباز میزنند.

ریسک سیاسی

با توجه به اینکه انتظار میرود با روی کار آمدن آقای روحانی، رئیس جمهور جدید در سال 2017، این ریسک کاهش یابد، ولی متأسفانه صحنه سیاسی هنوز دارای تزلزل بسیار بوده است به طوری که جناح راست در صدد … علاوه بر آن شده است که بر سر راه آقای روحانی وجود دارد، دولت جدید آمریکا نیز با به کارگیری سیاست مخالف ایران که با همکاری کشور اسرائیل و چند کشور حوزه خلیج فارس همراه است.

ریسک بخش اقتصادی

وابستگی ایران در بخش هیدروکربن موجب تزلزل اقتصادی ایران و افزایش یا کاهش قیمت و صادرات نفی شده است بعد از برطرف شدن مشکلات تحریمهای اتمی، ایران میتواند از نمای رقبای خود در حوزة خلیج فارس پیشی بگیرد ولی افزایش ریسک به دلیل افزایش تحمیل تحریمهای جدید از طرف کشور آمریکا باعث تنزل در اعتماد در اقتصاد داخلی و خارجی ایران میشود، تراز این ریسک را بالا میبرد.