اوراق قرضه و انواع آن به زبان ساده
اوراق قرضه همچنان که از نام آن پیداست نوعی قرض و وام به حساب می آید. در واقع صدور اوراق قرضه توسط شرکت های تجاری به این معناست که آنان از شما قرض و وام می گیرند و در قبال آن بهره به شما می دهند.
به عبارتی شما قرض می دهید به شرکت برای تامین مالی شرکت و در قبال آن تا مدتی مثلا یک سال شرکت مزبور به قرض دهنده بهره می دهد تا وقتی که سر رسید تمام شود. آن وقت شرکت کل مبلغ را که قرض گرفته پس می دهد.
در ادامه از این اوراق قرضه سخن خواهیم گفت البته باید دانست در حال حاضر اوراق قرضه توسط شورای نگهبان خلاف شرع اعلام شده و می توان گفت محمل قانونی ندارد و جایگزین آن اوراق مشارکت است.
دسترسی سریع به عناوین:
اوراق قرضه چیست؟
گاه پیش می آید که ما برای خرید وسیله یا هر چیز دیگری دچار کمبود مالی و کمبود سرمایه می شویم و برای آن ناچار به قرض گرفتن هستیم.
حال مثال همین قضیه در مورد شرکت ها جاری است ممکن است شرکت ها منبع مالی برای پیشبرد امور خود نیاز داشته باشند اما یا بانک جوابگوی این همه سرمایه نیست یا به دلیل دیگر شرکت برای تامین منابع مالی خود دست به صدور اوراق قرضه می زند و آن منبع مالی و سرمایه مورد نیاز را از مردم قرض می گیرد.
وقتی فردی اقدام به خرید اوراق قرضه می کند؛ در واقع پول خود را به شرکت قرض می دهد و در مقابل این خرید اوراق یا در مقابل این قرض دادن از مزایایی و امتیاز هایی برخوردار می شود.
فرض کنید مدت اوراق قرضه یک ساله است در این مدت که فرد پول خود را قرض داده یعنی اوراق قرضه خریداری کرده است تا پایان یک سال که پول خود را کامل پس می گیرد از بهره آن پول برخوردار می باشد.
شرکت عرضه کننده اوراق قرضه هم مکلف است طبق آنچه از ابتدا پیش بینی شده طی دوره های مختلف مبلغی به عنوان بهره یا سود به دارنده این اوراق پرداخت کنند.
تفاوت اوراق قرضه با سهام
هم خرید اوراق قرضه هم خرید سهام، نوعی سرمایه گذاری است اما آنچنان که پیداست در اوراق قرضه نرخ ثابتی برای سود وجود دارد و در هر حال به این قرض، سودی تعلق می گیرد اما در سهام که این هم نوعی سرمایه گذاری است، سود ثابتی وجود ندارد و بستگی به شرکت و پیشرفت آن دارد و ریسک بیشتری خواهد داشت.
تفاوت دیگری که وجود دارد در این است که در سهام، فرد سهام دار خریدار سهام در واقع مالک بخشی از سهام شرکت است و در سود و زیان آن شریک می باشد اما در اوراق قرضه، فرد چون به شرکت قرض داده صرفا طلبکار شرکت به حساب می آید.
نکته ای که باید دوباره بر آن تاکید کرد این است که در اوراق قرضه به این دلیل که دارای نرخ سود ثابت است؛ توسط شورای نگهبان غیر شرعی اعلام شده است و در حال حاضر چنین اوراقی رسما وجود ندارد اما اوراق مشارکت جایگزین آن شده است با ماهیتی متفاوت.
شرایط صدور اوراق قرضه
در لایحه اصلاحی سال ۴۷ قانون تجارت برای صدور اوراق قرضه شرایطی پیش بینی شده است که طبق آن:
- نوع شرکت باید سهامی عام باشد، پس سایر شرکت ها از صدور اوراق قرضه ممنوع بودند.
- از تاریخ ثبت شرکت دو سال گذشته باشد.
- در اساسنامه این اجازه داده شده که شرکت حق دارد اوراق قرضه صادر کند یا اگر پیش بینی نشده این امر در مجمع عمومی فوق العاده به تصویب برسد.
- شرط دیگر این بود که شرکت تنها زمانی می تواند اوراق قرضه صادر کند که تمام سرمایه ثبت شده شرکت پرداخت شده باشد.
- و این که حداقل دو نوبت ترازنامه و حساب سود ک زیان شرکت توسط مجمع عمومی صاحبان سهام به تصویب برسد.
انواع اوراق قرضه
اوراق قرضه ممکن است ساده باشد یا مرکب در اوراق قرضه ساده فرد تنها طلبکار است و به وی بهره ای تعلق می گیرد اما در اوراق قرضه مرکب امتیازات بیشتری دارد مثلا ممکن است که وی سهام دار شرکت نیز بشود، یعنی به جای طلبکار بودن شریک شرکت خواهند شد. در ادامه به این مورد خواهیم پرداخت.
۱- اوراق قرضه قابل تبدیل با سهام: در اینجا که صدور چنین اوراقی نیازمند تصویب مجمع عمومی فوق العاده است. این مجمع باید مدت و شرایطی را که در آن افراد می توانند اوراق خود را به سهام شرکت تبدیل کنند؛ مشخص کند و علاوه بر آن اجازه افزایش سرمایه را نیز به هیئت مدیره بدهد.
انتشار این اوراق همانند اوراق قرضه ساده و عادی است منتها در اطلاعیه ذکر می کنند که این اوراق قابل تبدیل به سهام شرکت می باشند. تبدیل این اوراق به سهام شرکت تابع میل و اراده دارنده اوراق قرضه است.
۲- اوراق قرضه قابل تعویض با سهام: در اوراق قرضه قابل تعویض با سهام شرکت، مجمع عمومی فوق العاده خود سرمایه شرکت را به مبلغی حداقل به میزان اوراق قرضه افزایش می دهد که این افزایش سرمایه موقتا توسط یک یا چند بانک یا موسسه مالی و اعتباری پذیره نویسی می گردد تا دارنده اوراق قرضه بتواند تا قبل از سر رسید آن اقدام به تعویض ورقه قرضه با سهم نماید.
در واقع در زمانی که شرکت نیاز به تامین مالی فوری دارد قانون اجازه داده است که با تصویب شورای پول و اعتبار و با انعقاد قراردادی، پول مورد احتیاج را به اینگونه شرکت ها اعطا کند مشروط به این که قرارداد مزبور و مصوبه مجمع عمومی فوق العاده دایر بر افزایش سرمایه شرکت را همزمان با انتشار اوراق قرضه قابل تعویض به سهام شرکت تصویب نماید.
تفاوت اوراق مشارکت و اوراق قرضه
همانطور که گفتیم اوراق قرضه به این دلیل که دارای نرخ سود ثابت است توسط شورای نگهبان غیر شرعی اعلام شده و منسوخ گردیده است و جایگزین آن اوراق مشارکت است.
در اوراق مشارکت در واقع بر خلاف اوراق قرضه، فرد در یک طرح مشخص مشارکت می کند و به عبارتی شخص سرمایه خود را به یک شرکت، کارخانه و… می دهد تا بتواند طرح توسعه خود را اجرا و سود سرمایه گذار را نیز پرداخت کند.
اوراق مشارکت، اوراق بهادار بانامی است که با قیمت و مدت معین و برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح های مورد نظر دولت، شهرداری ها، شرکت های بزرگ دولتی و خصوصی و تحت نظارت بانک مرکزی جهت تامین مالی آن ها منتشر شده است و بازپرداخت آن توسط دولت با بانک ها تضمین می شود.
اوراق مذکور از طریق عرضه عمومی به سرمایه گذاران واگذار می شود.
نتیجه گیری
اوراق قرضه اوراقی است که افراد با خریداری آن مبلغی به شرکت های تجاری وام و قرض می دهند و بابت این قرض، سود و بهره معین دریافت می کنند.
به دلیل همین داشتن سود و بهره معین، اوراق قرضه که در لایحه اصلاحی قانون تجارت پیش بینی شده بود توسط شورای نگهبان خلاف شرع دانسته شد.
جایگزینی که برای اوراق قرضه وجود دارد؛ اوراق مشارکت است، در اوراق مشارکت، فرد در یک طرح، مشارکت می کند و در سود و زیان آن سهیم است و دارای ویژگی های خاص دیگر است برخلاف اوراق قرضه که توضیح داده شد.
سوالات متداول
اوراق قرضه به زبان ساده چیست؟
به زبان ساده می توان گفت ممکن است شرکت برای انجام امری نیاز به پول داشته باشد؛ لذا با صدور اوراق مشارکت این پول را از مردم قرض می گیرد و در عوض آن به ایشان سود و بهره می پردازد.
آیا اوراق قرضه امری شرعی به حساب می آید؟
اوراق قرضه به این دلیل که متضمن سودی معین با بهره معین می باشد توسط شورای نگهبان خلاف شرع اعلام شده و در حال حاضر محمل قانونی ندارد.
تفاوت اوراق قرضه و سهام در چیست؟
در اوراق قرضه فرد با قرض دادن طلبکار شرکت می شود اما در سهام فرد مالک بخشی از سهام شرکت می باشد.
انواع بازارهای مالی، شناخت و کارکردهای آن
ممکن است با شنیدن نام بازار، ذهنتان به سمت مکان‌هایی برود که برای معامله باید در آن حضور داشته باشید تا بتوانید چیزی را مبادله کنید. از بازار تره‌بار گرفته تا بازار سکه و طلا. در ادامه قصد معرفی بازارهایی را داریم که برای خرید و فروش در آن، نیازی به حضور فیزیکی نیست.
بازارهای مالی چه هستند؟
بازارهای مالی (Financial Markets) بازارهایی هستند که در آنها معامله‌گران، دست به خرید و فروش دارایی‌های مالی می‌زنند. دارایی‌هایی نظیر اوراق‌بهادار، طلا، سهام، کالا و. در این بازارها معامله می‌شوند. قیمت معاملات در این بازارها بر اساس فرایند عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.
بازارهای مالی، یک سیستم باز و منظم ایجاد می‌کنند، تا شرکت‌ها بتوانند به سرمایه مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. این بازارها برای عملکرد صحیح اقتصادهای سرمایه‌داری بسیار حیاتی هستند. به‌طور کلی بازارهای مالی شرایطی را ایجاد می‌کنند تا بین افراد با مازاد منابع و کسانی که با کمبود منابع مالی مواجه هستند، یک ارتباطی شکل گیرد.
زمانی که حرف از بازارهای مالی می‌شود، بیشتر افراد ذهنشان تنها به‌سمت بورس اوراق بهادار متمایل می‌شود. در حالی که بازارهای مالی مختلف، با اهداف متفاوتی وجود دارد که اکثر افراد با آنها آشنا نیستند. بازارهایی مانند بورس کالا، بازار طلا، بازار مسکن و. نمونه‌ای از این بازارها هستند. در این مقاله سعی بر آن است که شما را با برخی از این بازارها آشنا کنیم.
کارکردهای بازار مالی
یکی از کارکردهای بازارهای مالی قیمت‌یابی (Price Discovery process) است. یعنی با توجه به اطلاعاتی که در بازار وجود دارد و بر‌اساس قیمت عرضه و تقاضای موجود، قیمت اوراق بهادار تعیین می‌شود.
هر چه بازار کاراتر باشد، قیمت اوراق بهادار صحیح‌تر تعیین می‌شود، یعنی قیمت ورقه بهادار به قیمت واقعی آن نزدیک‌تر می‌شود.
هر چه بازار کاراتر باشد قیمت اوراق بهادار درست‌تر تعیین می‌شود، یعنی قیمت ورقه بهادار به قیمت واقعی آن نزدیک‌تر می‌شود. علاوه‌بر کارایی اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟ بازار، هرچه شرایط رقابت کامل در بازار بیشتر فراهم باشد (یعنی تمامی اطلاعات در دسترس عموم قرار داشته باشند و تعداد زیادی معامله‌گر در بازار حضور داشته باشند) قیمت اوراق بهادار بهتر و نزدیک‌تر به قیمت واقعی آن مشخص می‌شوند.
کمک به فرآیند تشکیل و تخصیص سرمایه از دیگر مزایای این بازارها هستند. بازارهای مالی منجر‌به انتقال پول‌های اضافی و بلا‌استفاده سرمایه‌گذاران خرد و کلان به بخش‌هایی از صنایع و خدمات که مستعد رشد هستند و یک مزیت نسبی نسبت به دیگر صنایع دارند، می‌شوند. همچنین این بازار باعث می‌شود که ریسک، بین متقاضیان و دارندگان وجوه تقسیم شود.
در شکل زیر طبقه‌بندی‌های مختلف از بازارهای مالی را می‌بینید.
تقسیم‌بندی بازارهای مالی
تقسیم‌بندی بازارهای مالی
بازارهای مالی را میتوان بر‌اساس حق مالی، سررسید ابزار مورد معامله، ساختار سازمانی و زمان واگذاری آنها به چهار طبقه دسته‌بندی کرد.
بازارهای مالی بر‌اساس حق مالی
بازارهای مالی بر‌اساس حق مالی به دو دسته‌ی بازار بدهی و بازار سهام تقسیم می‌شوند.
بازار بدهی
بازار بدهی، بازاری است که در آن مطالبات ثابت یا ابزارهای بدهی مثل اوراق قرضه معامله می‌شوند.
بازار سهام
بازاری است که در آن سرمایه‌گذاران به مبادله سهام می‌پردازند.
بازار مالی بر‌اساس سررسید ابزار مورد معامله
بازارها بر‌اساس سررسید ابزار قابل معامله به دو دسته بازار پول و سرمایه تقسیم می‌شوند.
بازار پول (Money Market)
بازار پول، بازاری است که در آن اوراق بهادار با سررسید کمتر از یک سال معامله می‌شوند. در این بازار سرعت نقدشوندگی بسیار بالا است. نرخ بهره در بازار پول متناسب با مدت زمان نگهداری اوراق بهادار است. یعنی هرچه مدت زمان نگهداری اوراق بهادار بیشتر باشد، نرخ بهره هم افزایش پیدا می‌کند. نرخ بهره بازار پول به دلیل کوتاه‌تر بودن مدت زمان سررسید، کمتر از نرخ بهره بازار سرمایه است. همچنین در این بازار ریسک عدم پرداخت پایین است.
اوراقی مانند اوراق خزانه (اوراق بهادار کوتاه‌مدت با سررسید 3 ماه تا یک سال) و اوراق تجاری شرکت‌ها (اوراق با سررسید 270 روز یا کمتر)، نمونه‌ای از اوراق قابل معامله در بازار پول هستند. از نهادهای مالی مختلف این بازار میتوان بانک‌های تجاری و واسطه‌های مالی و. را نام برد. برای آشنایی بیشتر با نهادهای مالی می‌توانید به مقاله آشنایی با نهادهای مالی مراجعه کنید.
بازار سرمایه (Capital Market)
در بازار سرمایه اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال مورد معامله قرار می‌گیرند. اوراقی نظیر اوراق قرضه بلندمدت و سهام از جمله اوراق قابل معامله در این بازار هستند. به‌طور کلی این بازار هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را تسهیل می‌کند.
بازار سرمایه ابزارهای قابل معامله در خود را از لحاظ چرخه عمرشان در دو بازار مختلف در خود جای داده است.
بازار اولیه (Primary Market)
بازار اولیه، بازاری است که اوراق بهادار برای اولین بار در آن عرضه و مبادله می‌شوند. به‌طور کلی میتوان گفت که تشکیل سرمایه در بازار اولیه اتفاق می‌افتد.
بازار ثانویه (Secondary Market)
بعد از اینکه اوراق بهادار برای اولین بار (مثل عرضه‌های اولیه) در بازار اولیه مورد معامله قرار گرفتند، وارد بازار ثانویه می‌شوند. بازار ثانویه این امکان را فراهم می‌آورد تا اوراقی که قبلا در بازار اولیه معامله شدند، دوباره قابلیت معامله داشته باشند و دارندگان آنها نگرانی از جهت خرید یا فروش اوراق نداشته باشند.تعداد دفعات انجام معامله در بازار ثانویه محدودیتی ندارد. بازار بورس نمونه‌ای از بازارهای ثانویه سازمان‌یافته است.
قیمت اوراق بهادار (مثل سهام) در بازار ثانویه، عملکرد مدیریت شرکت را نشان میدهد. اگر قیمت سهامی بالا رود، نشانگر عملکرد خوب واحد مدیریت است که در نهایت منجر‌به افزایش سرمایه و ثروت سهامدارانش می‌شود.
بازار ثانویه میتواند به شکل‌های زیر نیز وجود داشته باشد.
بازار مذاکره یا حراج (Auction Market)
در این بازار خریداران و فروشندگان و یا کارگزاران آنها به‌طور مستقیم با هم معامله می‌کنند. معامله زمانی در این بازار انجام می‌شود که بالاترین قیمتی که برای خرید سهم پیشنهاد شده با پایین‌ترین قیمتی که یک شخص حاضر است سهام خود را به فروش برساند، برابر باشند.
بازار کارگزاری (Broker Market)
اگر به تعداد کافی خریدار و فروشنده در بازار مزایده وجود نداشته باشد، معامله‌گران به یک کارگزار مراجعه می‌کنند. کارگزار با دریافت حق کمیسیون، طرف معامله‌ای که حاضر به خرید یا فروش سهامش متناسب با شرایط شما باشد را پیدا می‌کند و از این طریق معامله انجام می‌شود.
بازار دلالی (Dealer Market)
افرادی در بازار وجود دارند که حاضر به پذیرش ریسک ناشی از نوسانات قیمت‌ها هستند. این افراد از تغییرات قیمت در بازار استفاده می‌کنند. نوسان‌گیر‌ها را میتوان از جمله فعالان این بازار دانست.
بازارهای مالی بر‌اساس ساختار سازمانی
همانطور که در جدول بالا می‌بینید. بازارهای مالی از لحاظ قانون‌مندی، نظم و ساختار سازمانی به چهار دسته تقسیم می‌شوند.
بازارهای رسمی
بورس اوراق بهادار از بازارهای رسمی سازمان‌یافته است که شامل تسهیلات فیزیکی مشهود است. قوانین و شرایط سخت‌گیرانه‌ای برای شرکت‌هایی که وارد بورس می‌شوند اعمال می‌شود. این شرکت‌ها از لحاظ میزان نقدینگی، شفافیت اطلاعات و. بررسی می‌شوند. به‌طور کلی ریسک شرکت‌های فعال در بورس کمتر از سایر بازارها نظیر فرابورس است. عمده‌ترین اعضای فعال اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟ در بورس ایران، عبارت‌اند از: کارگزاران، معامله‌گران و بازارسازان
به این بازار، بازار اول نیز گفته می‌شود و معاملات مربوط به شرکت‌های بورسی در آن انجام می‌شود.
بازار خارج از بورس (Over The Counter)
بازار خارج از بورس (OTC) که به آن بازار مبتنی بر چانه‌زنی نیز می‌گویند، بازاری است که در آن معامله بر روی اوراق بهادار شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته نشده‌اند انجام می‌شود. این بازار دارای یک مکان فیزیکی نیست و شرایط آسان‌تری برای ورود به آن نسبت به بازارهای رسمی وجود دارد.
در ایران بازار فرابورس معادل بازار خارج از بورس است و تنها تفاوتی که در آنها وجود دارد این است که بازار فرابورس دارای یک مکان فیزیکی است. به این بازار میتوان بازار دوم نیز گفت.
بازار سوم
شامل کلیه بازارهای خارج از بورس است. در این بازار کلیه اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس، در خارج از بورس مورد معامله قرار می‌گیرند. معمولا سازمانها و موسسات بزرگ سرمایه‌گذاری در این بازار به معامله اوراق بهادار می‌پردازند. یکی از دلایل این کار میتواند به خاطر حق کمیسیون و کارمزد کمتری که این بازار دارد، باشد.
بازار چهارم
در بازار چهارم معمولا سازمان‌هایی که قصد انجام معاملات خیلی بزرگ دارند، فعالیت می‌کنند. در این بازار برای اینکه کارمزدی پرداخت نشود، طرفین معمولا به‌طور مستقیم و بدون دخالت کارگزار دست به معامله می‌زنند. نوعی سیستم کامپیوتری وجود دارد که موسسات با استفاده از آن می‌توانند مقادیر زیادی از اوراق بهادار و یا سهام را بدون وجود هیچ واسطه‌ای خرید و فروش کنند. معمولا معاملات عمده و بلوکی در این بازار انجام می‌شود.
بازارهای مالی بر‌اساس زمان واگذاری
در آخرین تقسیم‌بندی میتوان بازار را از نظر زمان واگذاری به دو دسته بازار آتی و بازار نقدی تقسیم‌بندی کرد.
بازار آتی (future market)
بازاری است که اوراق مشتقه در آن مورد معامله قرار می‌گیرند. به‌همین دلیل به این بازار، بازار اوراق مشتقه نیز می‌گویند. اوراق مشتقه، قراردادی است که طی آن دارنده‌اش را موظف یا مختار می‌کند تا در یک تاریخ معین در آینده، دارایی را بخرد و یا بفروشد. قراردادهای مالی و اختیار معامله از اوراق مشتقه هستند که در مقالات بعد راجع‌به آنها صحبت خواهیم کرد.
بازار نقدی (Spot market)
بازاری است که در آن به محض انجام شدن معامله، تمام مبادلات مالی نیز در همان لحظه اتفاق می‌افتد. یعنی به طور آنی پس از پرداخت مبلغ توسط خریدار، مالکیت آن کالا یا اوراق‌بهادار به خریدار منتقل می‌شود.
بورس کالای ایران
علاوه‌بر بورس اوراق بهادار، بورس کالا نیز در ایران وجود. در بورس کالای ایران، محصولاتی نظیر زعفران، زیره سبز و پسته معامله می‌شوند. این معاملات به‌صورت قرار داد آتی بسته می‌شوند. به‌طور کلی میتوان گفت بازار آتی یکی از بخش‌های بورس کالا است. قرار داد آتیِ کالا به این صورت است که دو طرف معامله (خریدار و فروشنده) قراردادی تنظیم می‌کنند که طی آن یک کالای خاص، با قیمتی مشخص، در تاریخ معینی در آینده، توسط فروشنده در اختیار خریدار قرار بگیرد. با استفاده از این قرار داد اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟ میتوان ریسک تغییرات قیمت انواع کالا‌ها را پوشش داد.
خرید طلا در بورس کالا
اختصاص بخشی از سپرده‌ی خود به طلا، میتواند ریسک سبد سرمایه‌گذاری (پرتفوی) شما را کاهش بدهد. با خرید طلا به این صورت و نه به صورت حضوری، ریسک خرید و نگهداری طلا به حداقل می‌رسد. برای خرید طلا در بورس از سه روش میتوان استفاده کرد. یکی از این روش‌ها استفاده از صندوق‌های طلا است. علاوه بر آن از طریق گواهی سپرده سکه طلا نیز میتوان اقدام به خرید طلا کرد. برای خرید شمش طلا میتوان به بازار فیزیکی بورس کالا مراجعه کرد. در مقالات آینده راجع‌به بورس کالای ایران و خرید طلا و شمش، توضیح داده خواهد شد.
دارایی چیست و انواع دارایی کدامند؟
یکی از مهم‌ترین معیارها در تعیین ارزش یک شرکت یا شخص، در نظر گرفتن دارایی های آن است. دارایـی ها منابعی هستند که می‌توانند منافع اقتصادی آینده یک شرکت یا گروهی از افراد و ذینفعان را فراهم کنند. در این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک درباره مفهوم دارایـی و انواع آن صحبت خواهیم کرد.
فهرست مطالب
دارایی چیست؟
دارایـی هر منبع یا کالایی است که برای ایجاد جریان نقدی، کاهش هزینه‌ها یا تأمین منافع اقتصادی آتی یک فرد، کسب و کار یا دولت استفاده می‌شود. دارایـی‌ها دارای ارزش اقتصادی هستند و می‌توانند برای عملیات‌های تجاری شرکت‌ها و کسب و کارها مفید باشند و ارزش کسب و کارها یا دارایـی خالص یک فرد را افزایش دهند. طبق همین تعریف میتوان دارایـی را به دو دسته شخصی و تجاری تقسیم کرد.
دارایی شخصی، دارایـی متعلق به یک فرد است و دارایـی تجاری، دارایـی متعلق به یک کسب و کار یا شرکت. دارایـی ها می‌توانند فیزیکی (مشهود) یا نامشهود باشند و برای فروش در کوتاه مدت یا فروش بلندمدت در دسترس قرار بگیرند. امکان استفاده از دارایی برای انجام عملیات روزانه یک تجارت نیز وجود دارد. شما می توانید حقوق صاحبان سهام، توان پرداخت بدهی یا سلامت مالی یک شرکت را با کم کردن بدهی‌های آن شرکت (بدهی های معوق یا حساب های پرداختنی) از ارزش کل دارایـی‌های آن شرکت محاسبه کنید.
دلیل اهمیت دارایی چیست؟
افراد، کسب و کارها و دولت‌ها دارایـی‌های مختلف را به منظور ایجاد دستاوردهای اقتصادی کوتاه‌مدت یا بلندمدت انباشته می‌کنند. یک دارایـی میتواند ارزش ایجاد کند یا ارزش و اعتبار یک شرکت را افزایش یا کاهش دهد و توانایی پرداخت دیون کلی یک فرد یا یک شرکت را به عنوان یک کل واحد تغییر دهد.
میزان دارایی های یک شرکت معیار مهمی برای تعیین سلامت مالی آن شرکت است. وقتی دارایـی‌های یک شرکت برای پوشش دیون و بدهی‌های معوق آن کافی باشد، آن شرکت میتواند از ترازنامه که یک سند مالی است و دارایـی‌های جاری، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شرکت را نشان میدهد، برای ردیابی نحوه اندازه‌گیری دارایـی‌های خود در برابر بدهی‌ها استفاده کند.
انواع دارایی
روش‌های مختلفی برای طبقه بندی دارایـی‌ها وجود دارد. دارایـی‌ها به طور کلی بر اساس سرعت تبدیل آنها به پول نقد، حضور فیزیکی یا غیر فیزیکی یا استفاده و یا هدف آنها طبقه بندی می‌شوند. انواع دارایی را میتوان به دسته های زیر طبقه بندی نمود:
1. دارایی های جاری
دارایی های جاری، دارایـی‌هایی با قابلیت نقدشوندگی بالا هستند. این دارایـی‌ها می‌توانند به سرعت فروخته شوند و به پول نقد تبدیل گردند. دارایـی‌های مالی مانند وجه نقد، اوراق قرضه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، سهام و سایر اوراق بهادار قابل فروش هستند و می توانند به عنوان نقدشونده‌ترین دارایـی‌های جاری در نظر گرفته شوند. این دارایـی‌ها می‌توانند به راحتی و به سرعت بدون اینکه قیمت آنها تأثیر خاصی ببینند فروخته شوند. برای کسب و کارها و شرکت‌ها، دارایـی‌های جاری ممکن است شامل وجوه نقد، حساب‌های دریافتنی، موجودی کالا و هزینه‌های پیش‌پرداخت شده باشد.
2. دارایی های ثابت
دارایی های ثابت که به آنها دارایی‌های سخت یا دارایـی‌های بلندمدت نیز گفته می‌شود، دارایی هایی هستند که زمان زیادی طول می‌کشد تا ارزش نقدی حاصل کنند و عموماً نقدشوندگی پایینی دارند و معمولا نمی‌توان آنها را به سرعت و به ارزش دلخواه خود فروخت و نقد کرد. دارایـی‌هایی مثل ساختمان‌ها و املاک، زمین و مستغلات، لوازم و تجهیزات یا هر نوع دارایـی دیگری که برای فروش در طول سال در نظر گرفته نمی‌شوند نمونه‌های بارز دارایـی ثابت هستند.
3. دارایی های مشهود
دارایی های مشهود دارایی‌های واقعی هستند. دارایـی‌هایی مانند موجودی کالا، املاک و مستغلات، ماشین آلات، پول نقد یا اثاثیه که از نظر فیزیکی قابل لمس هستند و اغلب در اختیار مالک هستند دارایـی مشهود قلمداد می‌شوند. اکثر دارایـی های مشهود اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟ نیز دارایـی های جاری محسوب می‌شوند.
4. دارایی های نامشهود
دارایی های نامشهود اقلام یا کالاهایی هستند که به صورت نظری وجود دارند نه فیزیکی. برخی از نمونه‌های دارایـی‌های نامشهود شامل مجوزها، مالکیت معنوی، ثبت اختراع، نام برند و علائم تجاری هستند که به واسطه کاربردشان دارای ارزش هستند.
5. دارایی های عملیاتی
دارایی های عملیاتی آن دسته از دارایی هایی هستند که در جریان عملیات جاری یک شرکت به دست می آیند.به عبارت دیگر دارایی عملیاتی نیازمند جریان تولید است و درآمد حاصل از آن ثبت می شود. برخی از نمونه‌های دارایـی‌های عملیاتی عبارتند از حق چاپ، مجوزها، موجودی‌ها، تجهیزات یا ماشین‌آلات و فناوری‌های مورد استفاده یک کسب و کار.
6. دارایی های غیرعملیاتی
به تمام دارایی هایی که فاقد فعالیت های تجاری روزانه هستد، دارایی غیر عملیاتی می گویند. این دارایی ها درآمد ایجاد می‌کنند. زمین یا ملک خالی و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت را میتوان به عنوان دارایـی های غیرعملیاتی نام برد.
رابطه بین دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام چیست؟
- دارایی ها: دارایـی‌ها اقلام فیزیکی یا غیر فیزیکی هستند که در طول زمان ارزش خود را به دست می‌آورند یا از دست می‌دهند و به صاحبان خود کمک می کند تا سهام ایجاد کنند (ارزیابی دارایـی ها بدون احتساب بدهی ها). دارایـی ها شامل اقلامی می‌شود که یک شرکت مالک آنها است یا از محل بدهی از آنها به نوعی بهره می‌برد. دارایـی‌ها نشان دهنده سود خالص از ارزش هستند، در حالی که بدهی‌ها نشان دهنده زیان خالص اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟ از ارزش هستند.
- بدهی ها: بدهی ها تعهدات یا دیون قانونی هستند که یک شخص یا شرکت مسئول آن است و برای محاسبه حقوق صاحبان سهام از ارزش دارایـی‌های یک واحد تجاری کسر می‌شوند. بدهی‌ها میتواند اجاره ساختمان، حساب های پرداختنی، وام های بانکی یا حقوق و دستمزد را شامل شود.
- حقوق صاحبان سهام: حقوق صاحبان سهام عبارت است از تفاوت بین دارایـی ها و بدهی ها یا ارزیابی دارایـی های موجود یک شرکت بدون احتساب بدهی ها. به عبارت دیگر، حقوق صاحبان سهام به ارزش واقعی دارایـی‌های یک شرکت پس از حذف سایر بدهی‌ها یا تعهدات مالی اشاره دارد.
چگونه دارایی های خود را تشخیص دهیم؟
دارایی چیزی است که منفعت اقتصادی فعلی، آتی یا بالقوه یک فرد یا نهاد را فراهم می‌کند و به نوعی متعلق به شما است. یک اسکناس، یک رایانه رومیزی، یک صندلی یا یک ماشین همگی از دارایـی های شما هستند. حتی اگر کسی به شما بدهکار باشد نیز آن بدهی نیز یک دارایـی است. زیرا آن شخص باید این بدهی را به شما بپردازد (حتی اگر این وام تعهدی باشد که یک فرد یا شرکت باید به شما بازگرداند).
آیا نیروی کار نیز دارایی است؟
در تعاریف جدید اقتصادی و کسب و کار، نیروی کار دارایـی نیست بلکه سرمایه است. نیروی کار انسانی شامل افرادی است که به یک کسب و کار کمک می‌کنند تا به اهداف تجاری خود برسند و در ازای انجام کار، حقوق و دستمزد دریافت کنند. نیروی کار دارایـی نیست اما در افزایش و رشد ارزش دارایی‌ها سهم دارد و تاثیرگذار است. به عنوان مثال، دارایـی های غیرمشهود، مثل مالکیت معنوی، حق اختراع، اعتبار نام یک برند و غیره به واسطه افراد نیروی کار متخصص و خبره حاصل می‌شوند و به ارزش آنها افزوده می‌شود.
دارایی های جاری چه تفاوتی با دارایی های ثابت (غیر جاری) دارند؟
شرکت‌ها دارایـی‌های خود را بر اساس استفاده در دوره‌های زمانی مختلف از یکدیگر تفکیک می‌کنند. برای مثال، دارایـی‌های ثابت که به عنوان دارایـی‌های غیرجاری نیز شناخته می‌شوند، برای استفاده طولانی‌مدت (یک سال یا بیشتر) در نظر گرفته می‌شوند و اغلب به راحتی نقد نمی‌شوند. در نتیجه برخلاف دارایی های جاری، دارایـی های ثابت دچار استهلاک نیز می‌شوند.
دارایی ها در حسابداری
در حوزه حسابداری، دارایـی ها وسیله و ابزاری هستند که از طریق آنها یک کسب وکار میتواند تعهدات خود را برآورده کند و با انجام فعالیت‌های تجاری به منافع اقتصادی و سود دست یابد و ارزش پولی ایجاد کند. همه شرکت‌ها باید دارایی‌ها و بدهی‌های خود را بر اساس مجموعه ای از دستورالعمل‌ها و قواعد مشخص و تعریف شده محاسبه و ثبت کنند.
- استهلاک: با در نظر گرفتن ماهیت دارایی‌ها، عمر مفید آنها و ارزش ضایعات، استهلاک یک دارایـی تعیین می‌شود. برای محاسبه استهلاک، باید ماهیت دارایـی‌های نامشهود، مالکیت آنها و نحوه کمک و مفید بودن یک دارایـی در کسب درآمد یک واحد تجاری را در نظر گرفت.
- کاهش ارزش دارایی ها: کاهش ارزش یک دارایـی بر اساس تغییر در عوامل بازار تعیین می‌شود. کاهش ارزش زمانی در نظر گرفته می‌شود که ارزش دفتری یک دارایـی کمتر از ارزش بازار آن باشد.
- فناوری منسوخ شده: تجهیزات و ماشین آلاتی که یک واحد تجاری استفاده می‌کند به شدت به فناوری‌های غالب در بازار وابسته هستند. از این رو، منسوخ شدن یک فناوری منجر به تغییر در ارزش یک دارایـی خواهد شد.
- فروش دارایی: فروش دارایـی یکی از رایج‌ترین سناریوهایی است که در آن یک واحد تجاری دارایـی‌های اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟ خود را برای جایگزینی، ایجاد تنوع یا اهداف دیگر می‌فروشد. نکته اصلی که باید هنگام ثبت فروش یک دارایـی لحاظ کرد این است که سود حاصل از فروش، نرخ بازار و ارزش حق تمبر را تعیین کنیم.
- تغییر در عمر مفید یک دارایی: بسیاری از عوامل مانند استهلاک، کاهش ارزش یا ظرفیت به برآورد عمر مفید بستگی دارند. حسابداران و حسابرسان باید هر گونه تغییر در عمر مفید یک دارایـی را هوشمندانه در نظر بگیرند. همچنین اخذ نظرات تخصصی و کارشناسی شده در حین تخمین عمر مفید یک دارایـی کمک می‌کند تا بر صحت برآوردها افزوده شود.
- تغییر در الزامات قانونی و افشای صورت های مالی: حسابداری دارایی ها همیشه تحت دستورالعمل‌های دقیق و اصول و قوانین بین المللی و کشوری انجام می‌شود. افشای صورت های مالی و ارزش گذاری دارایـی‌ها طبق این اصول و قوانین انجام می‌شوند. بنابراین هرگونه تغییر در این قوانین به طور مستقیم بر نحوه تنظیم صورت های مالی و ارزش گذاری دارایـی‌های یک شرکت یا نهاد تأثیر خواهد گذاشت.
سخن آخر
در این مطب درباره انواع دارایی و اهمیت دارایی‌ها صحبت کردیم. دارایی‌ها نشان دهنده سرمایه‌هایی هستند که یک واحد تجاری می تواند با استفاده از آنها، تمام دیون و تعهدات آتی خود را تامین کند. از این رو، تعیین ارزش دارایی‌ها و بررسی مفروضات برای محاسبه آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
در برخی از شرکت ها، دارایـی‌ها به درستی در جایی ثبت نمی‌شوند و همین امر باعث بروز اشتباه در ارائه صورت های مالی می شود. جدا از برخی تعمدات، بیشتر اوقات این مسائل میتواند ناشی از اشتباهات فردی باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود حسابداری دارایی‌ها به وسیله ابزارها و نرم افزارهای حرفه‌ای، مثل نرم افزار حسابداری محک انجام شود تا صورت های مالی نیز بدون اشتباه و با اطلاعات دقیق و موثق آماده ارائه شوند.
اوراق بهادار
اوراق بهادار به عنوان یک سند تضمین کننده مالکیت در اختیار معامله گران و سهامداران بازار های مالی قرار می گیرد. آیا می دانید این سند مالکیت چیست؟ چگونه خرید و فروش می شود؟ چه نقشی در بازار فارکس دارد؟
تمام اموالی که شما صاحب آن هستید، طبیعتا باید یک سند یا گواهی وجود داشته باشد که مالکیت شما را نسبت به آن دارایی تضمین کند. طبیعتا مالی وجود ندارد که بدون سند مالکیت باشد زیرا در این صورت اساسا آن دارایی برای شخص خاصی نخواهد بود و می تواند در اختیار دولت قرار گیرد. هیچ شخصی بدون سند مالکیت نمی تواند ادعای مالکیت دارایی را داشته باشد. حتی اگر واقعا آن دارایی برای شخص او باشد، باید سندی برای اثبات این مالکیت وجود داشته باشد. اوراق بهادار سندی است که نشان می دهد یک شخص چه میزان دارایی یا سهام در اختیار دارد. بنابراین یک نوع ابزار کمک کننده مالی شمرده می شود. سرمایه گذار می تواند سند مالکیت خود را معامله کند و آن را بفروشد یا اوراق بهادار خریداری کند. در ادامه اطلاعات بیشتری در این زمینه ارائه می دهیم.
در پایان مقاله می توانید نظرات و سوالات خودتان را در خصوص این مقاله نوشته و برای ما ارسال کنید در اسرع وقت مشاورین ما با شما در ارتباط خواهند بود .
فهرست مطالب
اوراق بهادار یا Security چیست؟
انواع اوراق بهادار کدامند؟
نحوه خرید و فروش اوراق بهادار چگونه است؟
اوراق بهادار آمریکا چیست و چه تاثیری بر روند بازار فارکس دارد؟
اوراق بهادار یا Security چیست؟
به سندی که مالکیت شخصی را نسبت به دارایی های او اعم از سهام مختلف عادی، ممتاز و… تضمین می کند، اوراق بهادار می گویند. این ورقه یا مستند تضمین کننده حقوق مالی صاحب آن است که قابلیت نقل و انتقال و خرید و فروش نیز دارد. به عبارت دیگر این اوراق برگه هایی با ارزش مالی هستند که قابلیت معامله دارند. هر شرکت یا نهادی که اوراق را برای صاحبان سهام صادر کند، صادرکننده یا توزیع کننده محسوب می شود. درواقع موقعیت مالکیت هر سهامدار را در شرکت های سهام نشان می دهد. همچنین نشان دهنده طلبکاری یک شخص از شرکت است (اوراق مشارکت).
انواع اوراق بهادار کدامند؟
انواع این اوراق به سه دسته اصلی و رایج تقسیم می شوند :
١ – اوراق بدهی :
اوراق بدهی یا اوراق قرضه، اسنادی هستند که به واسطه آن شرکت انتشار دهنده یا توزیع کننده تعهد می دهد که مبالغ مشخصی را به عنوان بهره سالانه در دوره های زمانی خاصی به مالکان آن اوراق پرداخت کند. دارنده اوراق مذکور به‌عنوان بستانکار نه تنها حق دریافت اصل، بلکه حق دریافت سود آن را نیز دارد ولی نمی تواند ادعای هیچگونه مالکیتی در شرکت داشته باشد. اوراق بدهی انواع مختلفی دارد که از جمله آن میتوان به اوراقی مانند اوراق خزانه دولتی، مشارکت دولتی و شرکتی، مرابحه، استصناع، سلف موازی استاندارد و گواهی‌سپرده اشاره کرد.
٢ – اوراق سهام :
در میان انواع اوراق بهاداری که در بازار موجود است، نوع سهام آن متداول ترین ورقه شمرده می شود. اوراق سهام، دارای ارزش های اسمی متفاوتی می باشد و تعداد آن برای هر شرکت، بستگی به مقدار سرمایه شرکت دارد. ارزش اسمی هر یک سهم عادی ۱۰۰۰ ریال می باشد. سهام عادی نوعی دارایی مالی به حساب می آید که مالکیت صاحب آن در شرکت را نشان می دهد. قابل ذکر است که دارندگان اوراق بدهی تنها سود و ارزش اسمی دریافت می‌کنند، در حالیکه دارندگان اوراق سهام می توانند از سود سهام خود نفع ببرند.
٣ – اوراق مشتقه
قرارداد مشتقه یک نوع قرارداد مالی است که پشتوانه ارزش آن یک کالای فیزیکی یا مالی است. این کالای فیزیکی یا مالی میتواند به صورت های گوناگون سهام، کالا، نرخ بهره ، صنعت ساخت و ساز یا دارایی های مختلف دیگر مانند اینها باشد.
اوراق مشتقه نوعی اوراق بهادار دارای قیمت هستند که ارزش آنها به دارایی های مشتق شونده بستگی دارد.
نحوه خرید و فروش اوراق بهادار چگونه است؟
سرمایه گذاران می توانند خرید و فروش اوراق بهادار را به صورت حضوری و غیر حضوری انجام دهند. برای طی کردن فرایند معامله این اوراق داشتن مدارک شناسایی الزامی است. همچنین مراجعه به کارگزاری های معتبری که شما را برای انجام عملیات خرید و فروش یاری کنند حائز اهمیت است. معامله گر باید میزان سرمایه ای که برای خرید اوراق در نظر گرفته است را وارد حساب معاملاتی خود کند و سپس به انجام معاملات خود بپردازد. اوراق معامله شده در بورس، اوراق فهرست شده است ، جایی که ناشران می توانند با اطمینان از یک بازار نقدینگی و منظم که در آن معامله می کنند ، لیست اوراق بهادار را جستجو کرده و سرمایه گذاران را جذب کنند. برای انجام طراحی استراتژی معاملاتی ، سیستم های معاملاتی الکترونیکی غیررسمی در چند سال اخیر متداول شده است و همین گسترش سیستم ها سبب شده است که اوراق در حال حاضر اغلب بدون نسخه یا به طور مستقیم و بی واسطه بین سرمایه گذاران به صورت آنلاین یا تلفنی مورد معامله قرار می گیرد.
در بازار ثانویه یا بازار پس از فروش، اوراق بهادار به سادگی و با سهولت هرچه تمام تر به عنوان دارایی از یک سرمایه گذار یا فروشنده اوراق به سرمایه گذار دیگر یا خریدار اوراق منتقل می شود. سهامداران می توانند اوراق خود را به عنوان سرمایه نقدی به سایر سرمایه گذاران بفروشند. بنابراین بازار ثانویه مکمل بازار اولیه است. بازار ثانویه برای اوراق خصوصی دارای نقدشوندگی کمتری است زیرا این اوراق قابل معامله عمومی نیستند و فقط می توانند بین سرمایه گذاران واجد شرایط منتقل شوند.
اوراق بهادار آمریکا چیست و چه تاثیری بر روند بازار فارکس دارد؟
کنگره اوراق بهادار ایالات متحده آمریکا SEC، یک آژانس مستقل نظارتی است که مسئول حفاظت از سرمایه گذاران است. همچنین حفظ عملکرد عادلانه و منظم و بی هرج و مرج بازارهای اوراق و آسان سازی ایجاد سرمایه از آرمان های اصلی این سازمان است. این کنگره در سال ١٩٣۴ میلادی تشکیل شد و به این ترتیب، اولین تنظیم کننده فدرال بازار اوراق بهادار لقب گرفت. SEC اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟ ترویج کننده افشای عمومی است و به این افشا کنندگی پایبند است. همچنین از سرمایه گذاران در مقابل ترفند های کلاهبرداری و دستکاری و ایجاد تحولات نامتعارف در بازار محافظت می کند و اقدامات مربوط به تصاحب شرکت ها در ایالات متحده آمریکا را تحت نظر قرار می دهد. علاوه بر این تایید کننده بیانیه های ثبت نام برای ثبت نام کنندگان کتاب بین شرکت های پذیره نویسی است. بنابراین ایجاد کننده یک فضای امن برای بازار های مالی و کسب سود در آن ها به خصوص سود فارکس می باشد.
وظیفه اصلی SEC نظارت دقیق و شفاف بر عملکرد سازمانها و افراد در بازار اوراق است. SEC به وسیله قوانین و مقررات مربوط به اوراق و افشای اطلاعات مختلف مربوط به بازار ، معاملات عادلانه و مقابله با تقلب و نابرابری را ترویج می کند.
سخن پایانی
اوراق بهادار نوعی ابزار یا تسهیل کننده مالی شمرده می شود و ضامن مالکیت افراد است. این ابزار مالی قابلیت انتقال دارد یعنی معامله گران و صاحبان آنها می توانند به خرید و فروش آن بپردازند. غیر از سه نوع اصلی که توضیح دادیم، این اوراق دارای انواع دیگری اعم از حامل، ثبت شده، معتبر و… هستند که انواع فرعی به حساب می آیند. موسسه ایجاد کننده اوراق فروش، ناشر می باشد و خریداران اوراق، سرمایه گذار به حساب می آیند. به طور کلی ، اوراق بهادار نشان دهنده یک سرمایه گذاری می باشد و وسیله ایجاد سرمایه جدید برای شرکت های تجاری است.
ما در این مقاله سعی کردیم شما را تا حد امکان با اوراق بهادار و انواع آن آشنا کنیم و نحوه خرید و فروش آن را برایتان شرح دهیم تا آشنایی کافی در این زمینه برایتان حاصل شود و مشکلی در معامله اوراق نداشته باشید. اگر پس از مطالعه این مقاله با مشکل یا سوالی مواجه شدید می توانید از مشاورین بروکر نیکس کمک بگیرید.
از اینکه نظرات خود را برای ما ارسال می کنید سپاسگزار هستیم .
انواع شاخص های بورس کدامند؟ شاخص قیمت و بازده نقدی
انواع شاخص های بورس معیارهای مهمی هستند که بررسی آنها از جنبه‌های مختلف میتواند اطلاعات مفیدی را در مورد وضعیت گذشته و حال بورس به اطلاع دنبال‌کنندگان بازار بورس برساند. تحلیل شاخص‌های بورس باعث اطلاع از نوسانات بازار می‌شود به همین دلیل نقش مهمی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایفا می‌کند. دانستن اطلاعات و اصطلاحات بازار بورس برای افراد تازه‌کار این بازار امری لازم و ضروری است.
شاخص اولین المانی است که سهامدار با ورود به بازار سرمایه با آن مواجه می‌شود. در حقیقت اولین چیزی که افراد مختلف در زمان ورود به بورس با آن آشنا می‌شوند و معاملات خود را شروع می‌کنند بررسی شاخص است. شاخص مثبت و منفی به ترتیب با رنگ‌های سبز و قرمز مشخص می‌شود. چارت بورس که بر روی صفحه نقش می‌بندد با اعداد و ارقام به رنگ‌های سبز به عنوان افزایش ارزش سهام و قرمز به معنی سقوط بهای سهام نمایش داده می‌شود.
بازار بورس نیز مانند هر بازار دیگری تحت تاثیر مستقیم میزان عرضه و تقاضا قرار دارد. این موضوع باعث شده است تا افراد فعال در این حوزه اقدام به طراحی روش‌هایی کنند تا اطلاع دقیقی از تغییرات عرضه و تقاضا داشته باشند. طراحی شاخص‌های مختلف این امکان را به فعالان در این عرصه اقتصادی میدهد تا ارزیابی مناسبی از اتفاقات در بازههای زمانی کوتاه یا بلند داشته باشند.
بورس اوراق بهادار
قدیمی‌ترین بازار بورس متعلق به شهر فرانکفورت در آلمان است اما امروزه شناخت بازار بورس اوراق بهادار با ساختاری است که آمریکا در اوایل قرن بیستم میلادی بنا کرد. بازار بورس متشکل از تعداد زیادی خریدار و فروشنده اوراق بهادار است. هر ورق یک سهم از یک شرکت را نشان میدهد که از طرف شرکت منتشر شده است و خریداران به ازای تملک آن به فروشندگان پول پرداخت می‌کنند. در ابتدا سهام‌های موجود به صورت ورقه‌ای بودند و سهامداران برگه‌ای مبنی بر مالکیت سهم مشخص شده را در اختیار خود داشتند. امرزوه اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟ اما با پیشرفت دنیای دیجیتال و تکامل فناوری‌های موجود دیگر سهامی به صورت کاغذی معامله نمی‌شود و میزان دارایی‌های شما در بورس به صورت اینترنتی قابل مشاهده و معامله است.
بازار بورس محلی برای معامله اوراق بهادار است و در همه جای جهان رواج دارد. به همین دلیل در زبان انگلیسی از آن به عنوان Stock Exchange به معنای تعویض یا جابجایی سهام نام برده می‌شود. در زبان فارسی به این دلیل به بورس مشهور است که در زبان فرانسوی به این بازارها Boursiers گفته می‌شود. اکثر مفاهیم مالی و حسابداری در کشور ما از زبان فرانسوی به زبان فارسی راه پیدا کرده‌اند بنابراین تعجبی ندارد که واژه بورس نیز از این قاعده پیروی کند.
بازارهای بزرگ و مهمی در دنیا وجود دارد که روزانه به انجام فعالیت‌های بورسی متعدد می‌پردازند. این بازارها با تاثیرگذاری بر اقتصاد کلان سرمایه‌گذاران و واحدهای تجاری بسیاری را به یکدیگر متصل می‌کنند. از بازارهای پویا در عرصه بازار بورس اوراق بهادار میتوان از بازار بورس نیویورک، بازار بورس لندن، بازار بورس توکیو، بازار بورس هنگ کنگ و البته بازار بورس تهران نام برد.
انواع شاخص های بورس
روش‌های مختلفی برای اطلاع از انواع شاخص های بورس وجود دارد. شاید بهترین روش تفکیک شاخص بورس، دسته‌بندی بر اساس محل یا ناحیه‌ای باشد که شاخص بورس در آن محاسبه شده است. با استفاده از شاخص‌های جهانی و ملی میتوان مقایسه‌ای جامع از تفاوت رویکردهای بازار در اقلیم‌های مختلف انجام داد. این کار میتواند اعمال سیاست‌های درست و منطبق با همان منطقه را در بر داشته باشد.
به عنوان مثال شاخص‌هایی نظیر MSCI-World یا S&P 100 بر اساس چند کشور و ناحیه می‌توانند یک شاخص جهانی باشند و در مقابل شاخص‌های مربوط به بازارهای مشخص مانند شاخص آمریکایی S&P 500 یا شاخص ژاپنی Nikkei 225 در دسته شاخص‌های ملی قرار می‌گیرند چرا که شاخص‌های چند ملیتی نقش کم‌رنگ‌تری در میان انواع شاخص های بورس دارا هستند.
شاخص جهانی MSCI
محاسبه این شاخص بر اساس سهام 1655 شرکت در بین 23 کشور جهان است که البته به صورت وزنی ارزیابی خواهند شد. این شاخص اولین بار در سال 1970 توسط موسسه سرمایه‌گذاری جهانی مورگان استنلی (Morgan Stanley Capital International) ابداع شد و نام این شاخص نیز از مخفف اسم همین شرکت برداشته شده است. در این شاخص نرخ خالص بازده سالیانه (Gross Annul Return) یا GAR به صورت وزنی بر اساس ارزش سهام شرکت‌ها تعریف شده است. از این شاخص به عنوان ملاک ارزیابی بازار جهانی استفاده می‌شود.
شاخص‌های بورس تهران
امروزه یکی از بازارهای بزرگ برای جذب سرمایه بازار بور و اوراق بهادار (Stock Exchange) است. به دلیل رشد بازده بورس در سازمان بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های اخیر میزان نقدینگی زیادی وارد این بازار شده که باعث افزایش نرخ بازگشت سرمایه نیز شده است.
بورس اوراق بهادار تهران دارای نماد TSE است که مخفف Tehran Stock Exchange می‌باشد. شاخص‌های مختلفی در بازار مالی تهران که تنها بازار بورسی کشور است طراحی شده است. ارزیابی اطلاعات بازار بورس از طریق تحلیل شاخص‌های موجود مانند شاخص کل، شاخص قیمت، شاخص بازده نقدی و شاخص قیمت صنعت صورت می‌پذیرد. در ادامه این مطلب به بیان و معرفی انواع شاخص های بورس تهران می‌پردازیم.
شاخص کل (TEDPIX)
در تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده بورس با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این همان شاخصی است که در رسانه‌ها به شاخص بورس تهران شهرت دارد. یکی از پرکاربردترین شاخص‌ها میان فعالان بازار بورس، شاخص کل است. این شاخص نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در ساختمان شیشه‌ای تهران است. تغییرات این شاخص بازدهی سرمایه‌گذراران در بورس را نشان میدهد.
در حقیقت شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه پرداختی شرکت‌ها را به سهامداران محاسبه می‌کند. طبق فرمول محاسبه شاخص کل هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند تاثیر بیشتری بر روی شاخص خواهند گذاشت. یعنی شرکت‌های بزرگ با میزان سرمایه بالا نقش پررنگ‌تری را در روند محاسبه شاخص کل دارند.
شاخص کل هم‌وزن
برخی از تفسیر کنندگان سازمان بورس بر این عقیده هستند که شاخص کل معیار دقیقی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی نیست و برآیند عمومی تغییرات بازار سهام را نشان نمی‌دهد چرا که تاثیر شرکت‌هایی با سرمایه بزرگتر بر این شاخص بیشتر است. به طوری که گاهی شاهد افت همگانی در ارزش سهام‌ها هستیم اما به دلیل افزایش قیمت سهام در چند شرکت بزرگ شاخص کل مثبت می‌شود. در شاخص کل هم‌وزن ارزش شرکت‌ها در محاسبه شاخص کل یکسان است و با وزنی برابر سنجیده می‌شوند. میزان تاثیر نوسانات مثبت و منفی شرکت‌ها جدای از بزرگی یا کوجکی آنها بر روی شاخص کل با هم برابر است.
شاخص قیمت (TEPIX)
شاخص قیمت TEPIX نیز به عنوان یکی از اصلی‌ترین انواع شاخص های بورس شناخته می‌شود. این شاخص روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان میدهد. شاخص TEPIX بر خلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها را در محاسبات خود لحاظ نمی‌کند. تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل در این است که محاسبه قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد توجه قرار می‌گیرد در حالی که شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها را نیز در فرمول محاسباتی خود جای میدهد. در این شاخص هم مانند شاخص کل وزن واحدهای تجاری از اهمیت برخوردار است و شرکت‌های با سرمایه بیشتر تاثیری بیشتری بر شاخص قیمت خواهند داشت.
شاخص قیمت هم‌وزن
در شاخص قیمت هم‌وزن شرکت‌های حاضر در بورس ارزش یکسانی دارند و شرکت‌های بزرگتر تاثیر بیشتری بر این شاخص نسبت به شرکت‌های کوچک نخواهند داشت. در نتیجه نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های مختلف به صورت هم‌وزن بر این شاخص اثر خواهند گذاشت. استفاده از این شاخص شما را به روند کلی بازار بورس آشنا می‌کند و نرخ مثبت و منفی دقیقتری را از بازار ارائه خواهد کرد.
شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
سهام شناور آزاد (Free Float) به بخشی از سهام یک واحد تجاری فعال در بورس گفته می‌شود که سهامداران آن آماده عرضه و فروش سهم خود هستند. دارندگان سهام شناور آزاد قصد ندارند تا با حفظ سهام خود در مدیریت شرکت دخیل باشند و در آینده‌ای نزدیک سهام خود را معامله خواهند کرد.
شاخص سهام شناور آزاد مشابه با شاخص کل محاسبه می‌شود. تفاوت نحوه محاسبه این شاخص با شاخص کل در این است که برای وزن‌دهی به شرکت‌های موجود در سبد شاخص به جای کل سهام منتشر شده تنها سهام شناور آزاد شرکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف اصلی از محاسبه شاخص سهام شناور آزاد تمرکز کردن بر روی قسمتی از بازار با قدرت نقد شوندنگی بالا است. این شاخص غالبا مورد استفاده افرادی است که قصد سرمایه‌گذاری کوتاه مدت و انجام معاملات با فاصله زمانی کم را دارند.
شاخص بازده نقدی
شاخص بازده نقدی تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع که به سود نقدی معروف است را محاسبه می‌کند. به این صورت بازدهی ناشی از کلیه سودهای پرداختی توسط شرکت‌های بورسی ذکر می‌شود. هنگامی که این شاخص با افت مواجه شود در مجامع سود کمتری پرداخت می‌شود و نباید انتظار کسب سود نقدی بزرگی را داشت و باید انتظارات معامله‌گری خود را با این اصل سازگار کرد.
شاخص صنعت و شاخص مالی
شرکت‌ها بر اساس ماهیت فعالیت تقسیم می‌شوند. شرکت‌های تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی واحدهای تجاری بورسی را تشکیل می‌دهند. شرکت‌های تولیدی بیش از 60 درصد از شرکت‌های فعال در بورس را تشکیل می‌دهند. سهام شرکت‌های تولیدی در شاخص صنعت و سهام شرکت‌های خدماتی را در شاخص مالی محاسبه می‌کنند. شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین شرکت‌های فعال در آن شاخص است و در واقع مشابه با شاخص کل محاسبه می‌شوند با این تفاوت که تعداد شرکت‌های حاضر در شاخص متفاوت است و هر کدام به فیلد کاری مشابه در یک شاخص مشغول به فعالیت هستند.
شاخص بازار اول و دوم
شرکت‌های عضو در بازار بورس اوراق بهادار تهران به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند. هر یک از این گروه‌ها بازار سهام خاصی را تشکیل می‌دهند. شرکت‌های بورسی معمولا توسط معیارهایی مانند میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، میزان معاملات و غیره از یکدیگر تفکیک می‌شوند. این تفکیک در بازار نشان‌دهنده بازار شرکت‌های بزرگ و بازار شرکت‌های کوچک است. واحدهای تجاری که در بازار بورس طبق معیارهای مختلف در شرایط بهتری نسبت به بقیه قرار داشته باشند در بازار اول و بقیه شرکت‌های فعال در بازار بورس اوراق بهادار تهران در بازار دوم قرار می‌گیرند.
شاخص 50 شرکت برتر
سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک بار به معرفی 50 شرکت برتر بورس که بالاترین میزان نقد شوندگی را دارند اقدام می‌کند. شاخص 50 شرکت برتر میانگین وزنی از این 50 شرکت منتخب را به سرمایه‌گذاران ارائه میدهد. شیوه محاسبه این شاخص نیز به مانند محاسبه شاخص کل قیمت است و تفاوت آن در تعداد شرکت‌ها است و فقط اطلاعات این 50 شرکت را در بر می‌گیرد. این در حالی است که صدها شرکت در شاخص کل قیمت مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت.
شاخص 30 شرکت بزرگتر
سازمان بورس بزرگی شرکت‌ها را بر اساس ارزش روز شرکت محاسبه می‌کند. 30 شرکت بزرگتر در واقع 30 شرکت برتر در لیست شرکت‌های بزرگ بورس هستند و میانگی وزنی این شرکت‌ها شاخص 30 شرکت بزرگتر را مشخص می‌کند. اغلب در زمان رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات بلوکی در سهام این 30 شرکت بزرگتر اقدام به تغییر رقم شاخص می‌کنند.
جمع بندی
در این مطلب به معرفی انواع شاخص های بورس در ساختمان شیشه‌ای تهران پرداختیم. لازم به ذکر است که بررسی شاخص‌ها در یک روز کار درستی نیست و با توجه به نوسانات بازار بورس برای ایجاد یک دید کلی قوی و کارآمد باید تغییرات بازار را طی بازههای چند روزه و یا حتی چند ماهه بسته به نوع سرمایه‌گذاری خود بررسی کرد.
ما در سایت ثروت آفرین به ارائه آموزش‌های کاربردی در خصوص شاخص های بورس پرداختیم تا بتوانید با کمک آنها به اهداف خود در بازار بورس ایران بیش از پیش نزدیک شوید.
دیدگاه شما